Talana dayalı yapılanan sistemler sorguya, aykırılığa ve itiraza asla tahammül edemezler. Osmanlı zihin
dünyasının algısına göre Börklüce - Bedreddin eylemi Osmanlı sistemi için son derece tehlikeli bir itirazdır.
Varlığı, muktedirin saltanatı için temel olan kulluk dünyasına aykırı bir duruştur. Dolayısıyla Bedreddin -
Börklüce Mustafa eylemiyle gerçekleşen yapıya bu zeminden bakılacak olursa, yansıtmaların dışında bu
olayın gerçek anlamı, ya da gölgenin arkasındaki -karşı / gizli tarih olarak niteleyebileceğimiz- saklı
gerçeklik ne olabilir? Söz gelimi, eylemin gerçek niteliği nedir, öncüsü kimdir? Karaburun coğrafyası bize
neyi anlatıyor, hangi oluşumu hatırlatıyor ya da hangi olguyu anımsatıyor? Bedreddin ve Börklüce'nin eylem
ve direnişi, gerçekleştirmek istediği sistem, resmi tarih yazıcıları tarafından belli kalıplar kapsamında
biçimlendirilerek yansıtılmaya ve benimsetilmeye çalışıldığı gibi yalnızca bir iktidar / tahakküm mücadelesi
ya da vakanüvislerin deyimiyle bir mülhid-i sûfînin kendini yalvaç / nebi ilan etme girişimi / mücadelesi
olarak tanımlanabilir mi? Bu denli yüzeysel bir yansıtma, soruların, gölgede kalan boyutların yanıtı olabilir
mi? Tarihin gölgeli / gizlenen sayfalarında neler saklıdır ve neden saklanır? Baktığımız Tevârih-i Âli
Osman kayıtları bu noktada sistemin zihin dünyasının kodlarını bütün boyutlarıyla aktarıyor: Şeyh
Bedre'd-dîn İznik'e sürgün geldikde Börklüce Mustafâ Aydın iline vardı. Andan Aydın ilinden göçdi,
Karaburun'a vardı. Ve Aydın ili vilâyetini gendüye döndürdi. Ve her nev'i kanunlar kodı ve hâşâ gendüye
peygamberem didi. Ve cemi halka peygamber didürdi. Söz gelimi, aktardığımız -sıradan bir Osmanlı
yaklaşımı gibi görünen- bu kayıttan ne anlamalıyız ya da ne anlaşılabilir? Börklüce Mustafa tarafından
konulduğu açıkça söylenen ve toplumsal çevreleri derinden etkileyen, Aydın ilini gendüye döndüren bu her nev'i kanunlar nedir? Bir bakıma öte yüz okuması olan yanıtlar bu çalışmada...