MS 312 yılında Büyük Konstantinin gökyüzünde parıldayan ışık huzmeleri gördüğü rivayet edilir.
Bu İmparatorun Hıristiyanlığın batıdaki yayılışında belirleyici bir rolü olduğu da düşünülmektedir. Yine onun günümüz Modern Avrupasının şekillenmesinde belirleyici olmuş iki önemli kararın sahibi olduğu da bilinmektedir. Bunlardan ilki Hıristiyanlık karşısındaki hoşgörülü hatta sahiplenmeci tavrıdır. İkincisi ise İmparatorluğun merkezini, Megaradan gelen Yunan koloni yerleşimcileri tarafından Mö 667 yılında kurulmuş olan Byzantium isimli eski bir Yunan şehrine taşımış olmasıdır. Byzantium, bu ismi ünlü bir Grek lider olan Byzasın adından almıştı.
Başkent olmasıyla MS 330 yılında yeni Roma ismini alarak bir anlamda yeniden kurulmuş olan Byzantium, çok geçmeden Konstantinopolis yani Konstantinin Şehri ismini almıştır.
Bizans İmparatorluğu, süreç içinde Roma İmparatorluğunun doğusunda kalan bölge boyunca genişlemiş, yine Roma İmparatorluğunun 476 yılında Cermen akınlarıyla yıkılmasının ardından da uzunca bir dönem ayakta kalmayı başarmıştır.
Son dönemlere kadar, tarih bilimcilerin ve bilim insanlarının çoğunluğu, Bizans İmparatorluğunun medeniyete olan katkılarını ve kaydettiği başarıları, Batı Roma ve Yunan Uygarlığına kıyasla önemsiz saymışlardır. Ancak son dönemlerde bu hâkim görüş revize edilmiştir. Bilim dünyasında; Bizans kültürünün özgül doğasına ve onun antik batıyı ortaçağ kültürüne bağlayan aracı konumuna odaklanan yeni bir eğilim ortaya çıkmaya başlamıştır.