Makinalar bilgisayarla akıllanmış; idare, sosyal yaşam, hatta kişisel hayat bilgisayarlarla yeni bir şekil almaya başlamıştır. World Wide Web, eşyaların interneti, yazılım teknolojileri, sanal gerçeklik, ekonomiyi ve geleceğin ulusal sistemlerini yeniden kurmaktadır. Bilişim teknolojilerinin etkisiyle dünyadaki demokrasi uygulamaları yetersizleşmiştir. 5 yılda bir yapılan seçimler, yönetime katılım için yeterli görülmemektedir. Vatandaşlar yaşamlarını ilgilendiren kararları yerinde ve hızlı almak istemekte

Hilafet tartışmaları, özü itibariyle bugün yaptığımız tartışmalarla hemen hemen aynı içeriğe sahiptir. Konu, o gün de bugün de coğrafya ve inanç birliğiyle, birliğin sağlayacağı güç ve kudretle ilgilidir. Tartışmalarda amaçlanan, birliktir, ilerlemedir, kalkınmadır, zamanı yakalamaktır. Ne yazık ki, bu tartışmalar olumlu bir yapılanmayla taçlandırılamamış, çabalar gözetilen hedefle hiç bağdaşmayan bir başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Dileğimiz, bu süreçten gerekli dersi çıkararak bugün vardığımız sonuçları m