Nizâmi'nin romantik destanı Hüsrev ile Şirin, beş mesnevinin bir araya getirilmesinden oluşmuş bir hamsedir. Hamse, beşli mesnevilere verilen bir isimdir. Hüsrev ile Şirin, divan türünde yazılmış ilk hamse örneğidir. Dünya edebiyatının temel eserlerinden sayılır ve dünyanın birçok diline çevrilmiştir. Hüsrev İran'ın, Şirin ise Ermenistan'ın aristokrat ailelerine mensuptur; yaşam, birbirinden çok uzakta olan bu iki genci, aşkın sihirli şerbeti ile bağlamıştır. Bu aşk, derin bir özleme ve kavuşma arzusuna

İslam Edebiyatının en bereketli vadisinde, mesnevi türünden Hamse´siyle (Penc Genc) üstadlık hırkasını giymiş olan Genceli Nizami´nin Sırlar Hazinesi, adının veciz imasıyla, hakikat bahçesindeki gömüden inciler, mercanlar, lal ve yakutlar saçar. Şairin ifadesiyle, "gönlün gizli otağı"ndan devşirilmiş olan bu eser, geleneksel Şark metinlerindeki ortak hususiyetlere sadık, gerçeğin şiirsel boyutlarını yansıtır biçimde, hikemi bir coşkunlukla kaleme alınmıştır.