Hem Kur'an'ın kelime hazinesinde hem de İslâmî düşüncede yer alan en önemli kavramlardan biri hiç şüphesiz sûredir. Kur'an'da kelime, birden fazla kullanılmakta ve diğer birçok kavramla ilişkili olmakla birlikte genel anlamda Kur'an'ın bölümlerini ifade etmesi açısından İslâm ümmetinin Kur'an Kur'an tasavvurunun bir parçasını oluşturur. Öyleyse sûre kavramını incelemek onun hem Kur'an'daki semantik alanının belirlenmesinde hem de nüzûl sonrası süreçte nasıl ele alınıp tanımlandığına yönelik katkı sağlayıcı

Hak, hayatın devamını ve anlamını desteklemede; bireysel erdemlerin ve toplumsal huzurun inşa edilmesinde, ortalama insan seviyesinin yükseltilmesinde, refahın sağlanmasında gerekli olan bilime, tekniğe ve toplumsal ilişkilerdeki ilerlemeye imkân sağlayan önemli bir varlık, bilgi, değer ve estetik ilkesidir. Hak, varlık ilkesi olarak gerçekliğe, bilgi ilkesi olarak doğruluğa, değer ilkesi olarak adalete, estetik ilkesi olarak güzelliğe delâlet etmektedir. Hak kavramının delâlet ettiği bu manalar, onun dinî

Hz. Peygamber (sav), vahyin kendisine nazil olduğu günden itibaren sahabenin nazarlarını her fırsatta Kur'an'a yöneltmiştir. Vahyin hem mübelliği hem de mübeyyini olan Hz. Peygamber'den bu çerçevede birçok hadis vârid olmuştur. İlhamını Hz. Peygamber ve onun kavlî/fiilî sünnetinden alan sahabe, bir taraftan bu hadislerin gereğince hareket etmeye ve ruhunu Kur'an'dan alan bir İslâm toplumu oluşturmaya çalışırken diğer taraftan bu hadisleri sonraki nesillere doğru bir şekilde nakletmenin gayreti içerisinde ol

İlk dönemlerden başlayarak günümüze kadar intikal eden hadis ilmi fıkıh usûlü, fıkıh, tefsir ve kelam ilimleri gibi birçok disiplinin müracaat ettiği bir kaynak niteliği taşımıştır. Tarihi seyir içerisinde mezkûr her bir disiplin, hadise bakış açısını yansıtan bir yaklaşım ortaya koymuştur. Kavramsal mahiyet, haberlerin kaynak değeri ve hadis metodolojisinin bu ilimler tarafından nasıl değerlendirildiğini tespit ve tahlil etmek, üzerinde durulması gereken bir husustur. Günümüzde inter disipliner ve mukarene

Felsefe ve dinin ortak yönlerinden biri de insanı duygular ve tutkular ülkesinin yıpratıcılığı karşısında aklın dinginlik ve yetkinliğinde bakıma almaktır. Felsefenin birçok tanımı yapılabilir. Felsefeyi Ruhumuzun bakımı ve yetkinliği olarak tanımlamak belki de bu kitabın özünü ifade etmektedir. Maddi ağırlıkları kaldırmak fiziksel bir güç gerektirdiği gibi, manevi sorunlarla baş edebilmek de manevi bir güç ve direnci gerekli kılmaktadır. Hayat yolunda karşılaştığımız durumlarda irademizi güçlendirdiğimiz,

Kur'ân'da Yaratılış isimli bu çalışmada essese (اسس), bede'a (بدع), be'ase (بعث), benâ (بنى), haleka (خلق), zera'e (ذرء), şekka (شقق), sane'a (صنع), savvera (صور), fetera (فطر), feleka (فلق), neşe'e (نشء), neşera (نشر) ve neşeze (نشز) kökünden kelimeler ile bera'e برء kökünden Bârî بَارِئِ kelimesini ve kevene (كون) kökünden kün (كُنْ) kelimesini ele aldık. Âyetlerin bağlamı, üzerinde çalıştığınız kelime veya kavrama göre değişiyor. Bunu bir konuyla ilgili farklı kelimeler üzerinde çalışırken daha iyi görü

Çeviri Stratejileri ve Kuramlar Işığında Arapçadan Türkçeye Bir Çeviri Yolculuğu Arapçada دار dâr sözcüğü vatan, yurt, bölge, ev, bina gibi anlamlara gelen üstanlamlı bir sözcüktür. Türkçede bu anlamların hepsini içeren üstanlamlı bir sözcük bulunmadığından, çevirmen ne yapmalıdır? İngilizcedeki honour killing Türkçede neden kan davası şeklinde ifade edilmiştir? Arapça bir kaynak metinde أنا ذاهب إلى السوق bir isim cümlesiyken Türkçeye Ben çarşıya gidiyorum şeklinde fiil cümlesi formunda çevrilmesi doğru

