Mustafa Sagir Efendi, zamanın adıyla, Hindistan'ın Peşaver şehrinde doğmuş, adı gibi kendi de sahte olan bir kişiliktir. Adının haricinde İslamlıkla hiçbir ilişkisi olmayan, ünlü bir İngiliz casusudur.

İngilizlerin devşirme çocukları içinde en ünlüsü olan Sagir, döneminde tüm gittiği bölgeleri karıştıran bir karakterdir. Özellikle Avrupa, Afganistan, İran ve Hindistan başta olmak üzere Orta Doğu ve bilakis Mısır'da tam bir casusluk rolü oynamıştır.
Mustafa Sagir incelendiğinde, İngilizlerin nasıl casus yetiştirdikleri, harcadıkları para, verdikleri eğitimle tam bir sömürücü ordusu kurdukları görülebilir.

Efendinin son görev yeri Osmanlı Türkiye'sidir. Önce İstanbul'u karıştırmış ve makûs talihine yavaş yavaş yaklaşarak Ankara'ya gelmişti. Hindistan Müslümanlarından topladığı milyonlarca altını Anadolu'ya getireceğini, gazete kuracağını, burada okullar yapacağını ve askerin her türlü ihtiyacını karşılayacağı yalanlarıyla Ankara'yı avlamaya çalışırken av olmuş ve 23 Mayıs 1921'de Ankara İstiklal Mahkemesi'nin verdiği kararla idam cezasına çarptırılmıştır. Ve 24 Mayıs 1921 yılında, Ankara'da asılmıştır.

İngilizler ve Hintliler, her ne kadar uğraşsalar da bu genç Ankara Hükümeti'nin bağımsızlığının bir belirtisi olarak mahkeme kararı yerine getirilmiştir.

Mustafa Sagir'in yaşamı, 1887 yılında Peşaver'de başlamış ve 1921 yılında Ankara'da sona ermiştir. Beş dil bilen, felsefe doktoru Sagir, ölü bir yatırım olarak İngilizlerin hanesine yazılmıştır.

Öğr. Gör. Rahmi AKBAŞ
Bilecik Şeyh Edebalı Üniversitesi