Türkler, ülkelerinin bu kısmının modern tarihi hakkında şaşırtıcı
derecede az yazdılar. Çünkü 19. yüzyılın sonlarından bu yana geçen
dönem tarih olarak değil, siyaset olarak görülüyor ve biraz aklı
olan herkes siyasetten uzak duruyor. Yakın geçmişi keşfetmek
istiyorsanız bunu onların kitaplarıyla dolu bir kütüphanede yapmayın,
yoksa olanlar hakkında epey tuhaf bir fikre sahip olursunuz. Dışarı
çıkın, açık havaya.
Türkiye'ye 1995'te muhabir olarak gelen Christopher de Bellaigue,
uzun yıllar burada kalır. Edindiği bilgilerle New York Rewiev of Books
için 19. yüzyılın sonlarından Atatürk Türkiyesi'ne kadar olan dönemle
ilgili bir yazı kaleme alır ve kendisini Kemalist olarak tanımlamaya
başlar; ta ki Cumhuriyet'i ve Atatürk reformlarını öven yazısı,
Harvard'da Ermeni Çalışmaları profesörü olan James Russell'dan
eleştirel bir yanıt alıncaya kadar. Yazar bildiklerini ve kaynaklarını
sorgulamaya başlar; Türkiye'deki azınlıklarla ilgili çok az ve taraflı
bilgi sahibi olduğunu fark edince daha fazla şey öğrenmek ister. Ancak
bunu kütüphanelerde kitap karıştırarak yapmak yerine bu halkların
yaşadıkları topraklara gitmeye karar verir ve Varto'yu seçer. Elinizdeki
kitap Varto'dan başlayarak, bu topraklarda yaşamış azınlık halkların
çok geniş bir dönem aralığında yaşadıklarını ve mücadelelerini
aktarıyor.