Hz. Peygamber'in vefatıyla sona eren Asr-ı Saâdet'in ardından yeni bir süreç başlamış, Hulefâ-i Râşidîn dönemi denen bu zaman diliminde Müslüman toplum birçok problem ve yeni durumla karşı karşıya kalmıştı. Ardından Muaviye b. Ebî Süfyan'ın Hz. Hasan'la yaptığı anlaşma sonrası halife olmasıyla yepyeni bir sürece daha girilmiş, Müslümanlar için Emevîler dönemi başlamıştı. İşte bu tür çalkantılı süreçlerde, Arapların dehâ dedikleri bazı kişilerin ön plana çıkarak olayların gidişatına yön verdiği görülür. Duh

Elinizdeki bu eser, mezhep-iktidar ilişkileri alanında Türkçe yazılmış orijinal, farklı, dikkat çekici ve bir o kadar da önemli bir çalışmadır. Zira yazar bu eserinde, din olarak algılanan mezhep geleneğiyle köklü bir hesaplaşmayı göze almış ve başarmıştır. Mezhepleri mezhep yapan kurucu unsurları iktidarla olan ilişkileri üzerinden sorgulama cesaretini göstermiştir. Eserin en dikkat çekici yönü, ona hâkim olan eleştirel zihniyettir. Yazar mezheplerin siyasal düşüncelerinin temel dayanaklarını tenkide tabi

Elinizdeki bu eserde Kur'an'da yer alan âyetlerin tümünün tefsirini içeren eserlerden günümüze ulaşan ilk tefsir olma özelliğini taşıyan Mukâtil b. Süleyman'ın Tefsîr adlı eserindeki Hz. Peygamber'in savaşlarına dair rivâyetlerin değerlendirmesi ele alınmıştır. Onun meğâzîye dair naklettikleri, çağdaşı olan ve meğâzîyle ilgili eserleri bulunan Urve b. Zübeyr, İbn Şihâb ez-Zührî, Musa b. Ukbe ve İbn İshâk'ın eserlerindeki rivâyetlerle karşılaştırılmıştır. Ayrıca tefsirinde Mukâtil b. Süleyman'ın rivâyetlerin

Modernleşme sürecinde İslâm'da kadının temel hakları bağlamında gündeme getirilen konulardan biri de İslâm'da kadın-mâbed ilişkisi, bir diğer ifade ile camilerde cemaatle eda edilen namazlara kadının iştirak etme yükümlülüğü veya hakkı meselesidir. Nitekim kadın hakları veya kadın-erkek eşitliği bağlamında konuya yaklaşan bazı (modernist/feminist) çevreler, İslâm'da kadının vakit namazlarında cami cemaatine iştirak etme veya cuma/bayram namazını kılma yükümlülüğünün (zorunluluğunun) olmamasını, kadınların c

İslam geleneğine ait nüzul-i İsa ve mehdi kavramları, diğer dinî geleneklerde de teolojik açıdan önemli bir yer tutmaktadır. Öncelikle nüzul-i İsa kavramı, Hıristiyanlık dininin temelini oluşturan İsa Mesih figürü ve onun yeryüzüne ikinci kez gelişini ifade etmesi bağlamında Hıristiyanlıktaki Praousia kavramına karşılık gelmektedir. Arapçada İsa'nın inişi anlamına gelen nüzul-i İsa terkibi, İsa Mesih'in ikinci kez yeryüzünde varlık bulması anlamında Hıristiyan teolojisinin merkezinde yer almaktadır. Mehdi k

Doğulu-batılı, güneyli-kuzeyli bütün din ve düşünce yapılarının ortak ilgilerinden birisi, tarihin geçmiş, şimdi ve gelecek boyutunun iyilik ve kötülük açısından değeridir. Acaba zaman ve tarihin akışı nasıldır? Tarih iyiye mi yoksa kötüye mi gidiyor? Ya da her ikisi eş zamanlı olarak mı yaşanıyor? İnsanlığın kaderi ilerlemeye mi yoksa gerilemeye mi mahkûm? Geçmiş mi daha iyi idi, yoksa bugün mü? Peki gelecek nasıl olacak? gibi sorular, İslam'ın dinî ve kültürel tarihinde izler bırakan hadisçileri de doğal

