XX. Yüzyıl biterken bilançosunu nasıl çıkarmalı? Olumlu ya da olumsuz, akla ilk gelenler şunlar: Bilim ve teknikte hızlı ve çarpıcı ilerlemeler, art arda iki dünya savaşı, faşizm, sosyalizmin kuramdan uygulamaya geçisi ve sonra da derin bunalımı, Üçüncü Dünyanın ortaya çıkışı , Avrupa gerilerken Amerika Birleşik Devletleri´nin hegemonyasını kurması , küreselleşme, demokrasi ve insan haklarının öne çıkması.Bunlara başkalarını da ekleyebiliriz. Tarihin yolu üzerinde bir geçiş noktası olan XX.yüzyılın , insanl

1815´te Avrupa´da eski Rejim´le 1789´un ideolojisi araşındaki uyuşmazlık sona ermiş plmasa da yeni bir yüzyılın XIX. Yüzyılın ana çizgileri yavaş yavaş belirir:Tarımda çalışma biçimleri , teknik üretim ve ulaşım gitgide değişir . Gerçi , yemişlerini veren XVIII. Yüzyılın buluşlarıdır; ne var ki , yeni bir bulış, Kent burjuvazisi iktidara gelir: Sınai ve liberal ekonominin yararlarını fark etmiştir; bunlara dayanıp kentsel çevrede zenginliklerin yaratılması ve dağılımını yönlendirir. Yüzü önce geriye , sonra

Aydınlıklar Yüzyılı : XVIII. Yüzyıl deyince akla gelen bu; Aydınlıklar deyince de, başta bilimin ve aklın egemenliği geliyor. Ne var ki, XVIII. Yüzyıl, bu nitelikleriyle Avrupalıdır. Gerçekten, o yüzyıllardır ki sanayi devrimi uç verir ve modern teknik çağ başlar. Düşüncenin, akla ve bilime dayanarak, eski düzene, yani feodaliteye ve onun değerlerine, başta da dine, silahlarını -amansızca- doğrultup saldırıya geçişi de, başta İngiltere ile Fransa´dır. Belki yalnız Doğu´dur. Bunun dışında kalan. Ne bilimsel

Ortaçağ: Karanlıklar çağı! Bizde, Ortaçağ denince, aklımıza ilk gelen budur; Ortaçağ´la karanlık bir bakıma eşanlamlıdır dilimizde. Bununla, Batı Ortaçağ´ını kestediyorsak, ancak bir ölçüde doğrudur. Böylesi bir değerlendirme. Batı, bir ara bir alacakaranlığın içine girer gerçi; ancak, 1000 yılı dolaylarından başlayarak türlü bunalımlarla iç içe de olsa- ilerleyen, yaratan bir Ortaçağ´dır. O. Hele karanlık , Doğu´daki Ortaçağ için asla söz konusu değildir: Ortaçağ´da Asya uygarlıkları, özellikle Hindistan

İlkçağ2insanlığın sınıfsız toplumdan sınıflı toplum dönemine geçtikten sonraki ilk ve en uzun çağı .Binlerce yılı kapsıyor.Aslında2dayanılmaz acılarla dolu bir çağ;sınıflı toplumların en korkunç biçimi,kölelik var çünkü.Henüz bütün insanların insan olarak da tanınmadığı yüzyıllar.Ama insanoğlu, yazı da içinde olmak üzere, edebiyattan sanata, bilimden felsefeye değin, aklın ve beğinin ilk büyük fetihlerini de bu çağda yapmış;önlerinde bugün de hayranlık duyup saygıyla eğildiğimizfetihler bunlar. Bu bakımdan

Demokrasi, hızlı bir yayılış içinde dünyada; onunla yarışır başka bir yönetim biçimi de yok; tek referans o! Bizimse, bir yarım yüzyılı aşkın süredir, gündemimizde; onun kavgasını yapıyoruz. Nasıl bir demokrasi istiyoruz? Halka, toplumu yönetecek onları belirleme olanağı sağlayan sıradan bir seçim oyunu mudur demokrasi; yoksa, ondan da önce, siyaset arenasında gerçek bir fikir özgürlüğünün örgütlenişi mi? Demokrasi, yurttaşların temel hak ve özgürlüklerle donatmanın arkasındadır; hayvanların haklaırnı da

Yüzyılımızın başlarındaki en çarpıcı gerçek şu: Kapitalizm bir süredir, tek başına ve yeni liberalizm adıyla, iletişim devriminden de yararlanıp dünyanın yeni bir fethine çıkmıştır; onu, doğası ve insanıyla yağmalarken, var olan eşitsizlikleri daha da derinleştiriyor; ortaklaşa olanı yok ediyor, emeğin kazandığı mevzileri çiğniyor ve gelecek için umutları da karartıyor. Küreselleşme, şimdilik her şeyin metalaştırıldığı bir süreç ve paranın totalitarizmi altındayız. Böyle bir ortamda Marx'ın hayali yeniden

