Elaiussa Sebaste antik kenti (bugünkü Ayaş) Türkiye'nin güneydoğu sahilindedir. Yerleşim yeri olarak doğuş ve gelişimini öncelikle Anadolu'yu Suriye'ye bağlayan önemli sahil yolu üzerindeki avantajlı coğrafi konumuna ve Doğu Akdeniz'deki yoğun ticaret akışının içinde yer almasına, ikinci olarak da bölgenin zengin doğal kaynaklarına -Toros ormanlarının kerestesine, bağlara ve Elaiussa adının da ima ettiği gibi, zeytin ağaçlarına (etalon)- borçludur.Roma Dönemi'nde, Roma'nın Ciucia eyaletinin en önemli kentlerinden biri olan Elaiussa Sebaste, M.S. 2. ve 3. yüzyıllarda büyük ölçüde gelişmiş, önemli bir ticaret limanı olarak edindiği prestijli konumunu Geç İmparatorluk ve İlk Bizans Çağı'na dek korumuştur. Bu kent, uzun ve kesintisiz yaşamıyla, Doğu Akdeniz bölgesindeki kentsel merkezlerin gelişimi ve evrimi konusundaki tarihsel ve arkeolojik bilgilerin derinleştirilmesi açısından gerçekten mükemmel bir örnek olarak tanımlanabilir. Prof. Dr. Eugenia Equini Schneider (Roma Sapienza Üniversitesi, İtalya) 1995'ten bu yana Elaiussa Sebaste kazısı başkanıdır.