Mesnevi yazılış aşamasında iken onu hafife alan ve ona masal kitabı diyenler olmuştu. Mevlâna: “Kim bu kitaba masal derse ona bu kitap masaldır, ama bu kitabı kendi (manevi ve ruhî) hali olarak gören de erdir.” (4b. 33) der ve Kur’an’a da “öncekilerin masalları” diyenlerin bulunduğuna dikkat çeker.” (En’am, 6/25, Enfal, 8/31, Nahl, 16/24) Hakim Senai’nin: “Şaşı bakan Kur’an’da sözlerden başka bir şey görmez, körler, güneşin ışığını görmezler, sadece sıcaklığını görür. (3b. 4230) ve şikâyet ederler. Mevlâna

Tasavvuf; tefsir, hadis ve fıkıh gibi İslami ilimler kategorisinde değerlendirilebilir mi? Bu ilimlere kıyas edildiği zaman tasavvufun bir ilmi disiplin olarak doğuşu neden gecikmiştir? Edebiyat, güzel sanatlar, musiki gibi bediiyat ile olan münasebetleri nasıldır? Tasavvuf İslam`ın içinde mevcut mudur yoksa Hristiyanlık, Hint, İran ve Uzak Doğu`daki dinler, mistik akımlardan doğrudan ya da dolaylı bir şekilde etkilenmiş, ithal bir sistem midir? Hz. Peygamber`den itibaren kutlu üç neslin zühd anlayışının ta

Sırlar Menbaı ve Tarikat Sultanı CÜNEYD-İ BAĞDÂDÎ Prof. Dr. Süleyman ULUDAĞ Cüneyd-i Bağdâdî hicrî III. asırda Bağdat’ta yaşamış büyük bir sûfîdir. Tasavvufun gelişmesine olan katkılarıyla tanınmaktadır. Cüneyd-i Bağdâdî hakkında yazılmış bir biyografi olan bu eser, geçmişteki kültürel varlığımızın ortaya konulması açısından önem taşımaktadır. “Müslüman, temiz toprağa benzer. Temiz toprağa her şey atılır. Ezilip hakaret görür. Lakin ondan hep güzel, temiz, faydalı şeyler çıkar.” Cüneyd-i Bağdâdî

Bâyezîd hakkında kaleme almış olduğumuz bu eser Menâkıbnâme'de ve Tezkiretu'l-Evliya'da yer alan bütün bilgileri ihtiva eder. Bunun çok az istisnası vardır. Bunun yanısıra diğer kaynaklarda gördüğümüz Bâyezîd'le ilgili menkıbeleri de aktardık. Denebilir ki Bâyezîd hakkında Arapça ve Farsça kaynaklarda mevcut bütün bilgiler, bu eserde bir araya getirilmiştir. Millî irfana bu bilgi ve menkıbeleri kazandırmaya bizi vasıta kılan yüce Mevlâ'ya hamdüsenalar olsun.

Mü'min rivayetten başlar, riayete ulaşmaya çalışır, bu yolu ne kadar iyi başarırsa kemâlden ve velayetten o nispette nasip alır. Şeriat yoldur, tarikat bu yolda yürümektir, hakikat ulaşılan ilahî hikmet ve marifetullahtır. Tasavvuf, hem bir terim hem de bir ilim olarak teşekkül sürecinden günümüze tartışılagelmiş bir mefhumdur. Ona gönül veren de onu eleştiren de bu sahada oluşmuş fevkalade külliyata ve ehlullahın ilahî neşvesinin esaslarına istidadınca aşina olmak durumundadır. Prof. Dr. Süleyman Uludağ, T

Kitabî dinlerin, Yahudilik ve Hıristiyanlığın doğup geliştiği bölgelerde olduğuna benzer şekilde İslâmiyetin doğduğu ve yayıldığı coğrafyada da faiz meselesi vardı. İslâm dini hem hukukî hem de ahlâkî olarak faizin her türlüsünü yasaklamıştır. Fakat neyin faiz olup neyin olmadığı konusu bir fıkıh-hukuk konusu olarak bütün İslâm tarihi boyunca tartışılagelmiştir.Modern dünyada faiz kapitalist dünya sistemini işleten, ekonomi çarkını döndüren ana mekanizmalardan biridir. Bu mekanizma İslâm dünyasını ve Müslüm

