Birkaç bin yıl önce dünya, yünlü mamutlar ve kılıç dişli kaplanlardan otomobil büyüklüğündeki armadillolara kadar muazzam çeşitlilikte memeliye ev sahipliği yapıyordu. Sonra insanlar geldi. Gezegene yayıldıkça besin zinciri boyunca yollarına çıkan her şeyi yutarak günümüze kadar devam eden bir yok etme süreci başlattılar.Bugünün manşetleri, gergedanlar ve pandalar gibi büyük hayvanların karşı karşıya olduğu varoluşsal tehditten bahsediyor. Oysa insanların yol açtığı yıkım, böcekler, yarasalar ve kelebekler

Dinozorlar, dünya tarihindeki gelmiş geçmiş en ilgi çekici ve gizemli yaratıklardan biridir. Dinozor temalı kitaplardan filmlere, modern kültürü şekillendirmeleri bir yana, bilim camiasını da uzun süredir meşgul ediyorlar. Dinozorlar hakkında bir sürü teori ortaya atılıyor, öyle ki bunlar zaman zaman Jurassic Park’ın da dahil olduğu komplo teorilerine bile dönüşüyor. Oysa, son yıllarda elde edilen yeni bulgular ve teknolojik ilerlemeler sayesinde bilimin artık dinozorlara dair hemen her soruya bir cevabı va

Her birimizin benzersiz, öznel bir iç dünyası vardır ve bu dünyayı doğrudan başkasıyla paylaşamayız. Her bir duygu, düşünce ve hatıra oldukça kişiseldir; beynimizde bir iz bırakır. Peki ama beynimiz bu zengin ve çeşitli bilinç deneyimlerini nasıl oluşturur? Aynı zamanda beyin, insanın en karmaşık organıdır ve basit ya da karmaşık, her gün sayısız görevi başarıyla yerine getirir. Uykudan uyanmak, lezzetli bir yemeğin ya da bir fincan çayın tadını çıkarmak, köpeğimizi yürüyüşe çıkarmak veya rüya görm

Retinanızda bir uyarı var, kafatasınızda bir şeyler oluyor ve sonra eliniz önünüzdeki elmayı tutmak için uzanıyor. Bu ikisi arasında ne oluyor? Hangi temsiller bu elmayı yakalamanızı mümkün kılıyor? Bence Nanay bu temsilleri “pragmatik temsiller” olarak adlandırıyor. Nanay, işlevleri duyusal girdi ile motor çıktıya aracılık etmek olan pragmatik temsillerin zihinsel yaşamımızda son derece önemli bir rol oynadığını savunuyor. Nanay’e göre insan zihni, insan olmayan hayvanların zihni gibi, eylemleri başarılı

60.000 yıldan uzun bir süre önce atalarımız, Afrika’dan yola çıkarak dünyanın dört bir yanına yayıldı ve böylece modern insana uzanan evrimsel, tarihsel ve kültürel bir yolculuk başlamış oldu. Peki ama bütün bunlardan önce ne yapıyorduk? Nereden geliyoruz? Biz neyiz? Nereye gidiyoruz? Ünlü biyolog Lluís Quintana-Murci bu sorulara yanıt verirken, genomlarımızı deşifre etmek ve sadece günümüzün değil, aynı zamanda fosil kalıntılar sayesinde dünün insan popülasyonlarının çeşitliliklerini keşfetmek için bilimin

Kuantum fiziği aslında nedir? Bu soruya saçmalamadan cevap verebiliyorsanız bu kitapta sizlik bir şey yok demektir; okumayı hemen şimdi bırakabilirsiniz. Oysa birçok insan, kuantum fiziğini anlamasa da mistik ve olağanüstü bir şey olduğunu düşünüyor; üstelik anlarlarsa muhtemelen zengin ve mutlu olacakları yanılgısı içindeler. Ne de olsa, kuantum enerjinizi kuantum kaderinizle hizalamak için kuantum kristalleri satan pek çok insan var artık. Hepsi de yanılıyor olabilir mi? Evet, olabilir. Kuantum kristall

Vahşi doğa, kendine has kurallarla işleyen, ilginç bir dünyadır: Fareler, ihtiyacı olan bir yabancıya yardım etmek için ellerinden geleni yaparlar. Aslanlar, avlarının yavrularını besleyip büyütürler. Balinalar yunuslarla arkadaş olur, hatta yaralı bir tanesini ailelerine dahil bile edebilirler. Hal böyleyken, neden hayvanlar âlemindeki yaşamın yalnızca rekabete dayalı olduğunu düşünüyoruz? Biyolog Ashley Ward, işte bu genel kanıyı değiştirmek ve hayvanların büyülü sosyal dünyalarına ışık tutmak için bizi

Acı ve yoksunlukla dolu bir dünyada umutsuzluğa kapılmak oldukça kolaydır, daha fazlasını yapmadığımız için kendimizi yargılamak da öyle. Sahip olduğumuz her şeyi feda etsek ve kendimizi iyi işler yapmaya adasak bile, bu dünyanın tüm sorunlarını çözemeyiz. Öyleyse, yapmamız gereken nedir? Daha azı ahlaki bir başarısızlık mıdır? Bu kadar özgeci adımlar atmadan da temelde makul bir yaşam sürdürebilir miyiz? Todd May’in bu sorulara bazı cevapları var. May, aldığımız her kararda ahlak timsali örnek vata

