Allah’ın varlığı meselesi her dönemde felsefi ve teolojik tartışmaların en temel meselelerinden birini teşkil etmiştir. Allah var mıdır? Allah’ın varlığı rasyonel olarak temellendirilebilir mi? Yaşadığımız bu eşsiz evrenin tasarımcısı kimdir? Allah mı yoksa evren mi ezelidir? gibi pek çok soru filozof, teolog ve bilim insanları tarafından sorulmuş ve bunların cevapları aranılmıştır. Ancak Allah'ın duyu ve tecrübeye konu olmaması varlığının temellendirilmesi için farklı yollara başvurmayı gerekli kılmıştır.

Gnostisizm hem bir bilgi sistemi olarak hem de zihnî bir tavır ve ahlâkî tarz olarak İslâm’dan önce yakın doğuda, bilhassa Mısır, Suriye, Irak ve Filistin gibi bölgelerde baskın olan kültürlerin mistik, dinî ve felsefî boyutunu oluşturmuştur. İslâmiyet’in yayılmasıyla beraber Müslümanlar bu tarz mistik ve felsefî akımlarla tanışmış ve kısmen etkilenmişlerdir. Neticede Gnostisizm/irfânîlik, İslâm düşünce geleneğinde yeni bir takım tarz ve formlar edinerek devam etmiştir. Hermetizm ve Gnostisizmde Tanrı, evre