Tarihsel süreç içinde dogmatik teolojiler, mezhepler, meşrepler, tarikatlar müminleri din adamlarına sorgusuz sualsiz itaat eden mukallitlere çevirdiler. Kur’an, bu durumu “Dinlerini paramparça edip mezheplere bölünenler gibi olmayın; onların her biri, kendinden son derece emindir.” (30/32) diye tasvir eder ve insanı uyarır. Kendileri, cehalet veya samimiyetle hata yapıp uçurumdan düşünce veya atlayınca, sürü de peşi sıra telef oldu. Bu kitapta derlenen deyişler, bir vicdan çalışmasıdır ve vicdanın çalıştır

İslam tarihinde iptidaen Tanrı ve Hz. Muhammed dolayımı ile kendini bunların temsilcisi (hilafet) olarak vazeden devlet (saltanat-aile-kabile), kamu/herkesin malını (hazine-beytülmal), “Allahlık-arpalık” olarak “hiç kimsenin” malı olarak görünce; onu yemenin “meşru” olduğu; zahmetsiz, emeksiz, üretimsiz, beleş-bedavadan (gaza-ganimet-gasp) yaşamın ideal olduğu ve işsizliğin bol olduğu bir toplumda, “vakıf” veya “sosyal yardım” adı altında kamu imkânı/malı dağıtarak taraftar/oy satın almak, iktidar olmak so

Bugün yapılması gereken, Kur’an’da örnekliği ortaya konan ve müminlerden beklenen dörtlü birlik-bütünlük (duyu verileri, mantık-nedensellik,ahlaki duygulanım ve sezgi) olarak düşünmeyi/şükreden düşünmeyi (tafakkuh-tezekkür-tedebbür-taabbur-taakkul-tefekkür) yeniden başlatmaktır.

“Hakk-Hakikat”, kanı ve inanç değil; Tanrı ile canlı ahlaki bir ilişki (iman) ve insanlarla adalet ve merhamet ilişkisi olarak tavır, tutum, etmek, yapmak, yapmamak, etmemek, çekinmektir. Bu süreçler, fazla tekin olmayan; teyakkuzda-tetikte olmayı, uykusuz olmayı gerektiren endişeli süreçlerdir. İman konusu olarak “Var” olan Allah; olacak olan olarak Ahiret; olması gereken olarak da Ahlaktır. İman alanı olarak” Ğayb”; ahlak alanı olarak da “Şehadet” alemleridir. İnsanın hakikatle ilişkisi, dogmatik/taklitçi

Ne diyebilirim ki? Hâlâ gelmeye devam ediyorlar…; hem de metafor gücü ve derinliği artarak. Artistlik aforizma patlatma değiller; slogan atma değiller; kaynağı, kendim olan mütevazi ilhamlar… Hakikat ve hakkaniyetlikle ilişkilerine okuyucular karar verecek.

Biz ve öteki, dinlerin ve siyasetin başvurduğu bir ayrımdır. Dinler, “mümin-kâfir” diye ayırır; siyaset, “dost ve düşman” diye ayırır. Birinci ayrım “inanç” üzerinden; ikinci ayrım, genellikle “çıkar” ve “dil-etnisite” üzerinden yapılır. Kur’an, her iki ayırımı da ahlak (adalet-zulüm) üzerinden yapar. Birincisi, Allah’a karşı adalet ve zulümdür; ikincisi, insanlara karşı. Müminler, birincisini Allah’a havale ederler (irca); ikincisi için savaşırlar (cihad). İnternet ortamında değişik zamanlarda yayınlanmış

İslam'ın üç kara deliği: 1- Vicdan yerine Tanrı ve metin (Kur'an). 2- Özgür irade yerine kader. 3- Nedensellik yerine mucize (keramet sihir tılsım simya dua) Kur'an geçmişe doğru evrenselci bir hakikat anlatısı (kıssalar); ğayb (mavera-metafizik) konularında müteşabih/metaforik bir dil; ahlak konularında tümeller ve temsiller yolu ile bir tavsiye; canlı muhataplarının politik hukuki ve iktisadi sorunlarının acil/pratik bir çözümü; ortaya konan çabanın toplamından da geleceğe dönük bir taşınma talebi-umudu

İnsanın özü vicdanı ile zekâsının sürekli irtibatta olması ve aktif olmalarıdır (kalp-akıl). Yabancılaşma bu irtibatın koparılması veya bu iki unsurdan birinin dumura uğramasıdır. Yanlış tanrı veya din tasavvuru buna sebebiyet verebilir. Putçuluk (şirk) bir dinsel yabancılaşma türüdür. Putçuluğun kriteri tanrı sayısında değildir; sahip olunan tanrı veya din tasavvurunun insanı kendine yeteneklerine ve vicdanına yabancılaştırıp yabancılaştırmadığındadır: Belki kendilerine yardım edilir diye Allah'ı bırakıp d

Çağımız agnostik, ateist, sciantist/pozitivist, panteist, az anlayıp çok inanan dogmatik teolojik, post-modernist (nihilist) düşünme-inanma tarzlarının hegemonyasındadır. Zenginliğin artması ile küfreden düşünmenin artacağı öndeyişi- ihbarı (43/33-35), gerçekleşmiştir. Allah'tan başka şeyleri dost edinmiş olan insanlar, modern tecno-citylerde (evlerin en zayıfı olan örümcek evlerinde, 29/41) ipek böceği kozası gibi ölümü beklemektedirler. Allah'ın rahmetinden umudunu kesmeyenler (39/53, 15/56) için