Ben ancak güzel ahlakı tamamlamak üzere gönderildim. Din, güzel ahlaktır. Hz. Muhammed (sav) Ahlak, insanın temel niteliğidir. Kişilere ve toplumlara değer kazandıran; onları güvenilir, itibarlı ve şerefli kılan güzel ahlaktır. Onun için de güzel ahlak, başlı başına önemli bir değerdir, hatta ibadet kabul edilir. Her toplumun ve kavmin kendine göre bir ahlakı vardır o halde ahlak değişken midir? Tasavvuf kültürü ve tarihi alanında önemli bir araştırmacı olan Prof. Dr. Süleyman Uludağ, İslam'da Ahla

İlham ve kerâmet konusunu abartan, bu konularda aşırı giden; aklın, fikrin, mantığın ve ilmin değerini hafife alan, hatta bazen sıfırlayan kişi ve zümrelerin mevcut olduğu bilinen bir husustur. Bunlar kendi tutumlarını savunmak için büyük sûfîlerin bazı görüşlerini ileri sürüp onlardan destek almak çabasına girmektedirler. Diğer taraftan insan bilgisinin izafî olduğu hususunun günümüzde daha fazla ortaya çıkması ve kabul görmesi dogmatizmi, rasyonalizmi, hatta bilimi de geniş ölçüde etkilemiş, bunlara kayıt

İslam Düşüncesinin Yapısı Selef, Kelam,Tasavvuf,Felsefe

İslâm toplumu canlı ve hareketli olduğu dönemlerde, ihtiyaçları doğrultusunda kendi meselelerini kendisi ortaya koyuyor ve yine kendisi çözmeye çabalıyordu. Bu meseleler miadlarım ve tabii ömürlerini doldurunca da yerine lüzumlu ve güncel olanlarını koyuyor, eskilerini kültür deposuna kaldırıyordu. Yabancıların dışardan empoze ettikleri çözümler konusunda da son derece dikkatli davranıyordu. İslâm düşüncesinin duraklama ve gerileme döneminde zamana, mekâna, sosyal şartlara göre gündem oluşturamamış ve eski

Tasavvuf İslâm tarihinin bütün dönemlerinde müslüman toplumlarm en yaygm ve etkin temayüllerinden, anlama ve yaşama biçimlerinden biridir. Asimda her dinin hatta her ideolojinin bir mistik tarafı ve buna göre şekillenip gelişmiş mistik tipleri vardır. Züht, tasavvuf ve tarikat dönemlerinden geçerek gelişen ve kendine mahsus bir kavramlar dünyası, bir nazariyat inşa eden, peşisıra kurumlaşan İslâm mistisizmi tasavvuf, irfan ve işrakîlik adları altında İslâm düşüncesinin ana damarlarından biri olmuştur. Zahit

İnsanoğlunun her coğrafya ve dönemde farklı şekillerde ilgilendiği ve icra ettiği müzik, kimi zaman zevk veren bir uğraş kimi zaman dini ritüellerin ayrılmaz bir parçası olmuştur. Bu mesele İslâm'ın yayılışından itibaren Müslüman toplumlarda pek çok tartışmaya neden olmuştur. Bugün dahi tam olarak açıklığa kavuşmayan bu konu, bu alandaki diğer çalışmalarıyla bilinen Süleyman Uludağ'ın mahir kalemiyle büyük oranda netliğe konuşuyor. İslam tarihi boyunca yapılan tartışmaları yerli yerine koyan bu çalışma, baş

Zâhirle bâtın; bedenle ruh, şekille içerik gibidir, bir paranın iki yüzü gibi birbirine bağlıdır. Biri olmadan diğeri olmaz. Bir hükmü doğru olarak anlayabilmek için onun her iki yönüne, dış ve iç yüzüne aynı derecede önemle bakmak gerekir. Dini hükümlerde, muamele ve ibadetlerde esas amaç bu hükümlerin bâtıni ve manevi yönü olmakla beraber zahir ve şekil tarafı da bu hedefe ulaşmanın vazgeçilmez aracıdır. Bu eserde de abdest, namaz, oruç, hac, zekât, kurban gibi ibadet konuları; tevbe, takva, zühd, şükür

