Sanat, insanın zaman ve mekânın içinde kendini inşa ettiği estetik belleksel
hafızadır. Edebiyat alanında da zaman-mekân ve mekân-zaman arasındaki belleksel ilişki
çok yönlü ve derin bir yapı arz eder. Bir işin, oluşun içinde geçtiği mekân (topos) veya
geçmekte olduğu zaman (kronos-chronos), süre; anlatı/metin içindeki özne “ben”lerin
zaman ve mekândaki olay ve durumları algılama ve kavramalarına bağlı olarak özel
sezgiler bütünü oluşturur.
Mikhail Bakhtin zaman ve mekân (uzam) iç içeliğini “kronotop” kavramı ve
teorisiyle açıklamaya çalışır. Kronotop (zaman-uzam) edebiyatta sanatsal olarak ifade
edilen zaman ve uzamsal ilişkilerinin özel adıdır. Bu açıdan anlatma esasına bağlı
karnaval metinlerde ön plana çıkan kronotopik çözümleme yöntemini, derin, yoğun ve
estetik anlam evrenine sahip olan şiire türüne de uygulamak mümkündür.
Şiirde kronotopik imgesel yapı, mekânın tarihsel gerçekliği içinde bireysel alana
taşınarak zamanı, mekânın içinde görünür hale getirir. Şiirde kronotopsal imgelerin
zihinde sürekli ve yaratıcı düzeyde tasarlanması, zaman ve mekâna dair fenomenlerin
öte anlamlarını okumamızı sağlar. Necip Fazıl Kısakürek’in şiirlerinde de kronotopsal
evren, şairin şiirlerinde oluşturduğu zaman-mekân ilişkilerinin imgesel düzlemde ele
alınmasını gerekli kılar. Bu çalışmada Necip Fazıl Kısakürek’in şiirlerinde oluşturduğu
yaratıcı, örtük kronotopik imgesel bağları irdeleyerek şairin “zaman” ve “mekân”a dair
öznel tavrını okumaya çalıştık.