Türk edebiyatının ilk psikolojik romanı

O zaman Eylül kendisine tabiatın ilk yılgınlık ayı, ölümlülüğü ilk hissetme ayı, ilk faydasız ve acı mücadele arzusu gibi, hayatın ne olduğunu anlayıp, farkına varılmadan geçen güzel geçmişin hasretiyle, ilk boynu bükülen ay gibi göründü.

Mehmed Rauf ilk olarak Eylül'ü Servet-i Fünun dergisinde bölümler halinde yayımlamıştır. Gördüğü ilgi üzerine bir yıl sonra kitap halinde basılan roman, içerdiği ruh tahlilleri ile Türk edebiyatının ilk psikolojik romanı olarak klasikler arasında yerini almıştır. Süreyya, karısı Suat ve Necip arasında geçen hazin bir aşk üçgeni ile okurunun kalbinde derin bir iz bırakır.