"Ahmet Yaşar Ocak daha çocukken bile olgun, ağırbaşlı, okumayı çok seven biriydi. Ben şimdi daha iyi anlıyorum ki, o daha o yaşlarda bilim adamı damarına sahipti. Daha ilkokulda iken öğretmene en fazla soru soran öğrencilerdendi. Okula dergi gelirdi, pek çoğumuz dergiyi angarya kabul ederken o hemen derginin kapağını açar, okumaya başlardı." - Taha Akyol "Ahmet Yaşar Ocak'ın araştırmaları Türkiye'nin bugünkü meseleleri üzerine düşünen ve yazan bütün aydınlar tarafından mutlaka okunmalı." - Beşir Ayvazoğl

Müslüman Türk devlet ve toplum geleneğinde değişik boyutlarıyla İslam'ın yeri ve işlevi konusu, belki ilk bakışta Kristof Kolomb'un yumurtası gibi basit görünebilir. Ama temelde bu, Türk devletlerinin iç ve dış politikalarını, toplumlarının yapısını doğru ve gerçekçi olarak anlamamız ve analiz etmemiz konusunda önemli ve karmaşık rolü olan bir problemdir. Bu itibarla yüzyıllara yayılan uzun soluklu bir tarih sorunsalı olarak zihniyet, kullanılan araçlar, uygulanan yöntemler ve elde edilen sonuçlar olarak ci

İslam kültür ve inanç tarihine tasavvufun yaptığı en ilginç katkılardan birinin evliya menkabeleri olduğu şüphe götürmez. Müslüman halk inançlarını hâlâ derinden etkileyen ve ona bir çeşit evliya kültü mahiyeti kazandıran evliya menkabelerinin, bu kültürün tarihî, sosyolojik, psikolojik ve folklorik açıdan incelenip anlaşılmasında birinci dereceden önemli bir kaynak grubu olduğu da açıktır. Ne var ki, önemi bu derece meydanda olan evliya menkabelerinin ne belirtilen açılardan ne de İslamî edebiyat tarihi aç

13. yüzyıl Anadolu'sunun toplumsal, etnografik, dinî ve siyasi hâli nasıldı? Tarikatlar, devlet tasavvurları, İslâm anlayışları bugünkü gibi miydi? Günümüzde -özellikle Alevî tabanda- önemli bir yeri haiz olan Babaî hareketinin/isyanının tam olarak oturduğu zemin ne idi? Orta ve Yeniçağlar Türkiye tarihindeki yeri nedir? Hareketin mensupları Osmanlı Beyliği'nin kuruluşuna nasıl ve ne gibi bir katkıda bulundular? Osmanlı sultanları ile ilişkileri nasıldı? Ahmet Yaşar Ocak'ın bu titiz çalışması, ilk baskısı

Sarı Saltık, 13. yüzyılın ikinci yarısı içinde popüler İslam'ın Balkanlar'a girişine ve bunun sosyal tabanını teşkil eden bir Türk iskânına adı karışan, gerçek hayatı menkabelerle, efsanelerle iç içe geçmiş bir şahsiyettir. Onun sosyal-dinî kökeni ve şahsiyeti hakkında kaynaklar­daki değişik ve bazen çelişkili rivayet ve menkabeler ilk bakışta araştırıcının karşısına, sisler arasında kesin hatları belli olmayan bulutsu bir siluet çıkarır. Ancak dikkatli bir göz, bu bulutsu siluetin, elinde tahta kılıcıyla b

13. yüzyıl Anadolu'su bugünkü Türkiye'nin siyasal, toplumsal, ekonomik ve kültürel temellerinin atıldığı, gerçek birer devrim niteliğinde dört büyük dönüşümün vuku bulduğu bir yüzyıldır. Bu dönüşümlerden siyasal mahiyetteki ilki, Anadolu'nun büyük bir kısmının artık Bizans hâkimiyetinden çıkarak Türk hâkimiyetine geçişi ve Türkiye Selçuklu Devleti'nin kuruluşudur. Etnik mahiyetteki ikincisi, bu toprakların esas itibariyle iki büyük göç dalgası neticesinde, çoğunluğunu Türkmen denilen Müslüman Oğuzların teşk

Türkiye ve dünya tarihçiliği, Türk tarihi konusunda siyasal, kurumsal ve -özellikle Osmanlı tarihçiliğinde sosyoekonomik alanlarda- önemli araştırmalar ortaya koydu. Buna karşılık, uzun zamandan beri Türkiye'nin içinde yaşadığı, siyasete kadar yansıyan kültürel bölünmüşlüğün altında yatan, Türk tarihinin belki en hassas meselesi olan "İslam" konusunda çok yetersiz kaldı. Bu ciltteki makale ve incelemeler, Anadolu Selçuklu döneminde, İslam'ın siyasî, toplumsal ve kültürel hayatta bıraktığı izleri anlamaya

Türkiye ve dünya tarihçiliği, Türk tarihi konusunda siyasal, kurumsal ve -özellikle Osmanlı tarihçiliğinde sosyo ekonomik alanlarda önemli araştırmalar ortaya koydu. Buna karşılık, uzun zamandan beri Türkiye'nin içinde yaşadığı, siyasete kadar yansıyan kültürel bölünmüşlüğün altında yatan, Türk tarihinin belki en hassas meselesi olan İslam konusunda çok yetersiz kaldı. Bu ciltteki makale ve incelemeler, Osmanlı döneminde İslam'ın siyasî, toplumsal ve kültürel hayatta bıraktığı izleri anlamaya çalışıyor; Tür