Müziği gök cisimlerinin devinirken çıkardığı ses olarak tanımlayan Pitagoras'ı dikkate alacak olursak başlangıçta müzik vardı. Bu yüzdendir ki onsuz bir dünya tasavvur etmemiz mümkün değil. Durum böyle olunca dinler açısından da müzik kaçınılmaz bir şekilde büyük önem taşımıştır. Süleyman Uludağ, bu incelemesinde oniki asırlık bir zaman diliminde, büyük ve meşhur âlimler tarafından yazılı ve sözlü olarak tartışılan bir mevzuda araştırma yapmanın güçlüklerine rağmen, konuyu doyurucu bir şekilde okurun önüne

Kelâm ilmi genelde bir bütün olarak İslâmı, özelde ise İslâm inanç esaslarını savunan bir disiplin olmakla beraber çağa ve ihtiyaca göre yeni delillerle İslâmı yeniden yorumlayarak insanların idrakine sunma gibi bir göreve sahiptir. Bu görev neticesinde kelâm ve akaid çalışmalarına başlarken kişi için klasik eserleri okumak çok faydalıdır. Ancak ana çizgileriyle kelâm ilminin konuları, tarihi ve kelâm mezhepleri hakkında kısa ama anlaşılır bir dille bilgi veren eserlere gerek duyulduğu muhakkaktır. İşte bu

Hangi şekilde tarif edilirse edilsin tasavvuf, İslâm kültürünün önemli boyutlarından biridir. Bilhassa Anadolu topraklarının İslâmlaşmasına doğrudan etkisi bulunan tasavvuf, Türk düşünce tarihi içinde ayrıcalıklı bir yere sahiptir. Ancak eskiden beri tasavvufta serbest düşüncenin olmadığı, onun taklidi ve körü körüne bağlanmayı öngördüğü şeklinde yaygın bir kanaat mevcuttur. Tarihte bu düşünceyi haklı çıkaracak bir yığın malzeme bulunmakla birlikte bu malzemeler mutlak olarak hakikati ifade etmemektedir. El

Faizin ve faizle şu veya bu düzeyde alakalı konuların bir mesele oluşunun tarihi belki insanların alışveriş yapmaya, birbirlerinden borç alıp vermeye başladıkları zamana kadar çıkar. Başkalarının zararına işleyecek şekilde daha fazla kazanmak, emeksiz gelir elde etmek, insanların maddî olarak zorda kaldıkları durumlardan istifade etmek insanlık tarihinin yabancısı sayılmaz.Kitabî dinlerin, Yahudilik ve Hıristiyanlığın doğup geliştiği bölgelerde olduğuna benzer şekilde İslâmi-yetin doğduğu ve yayıldığı coğra

İslâmî ilimler tarihi çerçevesinde ulema ve çağdaş yazarlar İslamda irşadın neliği ve nasıl olması gerektiği üzerine yazılar kaleme almış ve bu konuda fikirler öne sürmüşlerdir. Bir bilginin ve bir yaşam biçiminin aktarımı ve devamlılığının nasıl olacağı konusunda üretilen görüşlerin incelendiği irşad meselesi, İslâm düşünce dünyasında hayli önemli bir yere sahip. İrşad kavramının İslam düşüncesi içindeki yeri ve tarihî dönüşümü, bunun yanında farklı yorumların ortaya çıkışını, yazar açık bir dille anlatıyo

Herhangi bir bilgi alanının kaynaklarından faydalanabilmek için, bu alanın kelime dağarını bilmek, temel kavramlarını ve terimlerini doğru olarak anlamak gerekir kuşkusuz. İşte sözlükler bu anlamda hem vazgeçilmez birer rehber hem de birer anahtardır. Böylesi bir rehber ve anahtarın gerekliliği, tasavvuf konusunda bir kat daha kaçınılmazdır; çünkü mutasavvıflar çoğu kez düşüncelerini saklama gereği hissetmiş ve giderek örtük bir dil kullanmaya başlamışlardır. Bu gerçeğe ek olarak, süreç içinde, kullanılan t

İnsan bilgisinin kaynağı ve elde edilme şekli (epistemoloji), felsefede başka, dinde daha başka biçimde ele alınmıştır. Manevi ahlaki ve ilahi gerçeklerin anlaşılmasında ağırlık, ya nas ve nakle veya akıl ve istidlale veyahut da keşf ve ilhama verilmektedir. İslam dünyasında nas ve nakle ağırlık verenler Selefiye hareketine, akıl ve istidlale ağırlık verenler kelam hareketine, keşf ve ilhama ağırlık verenler de tasavvuf hareketine kaynaklık etmişlerdir. İslam felsefesi bu üç hareketten de izler taşımakla be