Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatı, Türk milletinin bağımsız devlet kurma şeklinde görüngülenen tarihsel
dirilişine koşut başlayan ve gelişen yazınsal yolculuğunu kapsar. Yeryüzünden silinmek istenen bir milletin köklü
dönüşümlerle evrildiği bu süreç, Türk ve Dünya medeniyeti açısından çok katmanlı tarihsel varoluş serüvenlerinin
gerçekleştiği bir dönemdir. Anadolu’nun vatanlaşmasında dönüm noktası olması bakımından ise, geçmiş yılların
çıkarımının yön verdiği millî devlet fikrini benimseme ve benimsetme yönündeki atılımlar ile geleceğe yönelik
yüce ideallerin sentezlenmesidir.
Millî mefkûre olarak cihan hâkimiyeti ülküsü ve özgürlüğe bağlılık ile başlayan Yeni Türk Devleti’nin inşası,
hafızanın ayak seslerinden ödünçlenen atalar ruhuna ait yaratıcı ve yaşatıcı gücün eyleme dönüştürülmesidir. Türk
milleti, iki yüzyıllık travmanın toplumsal bir diriliş ile somutlandığı Kurtuluş Savaşı sonrasında bireysel,
toplumsal, evrensel bağlamda kendilik arayışını ve kendi oluşunu deneyimler. Yeni siyasi yapılanma, tarihsel
ruhun fragmanlarından millî olana doğru çok yönlü sistematik düzenlemeler ile derinleşir. Edebî kavrayışın form
kazandığı roman türünün 1923-1950 evresindeki ilk örnekleri, tarım toplumunun yüzeyselliğinden ve yataylığından
sanayi toplumunun derinliğine merhaleli şekilde üstlenilen toplumsal ve kültürel kendilik dönüşümünün
yansımalarıdır. İzleksel imgeleri yoğun olan ulusalcı söyleme sistemli geçiş, her türlü yenileşmeye kapalı siyasi, sosyal, kültürel yapıyı düzenleme ve buna uygun yeni insan tipini oluşturma merkezli gerçekleştirilir.
Bu kitapta Peyami Safa-Sözde Kızlar, Suat Derviş-Hiçbiri, Müfide Ferit Tek-Pervaneler, Mahmut Yesari-
Çoban Yıldızı, Güzide Sabri Aygün-Yaban Gülü, Reşat Nuri Güntekin-Acımak, Mehmet Rauf-Halas, Memduh
Şevket Esendal-Ayaşlı ile Kiracıları, Esat Mahmut Karakurt-Son Gece, Mithat Cemal Kuntay-Üç İstanbul, Peride
Celal Yönsel-Sönen Alev, Samim Kocagöz-İkinci Dünya, Hilmi Ziya Ülken-Yarım Adam, Kemal Bilbaşar-
Denizin Çağırışı, Sabahattin Ali-Kürk Mantolu Madonna, Sadri Ertem-Çıkrıklar Durunca, Yusuf Ziya Ortaç-Göç,
İlhami Bekir Tez-Taşlı Tarladaki Ev, Safiye Erol-Ülker Fırtınası, Sait Faik Abasıyanık-Medarı Maişet Motoru,
Cevat Şakir Kabaağaçlı-Aganta Burina Burinata, Hüseyin Rahmi Gürpınar-Dirilen İskelet, Nahit Sırrı Örik-Sultan
Hamid Düşerken, Cahit Irgat-Geri Dönemezsin, Hüseyin Nihal Atsız-Bozkurtlar (Bozkurtların Ölümü-Bozkurtlar
Diriliyor), Orhan Kemal-Baba Evi olmak üzere yirmi altı roman özelinde zihniyet-insan ilişkisi ve toplum-birey
çatışmasının görüngülenme derecelerinin biçim ve biçem bakımından tahlili, geçmişten geleceğe ilerleyen
kesintisiz yaratma akışında aynalanır.