Bu kitapta on beş farklı disiplin üzerinden Türkiye’nin sosyal bilimler tarihini ve birikimini ortaya koyabilmek amacıyla alanına katkı sunmuş isimlerle söyleşiler gerçekleştirdik. Her bir söyleşide, konuştuğumuz disiplinin kuruluş sürecine, gelişim dinamiklerine ve bugünkü ve yakın gelecekteki durumuna odaklanılmıştır. Bilimin büyük ölçüde birikimli değil kesintili bir şekilde ilerlediği, bu nedenle ortaya çıkan kuramsal boşlukların geçmişten gelen birikime bağlı olarak değil genellikle farklı tarihsel ve

“Açık Planlamaya Doğru başlığı, yalnız Dünya’da ve Türkiye’de kent planlaması konusundaki bir eğilime işaret etmek için kullanılmıyor, daha önemlisi Türkiye’ye, var olan kapalı kent planlaması pratiğinin ve kurumsal yapısının değiştirilmesi için yapılan, bir çağrı/öneri olma işlevi görüyor. Ben Türkiye’de ilk kent planlaması bölümü olarak 1961 yılında eğitime başlayan ODTÜ Şehir ve Bölge Planlama bölümün ilk sınıfındaki üç öğrenciden biriyim. Bu başlangıçtan günümüze kadar geçen 62 yılda sürekli, Türkiye’ni

Cumhuriyet sonrasında Türkiye, şehir planlaması çevrelerinde Ankara'nın başkent olması gibi yankılar uyandıran kararlarını ünlü yabancı plancılar eliyle uyguluyordu. 1950'lere ulaşıldığında Türk plancıları uluslararası yarışmaları kazanıyor, ülkelerinin şehir planlamasına el koyuyorlardı. Ama bu planlarda daha çok mimarî ağırlık kazanıyordu. Oysa İkinci Dünya Savaşı sonrasında Türkiye hızlı bir şehirleşme sürecine girmişti, böyle mimarî kaygılarla hazırlanan planlar şehirlerin düzensiz gelişmesine hakim ola

Günümüzde insanlığın yaşamakta olduğu çevre, bugün dünyamızın en canalıcı ve yıkıcı sorunlarını yaratarak, çok geniş bir alanı etkilemekte; en önemlisi giderek insan yaşamını tehdit eden boyutlara ulaşmakta, hergün iklim değişikliğinin sonucunda onlarca sel felaketi, kendi yarattığımız doğa tahribatı ve bunun gibi bilinçsiz üretim ve gelişmenin doğurduğu sayısız tahribat artarak sürmektedir. Bunun doğurmuş olduğu tehditler son kırk yıl içinde belirli kurum ve kişilerce farklı politikaların geliştirilmesine,

Bu kitap, Dünya'da sanayileşmiş ulus devletler toplumundan, küreselleşmiş bir bilgi toplumuna geçişi yaşayan günümüz dünyasında ortaya çıkan yeni yerleşme yapısını temsilde, geçmişteki kent ve kırın karşıtlığına dayandırılan yerleşme terminolojisinin yetersiz kalması karşısında, dünyanın yeni bir kavramsallaştırma arayışına girdiği ve geçmişteki kuramlarını sorguladığı ve Türkiye'de ise siyasal iktidarın abarttığı, emrivaki içeriği yüksek bir kentsel dönüşüm faaliyetinin, toplumda yarattığı tepkilerin yükse

İlhan Tekeli Türkiye'nin ilk şehir ve bölge planlama bölümünün hem ilk öğrencilerinden hem de ilk öğretim üyelerinden biridir. 50 yıla yakın süre ODTÜ'de ders vermiştir, günümüzde de vermeye devam etmektedir. Çok sayıda öğrencisi olmuştur. Bu öğrencilerden şimdi Gazi Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümünde öğretim üyeliği yapan bir bölümü, Toplu Eserlerin metinleri üzerinde derin bir okuma yaparak hocalarının çalışmalarını değerlendirmiştir. Toplu Eserlerin 26'ncısını oluşturan "İlhan Tekeli'y