Ramazan Yazıları, ASBÜ İslam İlimleri Fakültesi öğretim elemanlarının bir önceki Ramazan ayında kaleme aldıkları Türkçe ve Arapça yazı ve yorumlarından oluşmaktadır. Hocalarımız, yazı ve yorumlarını Ramazan'ın manevi iklimine uygun olarak farklı ilim dalları zaviyesinden yapmışlardır. Hocalarımızdan kimi İslam hukuku kimi tefsir kimi hadis kimi felsefe kimi tarih kimi din sosyolojisi kimi de din psikolojisi açısından Ramazan'ı ele almış, böylece özgün bir çalışma ortaya çıkmıştır. Yazılar, kısa ve öz bir mu

Marjinal bir grup olarak görülen Gulat-ı Şia, İslam düşüncesinde pek çok ilki gerçekleştirmiş bir fırkadır. Şiiliğin tarih sahnesine çıkması, bâtıni din anlayışının teşekkülü, İslam öncesi Orta Doğu dini-felsefi geleneklerinin tarihte ilk defa İslam'a uyarlanması onların eliyle gerçekleşmiştir. Geliştirmiş oldukları İslam yorumu, çağdaşlarına oranla çok farklı olduğu için muhalifleri tarafından marjinal olarak nitelendirilmişlerdir. Bu kitapta Gulat-ı Şia ile ilgili şu iddiaların cevapları aranmıştır: Hz.

Her bir bilimin kendi başına kendi tecrübesi ve kendi ilkeleriyle bütünü yakalamada ne kadar yetersiz kalacağı açıktır. Bu sebeple yapılması gereken şey, bilimleri, ilmî disiplinleri birbirine bağlayan bağların neler olduğunu göstererek bütünsel bakışı ortaya çıkarmak ve bu bakış açısını tahakkuk ettirebilecek araçları keşfetmek ve hiç değilse bu bütünlüğe ulaşma çabası içerisinde olmaktır. Aslında bize böyle bir bakışı tekrar kazandırması bakımından metafiziğin yadsınamaz bir değeri vardır. Elinizdeki eser

Allah'ın varlığını aklî ve naklî deliller yoluyla ispatlama İslam tarihinin başından beri var ise de bu uğraş bazı dönemlerde daha özel bir önem kazanmıştır. Kelam tarihinin yaygın dönemlendirme tarzlarından biri, mütekaddimîn, müteahhirîn ve yeni ilm-i kelam şeklindedir. Mütekaddimîn döneminde aklî delillerin daha dakik olarak işletildiği görülür. Biz bu çalışmada önceki dönemlerde kullanılmış olan delillerle birlikte Yeni İlm-i Kelam döneminde geliştirilmiş olan isbât-ı vâcib delillerini inceledik. Temel

Kur'an, üzerinde dura dura okunup özümsenerek anlaşılsın ve yaşansın diye yaklaşık yirmi üç yılda pasajlar hâlinde, bölüm bölüm indirilmiştir. Amacı, eğitim ve öğretim yoluyla insanın değerini ve kalitesini yükseltip daha sonra Âdil bir toplum ve İnsanlar için çıkartılmış en iyi/en medenî bir toplum şeklinde nitelendirilip örnek gösterilecek olan yeryüzünün, gerçekten bağımsız ve en medenî toplumunu vücuda getirmektir. Abdullah İbn Mes'ud, Übey b. Ka'b ve Abdullah b. Ömer gibi birden fazla sahabe demiştir k

Mucize meselesi, İslam geleneğinde vahiy ve nübüvvetle bağlantılı olarak önemli bir kavramsal içeriğe sahiptir. Kur'an metninde de birçok kez mucizeden söz edilir. Daha açıkçası, Mekke döneminde nazil olan muhtelif surelerde mucize meselesine özellikle değinilir; fakat bu değiniler, Kureyş'in önde gelen müşrik grubunun Hz. Peygamber'den tabiat yasalarını kıracak nitelikte birtakım harikulade olaylar gerçekleştirmesini istemesiyle ilgilidir. Başka bir ifadeyle, Kur'an mucize konusuna, müşriklerin bu konuya d

Şefaat düşüncesinin, ele alınış biçimine bağlı olarak muhteva ve çerçevesi açısından kimi farklı yaklaşımlar olsa da sözlü ya da yazılı olarak kullanıldığında hemen akla gelen ve zihinlerde ilk etapta çağrıştırdığı anlamı; birini kurtarmak ya da birine yarar sağlamak maksadıyla bir büyüğün nezdinde aracı olmayı, hakkında cezaya karar verilmiş olan birisinin suçunun göz ardı edilmesi hususunda talepte bulunmayı, daha açık bir ifadeyle günahkâr ve kusurlu olduğunu bilen birisinin, yüce bir makam sahibi olduğu