Âşık Sümmani, 1861 yılında, Erzurum’da doğmuştur. Gerçek adı Hüseyin’dir. Hüseyin,
ailenin üç evladı arasında en küçüğüdür. Babası Hasan Efendi fakir ama dürüst,
namuslu, dini bilgi ve millî terbiye almış, sevilen, sayılan biridir. Söylentilere göre
Hüseyin, henüz on bir yaşındayken hayvanlarını otlattığı Ablak Taşı denilen yerde
uyuyakalır. Rüyasında üç derviş yanına gelir. Birlikte abdest alıp, namaz kıldıktan
sonra âşık olacağı Gülperi adındaki kızın ismini okuturlar. Ardından kızı gösterip bade
sunarlar. Şiirlerinde Sümmani mahlası kullanan Hüseyin, henüz bağlama
çalmamaktadır. Şiirlerini dinleyen bazı kişiler, Sümmani’nin bade içtiğini düşünür ve
yetişmesi adına Erzurum’da dönemin âşıklarına çıraklık yapması gerektiğini babasına
söylerler. Sümmani’nin düşünde yaşattığı sevgilisini aramak için Doğu illerini, Orta
Asya’nın büyük bir bölümünü gezdiği söylenir. Kuvvetli bir hafıza ve kıvrak bir zekâya
sahip olduğu anlaşılan ve akıcı, sade üslubu, güçlü ifadeleri, az kelime ile çok şey
anlatma becerisi ile 19 yüzyılın usta halk şairi Sümmani, geleneği kendi etrafında
yönlendirebilecek seviyede güçlü ve kendisinden sonra etkisini devam ettiren bir
âşıktır.