İkinci Dünya Savaşı Türkiyesi çalışmalarının üçüncü cildinde İlhan Tekeli ve Selim İlkin, Türkiyenin savaş sonrası için yaptığı hazırlıkları inceliyorlar. Eğitimdeki reform çalışmaları, sağlık alanında hazırlanan 10 yıllık program, tarımda yeni kurumsallaşmalar ve Çiftçiyi Topraklandırma Yasası, sanayileşme yatırımlarının ivedileştirilmesi, yol-su-elektrik ve liman altyapıları, çalışma rejiminin yeniden düzenlenmesi, vergi düzenindeki değişiklikler ve çok partili rejime geçiş hazırlıklarıyla, kapsamlı bir d

İkinci Dünya Savaşı, sadece savaşan ülkelerin değil savaşa girmeyenlerin de ekonomisini alt üst etti. Bütün ekonomilerin savaş ekonomisine dönüşmesi, topyekûn savaşın bir gerçeğiydi. Birinci Dünya Savaşı'ndan harap çıkmış ve kalkınmaya çabalayan Türkiye, dışında durduğu bu savaştan olağanüstü etkilendi.İlhan Tekeli ve Selim İlkin, eserlerinin ikinci cildinde, Türkiye'nin İkinci Dünya Savaşı macerasının ekonomik yanını inceliyorlar. Alınan önlemler, yaşanan kıtlıklar, hayat pahalılığı, yolsuzluklar, kuyrukla

Toplu Eserlerin kentle ilgili diğer kitaplarında kent olgusuna, kent tarihi ve kent planlaması açısından yaklaşılmıştı. Kent, Kentli Hakları, Kentleşme ve Kentsel Dönüşüm kitabındaki yazılarda, İkinci Dünya Savaşı sonrasında Türkiye'nin yaşadığı kentleşme macerası sırasında, Türkiye'de kentin ve kentleşmenin niteliğinde, kavramsallaştırılmasında ve ortaya çıkan sorunlara çözüm arayış biçimlerinde yaşanan değişimler, kenti ilgilendiren değişik türdeki konular ele alınıyor. Bu kitap kent ve kentleşme olgusuna

İLHAN TEKELİ TOPLU ESERLER-3 Bilgi toplumunda kapitalin sürekli olarak kendisini mekânda yeniden dağıtan rasyoneli içinde, insanlar sanayi toplumuna göre mekânda daha sık yer değiştireceklerdir. Böyle bir durumda insanları bir yere bağlı olarak düşünmek yerine insanları yaşamları boyunca yeryüzünde belli güzergahlar üzerinde hareket halinde düşünmek, varolan gerçekliğin daha doğru bir temsili olacaktır. İnsanın yer ile ilişkisi böyle bir güzergah üzerinden düşünüldüğünde, yer değiştiren insan, göç eden ins

İkinci Dünya Savaşı tam anlamıyla bir topyekûn savaş olarak bütün dünyayı ve hayatın her alanını alt üst etti. Bu muazzam alt üst oluşun Türkiyede nasıl yaşandığını tahlil eden eserlerinin ilk cildinde İlhan Tekeli ve Selim İlkin konunun askeri yanını ele alıyorlar. Elinizdeki ciltte yalnızca Türkiyenin savaş tehdidi karşısındaki diplomatik eylemleri askeri hazırlıkları ve bütün ekonominin bu savaş ortamından nasıl etkilendiği olağanüstü ayrıntılı biçimde incelenmekle kalmıyor. Kitap aynı zamanda genel ol

Türkiyede yaşayan kent plancıları ya da araştırmacılar için İstanbul gibi bir dünya kentine sahip olmak önemli bir olanak ya da ayrıcalıktır. Bu ayrıcalığı yeterince değerlendirdiğimiz söylenemez. Eğer bir ülkede böyle büyük bir kent varsa, daha küçük kentlerde ortaya çıkmamış süreçler ve farklılaşmalar ancak orada ortaya çıkar. Ancak bu büyük kentlerde daha derinden çözümlemeler olanaklı hale gelir. Bu nedenle İstanbul Türkiyedeki her kent plancısı ya da araştırmacısının gözünü diktiği çok değerli bir labo

Temel insan haklarından barınma mefhumunun en önemli bileşeni olan konut, onurlu bir yaşam hakkının gerçekleştirilmesi için merkezi bir konuma sahiptir. Türkiye gibi, inşaat sektörünün ekonomi içerisinde çok önemli bir yere sahip olduğu bir ülkede toplumun büyük kesimlerinin bu haktan mahrum olması mazur görülemez. İnsanların yaşamlarında kendilerini güvende hissetmeleri için konut sorununun çözülmüş olması gerekmektedir. Bu nedenle Türkiye'nin hem sosyal hem de ekonomik tarihi bakımından Türkiye'deki konut

