Us dünyada en iyi paylaştırılan şeydir, çünkü herkes onunla öylesine iyi donatılı olduğunu düşünür ki, tüm başka şeylerde hoşnut edilmeleri çok güç olanlar bile genellikle ondan şimdiden ellerinde bulunandan daha çoğunu istemezler. Bunda tümünün aldanması olası değildir; tersine, bu sağlam yargıda bulunma ve doğruyu yanlıştan ayırdetme gücünün ki sözcüğün asıl anlamıyla sağ duyu ya da us [le bon sens ou la raison] denilen şey budur tüm insanlarda doğal olarak eşit olduğuna, ve böylece görüşlerimizin türlülüğünün kimi insanların başkalarından daha ussal olmalarından değil, ama yalnızca düşüncelerimizi değişik yollara yöneltmemiz ve aynı şeyleri irdelemiyor olmamız olgusundan geldiğine tanıklık eder. Çünkü iyi ansal güçlere iye olmak yeterli değildir; başlıca sorun onları iyi uygulamaktır. En büyük ruhlar en büyük erdemlere olduğu gibi en büyük erdemsizliklere de yeteneklidir; ve çok yavaş yürüyenler, eğer her zaman doğru yolu izlerlerse, gerçekte koşmalarına karşın yolun dışına çıkanlardan daha ileri gidebilirler.
Descartes, Söylem

Ama en yüksek iyi başka bireyler ile birlikte, eğer olanaklı ise, böyle bir doğaya ulaşmaktır. O doğanın ne olduğunu, e.d. nasıl anlık ve Doğanın bütünü arasında varolan birliğin bilgisi olduğunu yeri geldiğinde göstereceğiz.
O zaman uğruna çabaladığım erek budur: Böyle bir doğayı kendim için kazanmak, ve birçoklarının ona benimle birlikte erişmeleri uğruna çabalamak. Daha açık bir deyişle, başka birçoklarının benim anladığım gibi anlayabilmesi ve böylelikle anlak ve isteklerinin benim anlak ve isteklerim ile bütünüyle anlaşması için çabalamak mutluluğumun bir parçasıdır. Böyle bir amaca ulaşabilmek için, ve ayrıca bu doğaya olanaklı en büyük sayının en kolay ve en güvenilir yolla erişebilmesini sağlayacak toplumsal bir düzeni oluşturmak için, Doğayı bizi sözü edilen doğaya ulaştıracak denli anlamak zorunludur.
Spinoza, İnceleme

Monad bileşiklere giren yalın bir tözden başka bir şey değildir; yalın olan hiçbir parçası olmayandır. ... Monadlar doğanın gerçek atomları ve tek bir sözcükle şeylerin öğeleridir. ... Monadlar ancak yaratılış yoluyla başlayabilir ve yokediliş yoluyla sonlanabilir. ... Dışarıdan ne töz ne de ilinek bir Monada girebilir. .... Monadların belli nitelikleri olmalıdır. ... Her Monadın başka her birinden ayrı olması zorunludur. ... Doğada hiçbir zaman biri eksiksiz olarak öteki gibi olan iki varlık yoktur. ... Yaratılmış Monad değişime açıktır.
Leibniz, Monadoloji

İÇİNDEKİLER

RENÉ DESCARTES
Usun Doğru Yönetimi ve Bilimlerde Gerçeklik Arayışı İçin Yöntem Üzerine Söylem (1637)

BÖLÜM I 9
BÖLÜM II 16
BÖLÜM III 24
BÖLÜM IV 30
BÖLÜM V 36
BÖLÜM VI 49


BENDICTUS SPINOZA
İnsan Anlağının İyileştirilmesi ve Onu Şeylerin Doğru Bilgisine En İyi Götüren Yol Üzerine Bir İnceleme (yazım 1621/2; yayım 1677)

GOTTFRIED WILHELM LEIBNIZ
Monadoloji
(yazım: 1714; yayım: 1840)


EKLER
Kitaplar ve Yazarlar Üzerine Notlar (Aziz Yardımlı) 125
Çözümlemeler (Aziz Yardımlı) 131
Sözlükler 137
Dizin 141