İslâm'ın ilk asırlarındaki ihtiyaçlardan ve gerekliliklerden dolayı, daha önce başka ulusların hiçbirinde görülmeyen bir düzeyde, inanç, hukuk, ahlak, dil, tarih ve rivayet alanlarında son derece yoğun ve derinlikli bir ilmi faaliyet başlamış, böylece İslâm kültürü ve medeniyetinin ilk temelleri sağlam bir şekilde oluşturulmuştur. Özellikle hadislerin ve Hz. Peygamber'in hayatıyla ilgili haberlerin naklinde oluşturulan rivayet geleneği, başka uluslarda eşine rastlanmayan bir orijinallik taşımaktadır. İşte bu çalışma, Kur'ân, Hadis, Kelam, Fıkıh, Tefsir, Mezhepler ve Tasavvuf gibi temel İslâm bilimleri ile Dil ve Edebiyat gibi yardımcı ilimlerin doğuş sürecini ana hatlarıyla sunmaktadır. Bununla birlikte anılan ilimlerin doğuşunu hazırlayan ve/veya doğuşu sürecinde ortaya çıkan ilk tartışmalara dair bazı örneklere yer vermektedir.