Yeni bir yüzyılın başlarındayız. Yüzyıl neler hazırlıyor? İnsanlığı nasıl bir gelecek bekliyor? Geçmişin öyküsünü bilsek de, bu sorulara hemen yanıt veremeyiz; ama dünyamızın karşı karşıya bulunduğu sorunların dökümünü yapmak elimizde. Onlara bakarak ufkumuz aydınlanabilir. İlk akla gelenler de şunlar: Dünyamız yağmalanıyor, nasıl önlemeli? Bilim ve tekniğin uygulanışında büyük sapmalar var; onları gidermenin yolu nedir? İnsanlar hızla çoğalıyor; kentler, hastalıklı bir büyüyüş içinde; kapitalizm, kürese

Türkiye’de ortaöğretimin, özellikle de liselerin, 1950’lerle beraber gelip girdiği ve bugün de süren bir çıkmazı şudur: Tarih, felsefe, sosyoloji, edebiyat ve sanat gibi kültürün temel konularında, gençlere – hemen hemen – hiçbir şey verilmiyor; öğrencilerin kafalarına yalan yanlış, abuk sabuk, ipe sapa gelmez bir takım şeyler tıkıştırılıyor. Ne gerçekçi ve bilimsel bir yaklaşım ne de bir bütün olarak kucaklayış kültürü. Bir bölük pörçüklük, bir derme çatmalık, bir keşmekeş kısacası. Egemen sınıfların bir

Son yıllarda hemen hemen bütün Müslüman ülkeler, şeriatçı akımlarla çalkalanıyor. Kimi yerde iktidara da geçmiş bu akımların mesajında, din ve inanç özgürlüğü ile yetinmeyip, toplumu, devleti, giderek bireyi, İslama göre yeniden biçimlendirmek var; ve, işin gerçeği, İslam da malzeme veriyor onlara. Çağımızla ilgisi ne bu mesajın? Aklın ve bilimin öncülüğü, düşünce ve örgütlenme özgürlüğü, başta emekçilerin ve kadınların olmak üzere temel insan hakları, kısacası uygarlığın ulaştığı vazgeçilmez değerler göz

Voltaire´i duymamış olamazsınız. Candide´den başlayarak , onun kimi eserlerini okumuşsunuzdur da belki. Hele şu sözlerini mutlaka hatırlayacaksınız: Söylediklerinizin hiçbirinde sizinle aynı düşüncede değilim; ancak, onları söyleme hakkınızı ölünceye değin savunacağım. Voltaire´in bir çağa adını veren XVIII. Yüzyılın bu büyük Fransız düşünür ve yazarının , o çok boyutlu eserinden günümüze kalan mesaj ne ? Şu: Başta inanç ve fikir özgürlüğü olmak üzere, özgürlükler için mücadele; Akıl, adalet, insan hakları

Toplum yaşamında, ağırlığını üzerimizde en çok duyduğumuz kurumdur devlet. Her yönden kuşatmıştır bizi, her şeyiyle etkilre.Ve karışmadığıda yoktur: Düşüncemizden aşımıza ekmeğimize dek. Ama en aza tanıdığımız da odur.. Devletin ne olduğunu bilmeyiz pek. Niçin vardır? Aslında kimin adına, ne yapar? Bize bir şeyler anlatmışlardır ve onlarla yetinmemiz istenir. İşin gerçeği biraz kurcalamaya kalsak, engel çıkarırlar;yasaklarla karşılaşırız, olmadık şeyler gelir başımıza. Dümokrasi için de öyle. Sınıflı toplum

Şu sorularla karşılaştığımız, dahası kendimize de sorduğumuz olmuştur: Nereden geliyoruz? Yaşamın anlamı ne? Nereye gidiyoruz? Şu sorular da yabancımız değildir: Bilimden ve teknikten ne bekliyoruz? Sanatsız niçin yaşayamayız? Ahlak, neden zorunludur? Kime ve ne için sorumluyuz? Özgür olmak ne demektir? Daha da yakıcı bir soru: Dünyamız adaletsizliklerle dolu: Peki, insaların insanca yaşayacakları gerçekte adil ve barışçı bir dünya yaratamaz mıyız? Eldeki kitap, bu sorgulamadan örnekler veriyor. Onları bil

Eğitimin yaptığı iki şey var: Biyolojik olarak insana özgü yetilerle dünyaya gelen insan yavrusunu büyütüp yetiştirerek topluma kazanmak, bunun yanı sıra, toplumda maddi ve manevi bir birikimi aktarırken, onu, içinde doğup yetiştiği bir yurdun, giderek bir devletin değer ve idealleri ile donatmak, yani bir yurttaş yaratmak. İnsan ve yurttaş: Eğitimin eseridir bu! Ama eğitim, her şeyden önce ulusaldır. Bu kitap, işte bu can alıcı konuda, sorunların altını bir kez daha çizerken, kimi çözüm yolları da öneriyo