PUBLISHERS WEEKLY ve SCIENCENET 2022 Yılı En İyi Kitap Ödülü Etrafına bir bak, insan. Ne görüyorsun? Beni elbette; gelmiş geçmiş en büyük galaksiyi, neredeyse zamanın kendisi kadar yaşlı Samanyolu’nu. Yüzyıllarca ateş başında anlattığınız mitolojik hikâyelerin konusuydum. “Teknoloji” denilen şeyi henüz geliştirmemişken yıldızlarımla sizi kaybolmaktan kurtarıyordum. Zamanı nasıl ölçeceğinizi bilemediğinizde, ekinlerinizi ekmek ve toplamak için en doğru zamanı kestiremediğinizde ya da yakl

2021 Los Angeles Times Bilim & Teknoloji Dalında Kitap Ödülü 2022 Phi Beta Kappa Bilim Dalında Kitap Ödülü 2022 PEN Oakland Josephine Miles Ödülü Einstein alan denklemlerine göre uzayzaman maddeye nasıl hareket etmesi gerektiğini, madde de uzayzamana nasıl bükülmesi gerektiğini söylüyor. Peki, söz konusu kara deliklerse uzayzamana ne oluyor? Daha da önemlisi, kara deliklere neden “kara” deniliyor? ABD’de sayıları henüz yüzü geçmemiş Siyah fizikçiden biri olan ve kuramsal fizik al

On dokuzuncu yüzyıldan önce “normal” kelimesi neredeyse hiçbir şekilde insanlarla bağlantılı değildi. Normal, bir matematik terimiydi: İnsanlar değil, matematikteki “doğrular” normal olurdu. 1830’lardan itibaren ise, istatistiğin Batı dünyasında yaygınlaşması insanlığın her bir parçasını ölçme fikrini beraberinde getirdi, buna da normal bilimi denildi. Bebeklerin kilosundan ideal kadın bedenine, zekâdan akıl sağlığına kadar her şeyin bir ortalaması, bir normali vardı artık. Elbette bu, sömürgeci Batılı beya

Birçok insan için biyolojik cinsiyet, toplumsal cinsiyet rollerine uzanan bir yolun başlangıcıdır: Doğar doğmaz kız çocuklarına pembe, erkek çocuklarına mavi giysiler giydirilir; oyuncak mağazaları kızlar için pembe ve feminen, erkekler için mavi ve maskülen oyuncaklarla doludur. Büyüme çağında kızlardan güzel ve narin, erkeklerden ise sert ve atletik olmaları beklenir; kızlardan ev işleri ve çocuk bakımını öğrenmeleri, erkeklerden ise para kazanacak donanıma sahip olmaları talep edilir. Yetişkinlikte ise k

Bir öğleden sonra işyerinizdeki masanızın başında oturuyorsunuz. İçinizden bir ses, on dakika sonraki sıkıcı toplantıya girmeden önce bir şeyler atıştırmanızı söylüyor. Etrafa şöyle bir bakıyorsunuz… O da ne! Karşı masanın üzerinde duran kutunun içinden leziz mi leziz son bir kurabiye size göz kırpıyor! Sizi gören biri olup olmadığını kontrol ettikten sonra hemen uzanıp kurabiyeyi kapıyorsunuz. Bütün bu süreç sadece 2,1 saniyenizi alıyor. Ama o sırada, bu ufak kararı almanızı sağlayan milyonlarca nöron mily

Belki en soylu ve elbette en kadim hasretimizdir ıstırabımıza son vermek. Bu koca dünyanın eziyetleri karşısında dinginlik ve metanetle duran, bize de bunu nasıl yapacağımızı öğreten Buddha’yı, Chuang Tzu’yu, Marcus Aurelius’u ya da Epikuros’u düşünün. Ne de olsa ideal olan, ıstıraptan arınmış bir yaşam değil midir? Hepimiz böyle bir yaşamı arzulamaz mıyız? Çağımızın en ünlü post-yapısalcı düşünürlerinden Todd May buna karşı çıkarak basit ama sert bir gerçeği ortaya koyuyor: Fiziksel ya da ruhsal olsun, acı

Beyin, dünyanın en büyük denizlerinden daha derin, en karanlık ormanlarından daha karmaşık bir yapıdır. Tarihsel olarak beyni haritalandırmak ve anlamak için en büyük model olan epilepsi ise, tamamen keşfedilmesi neredeyse imkânsız olan bu tasarım harikasının en gizemli kusurlarından biridir. Öyle ki zaman zaman büyük zihinlere ilham olduğu bile söylenir: Lewis Carroll’ın Alice Harikalar Diyarında’yı geçirdiği varsayılan epilepsi nöbetlerinden ilham alarak yazdığı, büyük Rus yazar Dostoyevski’nin Budala’sın

Sessiz Bir Evrende Anlam Arayışı İyi, güzel veya daha da önemlisi anlamlı bir yaşam için yolumuz nerelerden geçer? Bazılarımız için bu sorunun cevabı inançta yatar; bazılarımız içinse insan ilişkilerinde, eylemlerimizde ya da hayat boyu süren bir arayışta. Oysa bunlar gerçekten anlamlı bir yaşam için yeterli midir? Çağımızın en ünlü post-yapısalcı düşünürlerinden Todd May, işte bu soruya yepyeni bir yöntemle ve Aristoteles’ten Heidegger’e kadar birçok filozofa göz kırparak yanıt arıyor ve nihayetinde şu so