En sevdiğim üç kavram: Başa sevgiyi koyuyorum, sonra adalet ve üçüncüsü bilgi, en sevmediğim üç
kavram: Başa nefreti koyuyorum, sonra zorbalık ve üçüncüsü cehalet. İlk üç kavram birbirleri ile son
üç kavram da birbirleri ile ilintilidir. Şöyle ki ilk kavramlar iyi kavramının türevleridir, son kavramlar
kötü kavramının türevleridir. Tüm kavramların anası iyi ya da kötü kavramlarıdır. Kavram maddiyatın
stokudur, yani dünya nimetlerinden arta kalandır. İnsan kavramlarla yönünü bulur, örnek vermek
gerekirse malını paylaşan insan cömerttir, iyi olduğundan değer verilir ona ve insanlar onun sözünü
dinlerler. Malını gizleyen ise cimridir ve belki de hırsızdır, kötü olduğundan ondan uzak durulur ve
kimse de onun sözüne güvenmez. Görüldüğü gibi cömert ve cimri kavramları dünya maddiyatı ile
doğrudan ilintilidir, biri iyi kavramının kategorisinde diğeri kötü kavramının kategorisindedir. İyi ile
kötü kavramını da var eden Mevla'dır, o kullarını bu iki kavramla sınar.
Kavramlar kişilerde şöyle vücut bulur: Kimisi çok sadaka verir ve çokça ikramda bulunur, zamanla
insanlar onu hatırladıklarında cömert sözcüğünü telaffuz ederler, kimisi ikramda bulunmaz, harcama
yapmaz ve hep alıp biriktirir, zamanla insanlar onu hatırladıklarında cimri sözcüğünü telaffuz ederler.
Sarkıntılık yapana namussuz, sakınana da namuslu derler, bu şekilde halleri çoğaltabilirsin. Her bir
kavram bir insanda diğer insanlara nazaran ve diğer kavramlara göre daha baskın olur. Kavramlar
maddiyatın stokudur, hayat maddiyatla yol alır; ama kavramlarla yön bulur.
Maddiyat ile kavram arasındaki ilişkinin tahlili gibi daha birçok konu hakkında kitapta yorumlar
yapılmıştır, hayatın karmaşık konuları basit, anlaşılır bir dil ve anlatımla sunulmuştur. Değerli
öğrenme meraklıları kitabın konusu güncel durumlara yazarın getirdiği şahsi yorumlardır, dolayısıyla