İbn Haldun denilince İslam düşünce tarihine tam sekiz yüzyıl sonra "dönüp şöyle bir bakmanın" ifadesi anlaşılmalıdır. Çünkü o ünlü "Mukaddime"siyle İslam kültür ve medeniyetinin siyasi/sos-yal/kültürel bir analizini yapmış, "Buraya kadar olanların anlamı nedir?" sorusunu sormuş, sonraki nesillere "Buradan çıkarılacak dersler şunlardır" diyerek yepyeni bir çığır açmıştır. Bu açıdan, İslam düşüncesindeki yenilikçi damar¬ların en güçlü temsilcilerinden olan İbn Haldun, kararmaya yüz tutan İslam semasının âdet