1888 ve 1895 yıllarında Dersim'i bir baştan bir başa dolaşan etnograf Antranik'in
(Yeritsyan) 1900’de Tiflis’te Ermenice olarak yayımlanan kitabı 2012’de yapılan ilk Türkçe çevirisinden
sonra bu kez de yenilenmiş baskısıyla okura sunuluyor.
Tarihi boyunca kendine özgü bir yaşantının hüküm sürdüğü bölgenin doğal konumundan iklimine,
sularından bitki örtüsüne, hayvanlarına, kuşlarına, madenlerine ve kaplıcalarına değin bütün bir Dersim
coğrafyasını gözler önüne seren Antranik, yüz otuz yıl öncesinin Dersim hayatını da ayrıntılarıyla, köy
köy, hane sayısı ve nüfus istatistikleri de vererek aktarıyor. Yalçın dağlar ve sık ormanlarla çevrili haşin
bir tabiat ile iç içe yaşayan Dersimlinin duygu dünyası ve yaşam mücadelesi, halk tarihçilerinin ve
seyitlerin ağzından, yazarın gözlemleri eşliğinde sunuluyor. Aşiret yaşamı, aşiretler arası ilişkiler, Ermeni
Mirakyan aşireti ve Kızılbaşlar hakkında önemli bilgilerin yer aldığı kitap, Dersim-Osmanlı ilişkisi, merkezi
otoriteye karşı tut u m v e 1 9 . y ü z y ı l d a D e r s i m ' e y ö n e l i k a s k e r i h a r e k a t l a r v e b u n l a r ı n s o n u ç l a r ı n ı n yer
aldığı son bölümüyle tarihe de tanıklık ediyor.
Kitapta, yazarın notlarının yanı sıra, Türkçe baskıya özel olarak hazırlanmış açıklamalar, yerleşim
yerlerinin eski ve yeni adlarının karşılaştırmalı bir listesi ve alfabetik bir dizin de yer alıyor.