Eserin tarihte incelenmesi gereken pek çok konuya dikkat çekmesi ve araştırmacıları bu alanlara teşvik etmesi, yazarın tarihi tahlil etmedeki ?üçüncü göz" yaklaşımı ve olayları değerlendirirken takındığı ?tarihe doğru soruları sorma" tutumu elbetteki övgüyü hak ediyor. Üstelik Osmanlı Toplumunda Zındıklar ve Mülhidler kendi alanında önemli bir boşluğu doldurduğu gibi şimdiden klasik bir eser niteliğinde. Tufan Gündüz, Virgül, 56- 1999 Bu esaslı ve zihin açıcı çalışma gösteriyor ki zındıklık ve mülhidlik

Ahmet Yaşar Ocak, saptırılmış tarih geleneğine prim vermeden kaleme aldığı makalelerinde, Türkiye'nin tarihsel, toplumsal ve kültürel geleneği içinde şekillenmiş özgül haliyle İslam'ı tartışıyor. Türk Sufîliğine Bakışlar'ın özellikle yoğunlaştığı üç isim Mevlana, Hacı Bektaş-ı Velî, Yunus Emre ve üç konu Ahîlik, Alevîlik, Bektaşîlik... Popüler olma kaygısıyla değil, derinlik kaygısıyla ve araştırmacılık ruhuyla biçimlenmiş bir kitap...

Ahmet Yaşar Ocak'ın eserleri arasında belki de beni en fazla etkileyenlerden biri de Kalenderîlere dair kitabıdır. Ben onun yazdığı bütün eserleri okudum. Kalenderîleri marjinal bir sûfilik hareketi olarak anlattığı bu eserinde, bu meselenin bir itikat meselesi olmaktan ziyade, bir sosyoloji meselesi olduğunu açık bir şekilde ortaya koymaktadır. Bu konuları araştırırken ilahiyatçı gözüyle değil, sosyolog ve tarihçi gözüyle bakmak gerektiğini onda gördüm. Ocak'ın Kalenderîler üzerine yazdığı bu eser âdeta bi

Osmanlı tarihinde İmparatorluğun 15. yüzyıldan 17. yüzyıla kadarki üç yüz yıllık siyasal ve toplumsal düzenine, bu düzenin arkasındaki resmî ideolojiye karşı bazen kişisel, bazen kitlesel birtakım çıkışlar görülür. Siyasal iktidarın Zındıklık ve Mülhidlik (bugünün Türkçesiyle Sapkınlık ve Dinsizlik)le itham ettiği bu hareketler, genellikle idamla cezalandırılmıştır. Şeyh Bedreddîn, Molla Lûtfî, Nadajlı Sarı Abdurrahman Efendi, Hakîm İshak, Larî Mehmed Efendi, Oğlan Şeyh İsmail-i Maşûkî, Hamza Balî, Şeyh Muh

Bu kitapta, 13. yüzyıl Anadolusu kırsal kesiminin sosyal ve dinî hayatının çok mühim iki siması olmalarına rağmen, 1970-80lere kadar varlıklarının farkına varılmamış, dolayısıyla dönemin Anadolusunda oynadıkları mühim rol anlaşılmamış iki simayı tanıtmaya çalışacağız. Bu iki mühim sima, 13. yüzyıl Anadolu kırsalının biri doğusunda, diğeri ortasında yaşamış olan Dede Garkın ve Emîrci Sultandır. Onların hayat hikâyelerinin belki bugünün tarihçiliğine yaptığı en önemli katkı, Anadolu dinî ve toplumsal tarihin

İpşirliye, klasik medrese geleneğine uyarak, İpşirîzâde derim; biraderimiz hitabını da ilave ederiz. Arapça bilgisinin sağlamlığı ve Farsçasının yeterliliği nedeniyle Osmanlı Türkçesi metinlerini, bizim neslin içinde en rahat değerlendiren odur. İpşirîzâde az değil, ağırdan ağıra titizce çok şey yazan ve çok dolu konuşan bir tarih bilginidir. Hiç göstermediği heccav bir tarafı da vardır. Onunla konuşmak da onu okumak kadar keyiflidir ve insanın bilgi ve düşünce dünyasına kazandırır. İlber ORTAYLI Hayatı

İslam toplumlarında Hızır oldukça yaygın, köklü ve etkili bir külttür. Öyle ki tarih boyunca çeşitli kültür ve inançlarda, insanlar tarafından bu ölçüde anılan ve kültürel uygulamalara bu kadar işlemiş bir kişiliğe çok az rastlanır. Halk inançlarında ab ı hayattan içerek ölümsüzlük mertebesine erişen Hızır, bütün ümit ve çarelerin tükendiği durumlarda yardıma çağırılan ve çağırıldığında mutlaka geleceğine inanılan semavi bir kurtarıcıdır. Kul sıkışmayınca Hızır yetişmez benzeri deyişler bu inanışın bir ifa

Tasavvuf tarihinde ve müslüman halkın İslâm anlayışında destansı ve önemli bir figür olan Veysel Karanî hem gerçek hayatı hem de menkıbevî kişiliğiyle ele alınıyor. Tasavvuf ve tarikatlar tarihinde bir neşve ve seyrüsülûk tarzı olan üveysîlik, Veysel Karanî´ye nisbeti dolayısıyla genişce ele alınıyor.