Monsieur Teste’i 1926 senesinde Ankara’da ve bir gece içinde okuduğumu şimdi çok iyi hatırlıyorum. Kitabı bitirdiğim zaman yatağımın yanı başındaki rafta sıralanmış kitaplara, sevdiğim münekkitlere biraz darılmış gibiydim. Bütün o Anatole France’lar, Verlaine’e o kadar anlayışsızca çatmasına rağmen muhakemesinin dürüstlüğünü sevdiğim Jules Lemaître’ler, bazı buluşlarını, mesela üslupların değişmesinin mekanizmasını çok iyi anlatan dissociation des idées fikrini pek beğendiğim ve inandığım Gourmont’lar hepsi

EDGAR ALLAN POE, OKUDUĞU KİTAPLARIN KENARINA NOTLAR TUTMAYI SEVERDİ. BİR DÜŞÜNME VE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMASI OLARAK GÖRÜRDÜ BUNU. BU KONUDAKİ GÖRÜŞLERİNİ MARGINALIA ADLI MÜNFERİT BIR METİNDE TOPLADI. PAUL VALÉRY’YSE POE’NUN KENAR NOTLARI ÜSTÜNE KENDİ KENAR NOTLARINI TUTTU. İŞTE POE’NUN MARGINALIA’SINDAN BAZI FRAGMANLAR BÖYLE OLUŞTU. BÖYLECE BİZ OKURLARI İÇİN İKİ BÜYÜK SANATÇIYI BİRLİKTE OKUMA İMKÂNI DOĞDU. ELİNİZDEKİ KİTABIN SAYFA KENARLARI YÜZ YILLIK BİR ZAMAN DİLİMİNE YAYILAN BİR SOHBETE ORTAK OLMAN

Paul Valéry en eski yazınsal biçem olan diyalogdan hareketle, zihinsel bir “büyük patlama”nın ürünü bir metin ortaya koyuyor. SABİT FİKİR birbirini yadsıyan, besleyen, çürüten, doğuran konuşmalardan örülü bir kitap, bir anlamda Valéry’nin denizde taş sektirme egzersizleri. Sabit Fikir Valéry’nin düşünce dünyasının ve ilgi alanlarının nerelere uzanacağının kısa bir özeti. “Büyük acıların pençesindeydim; çok etkin ve çok şiddetli kimi düşünceler zihnimden ve dünyamdan geriye kalan her şeyi perişan ediyordu. H

Paul Valéry'nin henüz yirmi yaşında bir gençken kaleme aldığı Mimar Üzerine Aykırı Düşünceler adlı çalışmasını zor bulunan Fransızca metni Paradoxe sur l'Architecte ile birlikte yayımlıyoruz. Valéry bu çalışmasıyla mimarı bir yaratıcı, mimarlığı da yaratım süreci olarak görmeye başlar. Bu nedenle söz konusu gençlik yazısının Eupalinos ile beraber okunduğunda yararlı olacağına inanıyoruz. Eupalinos'un ağzından, "İnşa ede ede kendimi de inşa ettiğime inanıyorum", diyen bir Valéry var karşımızda.

Paul Valery yüzyılımızın en büyük ozanlarından biridir, dönüp dolaşıp anlığın yaratım etkinliğine gelen düşünsel serüveniyle de çağdaş yazın anlayışının ana kaynaklarından birini oluşturur. Eupalinos işte bu düşünsel serüvenin ilginç dışavurumlarından biri. Mimarlık, dans, müzik, şiir, tek sözcükle sanat, hangi yönelimlerin ve ne tür etkinliklerin sonucudur? Valery burada bunu sorgular. Bunu yaparken de, Platon gibi, öncelikle Sokrates'in yetkesinden yararlanmak ister gibi görünür. Ama onun Sokrates'i çağda

M. Teste niçin imkansızdır ? bu soru onun ruhudur. M. Teste'e dönüştürür sizi. Çünkü o, imkânın ifritinden başkası değildir. Yapabileceği şeylerin tümünün endişesi hâkimdir ona. Kendisini gözlemler, yönetir ama yönetilmeye razı olmaz. Kendi eylemlerine indirgenmiş bilincin iki değerini, iki kategorisini bilir yalnızca: Mümkün ve imkânsız. Felsefeye hiç itibar edilmeyen, dilin ise hep sanık durumunda olduğu bu acayip kafada hiçbir düşünce yoktur ki, geçicilik duygusundan kurtulmuş olsun; geriye belli işlemle

M. Teste niçin imkansızdır? Bu soru onun ruhudur. M. Teste'e dönüştürür sizi. Çünkü o, imkânın ifritinden başkası değildir. Yapabileceği şeylerin tümünün endişesi hâkimdir ona. Kendisini gözlemler, yönetir ama yönetilmeye razı olmaz. Kendi eylemlerine indirgenmiş bilincin iki değerini, iki kategorisini bilir yalnızca: Mümkün ve imkânsız. Felsefeye hiç itibar edilmeyen, dilin ise hep sanık durumunda olduğu bu acayip kafada hiçbir düşünce yoktur ki, geçicilik duygusundan kurtulmuş olsun; geriye belli işlemler

Hani yarı dalgın bir okur bir kitabın sayfa kenarlarına bir şeyler karalar, kendini koyuverip kalemine estiği gibi, okunaklı yığınların yanına küçük varlıklar ya da belli belirsiz dallar budaklar çizer ya, ben de kendimi zihnin savrulmalarına bırakarak, aynısını Edgar Degas'nın (...) çevresinde yapacağım. 20. yüzyılın en kendine özgü, edebi ve felsefi figürlerinden biri olan Paul Valéry'den Degas üstüne denemenin sınırlarını fazlasıyla zorlayan bir metin. Yaşamöyküsü, hatırat, monografi, tanıklık, hepsi v

Şair-filozof, çizer, deneme yazarı, dramaturg Paul Valéry, romanesk türe karşı olduğunu söylemesine karşın fable görünümündeki Monsieur Teste'le kurgunun en özgün örneğini verir. Yetersizlik üzerine kurulan bir hiyerarşinin ne anlama geldiğini düşünün içinde bir tutam dürüstlük, kocaman bir parça da eşitsizlik barındıran organik kalbinizle eğlenirim bazen. Her birimizin içinde var olan atomlardan birinin çok önemli olduğunu düşünürüm. İki ayrı enerjiden oluşan bu atomun her bir parçası diğerinden kopma sav

?Monsieur Teste, her haliyle Valéry'yi hatırlatır. Başkalarına çok garip gelen, fakat kendisinin çok sade, çok tabiî bulduğu bir fikir hayatı yaşayan M. Teste, diline ?Ne gelir bir insanın elinden? sorusunu dolamıştır. Vuzuha kavuşabilmek için kendine göre bir takım metodlar bulmuştur. Dilinden müphem kelimeleri atmıştır. Ölçülü konuşur, kelimelerini tartar, lüzumsuz söz söylemez. Bilinen şeyleri kafasında evirip çevirmeden, bunlar üzerinde düşünmeden kabul etmez. Dünyayı gezip dolaşmış, çeşit çeşit insanla