İLHAN TEKELİ TOPLU ESERLER- 23 İlhan Tekeli Toplu Eserler'in 23. kitabı, Tekeli'nin çeşitli dönemlerde yazdığı biyografik yazıları bir araya getiriyor. Bu kitapta, Kadro hareketinin iki önemli ismi Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve Şevket Süreyya Aydemir; Türkiye'nin 1930'lu yıllardan 1981 yılına kadar çıkan ilk mimarlık dergisi Arkitekt'in kurucusu Zeki Sayar; Türk sosyolojisinin önemli isimleri Behice Boran, Mübeccel Belik Kıray ve Tansı Şenyapılı, ve Tekeli'nin dostları, arkadaşları Nusret Hızır, Sudi İlkoru

Tekeli, 22. kitabına aldığı yazılarda, değişik yükümlülükler aldığı STK'lar ve yerel yönetimler alanında kendi öyküsünü anlatırken, bu alanları anlama ve kuramsallaştırma çabalarını sergilemeye çalışıyor. Bu bağlamda kitapta, Tarih Vakfı'nın kısa bir öyküsü, 1996 yılı Habitat Zirvesi deneyimleri, Türkiye'de STK'lar alanındaki hukuki düzenleme sorunları ve bu alan için etik öneriler, yönetim kavramının yanı sıra yönetişim kavramının yükselişi, yerel demokrasinin kavramlaştırılması ve geliştirilmesi için öner

Türkiye İçin Eğitim Yazıları kitabında Tekeli, bir yandan kendi öğrenim/eğitim deneyimi sırasında bir öğrenci olarak bu öğrenim/eğitim sürecine ilişkin farkındalıklarının nasıl geliştiğini, öte yandan öğretim üyesi olduktan sonra geçen kırk dört yıl içinde öğretmenin zorluklarını nasıl kavradığını ve öğretimin kurumsallaşmasına nasıl müdahale edilebileceğine ilişkin bilincinin nasıl oluştuğunu anlatıyor. Tekelinin yazıları, öğretim/eğitim sürecinin pedagojik boyutundan çok kurumsal düzenleme boyutu üzerind

Tekeli'nin sosyal sistemler konusunda yaptığı çalışmalardan oluşuyor. Kitabın büyük bölümünü oluşturan "Sosyal Sistemler, Sosyal Değişme ve Yerleşme Yapısı" isimli yazı, Tekeli'nin İTÜ'de verdiği doktora tezinin ana bölümünü oluşturmaktadır. Bu tezde, Talcot Parsons'un sosyal sistem kuramından yola çıkılarak, iki önemli konuda yenilik getirilmektedir. Parsons'un statik olan kuramı, bir üst düzeyde oluşturulan bir başka sistem kuramı içine oturtularak bu kurama dinamik bir nitelik kazandırılmıştır. İkinci ye

Serinin ikinci cildinde yazarlar; Birinci ve İkinci Dünya Savaşı arasında genç Türkiye Cumhuriyetinde gelişen ekonomik olayları içine alan bir çerçeve çizerek, ulusalcı ekonomik yaklaşımı çeşitli yazılarla değerlendiriyor. Devletçilik öncesi sanayi politikası arayışlarından, devletçi ekonomik politikaya geçişte, sanayiden tarıma uzanan modernleşme çabalarını, kalkınma planlarından T.C. Merkez Bankasının kuruluşuna kadar başlıca temel konuları inceleyen Tekeli ve İlkin köktenci modernite çabası olarak adland

İLHAN TEKELİ TOPLU ESERLER- 18 Toplu Eserlerin bu kitabı, Tekeli'nin Anadolu'da Yerleşme Sistemi ve Yerleşme Tarihleri konusunda yazdığı yazıları bir araya getiriyor. Kitap iki bölümden oluşuyor; birinci bölümde yerleşme sistemleri yazıları, ikinci bölümde ise kent tarihi yazıları yer alıyor. Son yıllarda Türkiye'de çok sayıda kent tarihi yazılması elbette sevindirici. Kentlerimizin tarihleri hakkındaki farkındalığımız artıyor. Ancak bu çalışmaların çoğunda kentler tek başına ele alınıyor, bir yerleşme si