-Din (vahiy/peygamberlik), bize yön (hidayet) göstersin yeter. Yolu (şeriat) biz vuracağız ve yürüyeceğiz. Çünkü, nesiller ve toplumlar olarak birbirimize benzediğimiz kadar (tümeller), birbirimizden farklıyız da (tikeller). -Allah ve ahiretin olması veya olmaması, yaşamın ve ahlakın anlamını kökünden, genetik olarak değiştirir. Bu, sonluluğa rıza göstermek ile sonsuzluğu talep etmek arasındaki farktır. -Tohum-kök-gövde (esas/asıl-din) ile dallar, yapraklar ve meyveleri (şeriat-muamelat-hukuk) birbi

Vahiy ilişkisi bir zamanda (7. yüzyıl) ve bir mekanda (Arap Yarımadası) vuku bulmuştur. Kur'an, lahûtî (ilahî) olduğu kadar nasûtîdir (insanidir). Allah, insan aklı ve insan diliyle insana hitap etmiştir. Vahiy ile insan aklı arasında mahiyet farkı değil; derece farkı vardır. Vahyin fikrî muhtevası Arap kültürünün ve Arap zihin dünyasının içindedir. Tevrat'tan, İncil'den dinî fikirler içerdiği gibi, Arap cahiliye döneminin doğru fikir ve fiillerini de içerir. Başta Hz. Ömer olmak üzere Hz. Muhammed v

Bir zamanlar akademisyendim; şimdilerde daha ziyade düşünür oldum. Filozof olmanın kibrini biliyorum. Atina'nın/Yunan'ın/Batı'nın ontolojik/metafizik düşünme tarzıdır. Kendime yakıştırmam; ancak Kur'an'ın, tefekkür, taakkul, tezekkür, tedeb-bür, tafakkuh ve ibret alma fiilleri ile sıradan sokak insanını ahlak/din konularında düşünür yapmaya çalıştığını bilerek, sıradan düşünür olduğumu iddia ediyorum. Bu düşünme tarzı, Hz. İbrahim ile başlayan Kudüs'ün-Mekke'nin ahlaki düşünme tarzıdır. Buna Heidegger'den e

Tarihselliğe yanaşamayanlar varlıklarını ve geleceklerini (ahiret) borçlu oldukları efendilerinin (rab) 1400 sene önceki çözümlerine yorum yapma cesareti olmayan çıkarcı ödleklerdir: köle psikolojisi. Biz erginler yetişkinler, saygıda kusur etmeden: Rabbimiz bugün konuşuyor olsaydı ne derdi? sorumluluğunu duyanlarız. Onların büyük günah olarak gördükleri bu tutum, bizim büyük sevaplarımızdır.

Tarih boyunca gönderilen peygamberlerle ayakta kalan Din, Allah'ın Hz. Muhammed'e (as) vahyettiği Kur'an'la ye­ni­den hayat bulmuştur. Bu yüzden; O'nun vahyedilmesinden sonra, zamanın ve mekanın herhangi bir ke­si­tin­de, gerek sadece bilgi sahibi olmak, gerekse inanmak ve yaşamak için İs­lam'a yönelenlerin ilk müracaat edecekleri kaynak şüphesiz Kur'an'dır. Kur'an; tertibi, üslubu, dili vs. özellikleriyle kendine has, ilahi bir kitaptır. Bu ne­den­le, onun doğru anlaşılması, özgün özelliklerinin hesaba k

İslam'ın erken döneminde toplum, yaşadığı iç savaşlar sonucu Haricilik, Şia ve Ehl-i Sünnet olarak siyasi-teolojik bağlamda üç fırkaya/hizbe/mezhebe bölünmüştür. Muâviye'nin başkaldırısı ve sonunda zaferiyle sonuçlanan süreç, saltanat ideolojisiyle toplumu zorla hâkimiyet altına almıştır. Daha sonra dine yaklaşımda dinin kaynağının neler olması hususunda Ehl-i Sünnet Dirayet Ehli/Rey Ehli ve Rivayet/Hadis/Eser Ehli ve Sünnet Ehli olarak ikiye bölünmüştür. Birinci grup, kaynak olarak Kur'an, hadis ve insan a

Kuş Bakışı, yaşadığımız coğrafyaya, ürettiğimiz kültürel dünyaya ve yaptığımız tarihe çıkabildiğimiz tepeden, tırmanabildiğimiz yükseklikten/yukarıdan, dışarıdan bakmaktır. İçinde olduğumuz veya içimizde olan mekâna ve değerlere dışarıdan, onları kuşatarak ve konumlandırarak bakmaktır. Alışık olduğumuz gelenek, norm ve törelere belli bir mesafe koyarak bakmaktır. Kroki çizmeye, harita yapmaya benzer. Detay ve bilgi vermez; yön, tasavvur, kanaat, perspektif ve konum verir. Tümdengelimden ziyade, kesin olmaya

İslami açıdan, siyaset yaparken Tanrı'ya, Kur'an'a ve Hz. Muhammed'e açıktan, aleni atıf yapmak, bunların ?adına konuşmak/davranmak din istismarı, dogmatizm, totalitarizm ve bunların akabinde ?iç-savaş çıkarma potansiyeli taşıdığı için (tarihsel olarak bunun Hıristiyanlıkta ve İslam'da epeyce örneği mevcuttur) doğru değildir. Batı'da ?laiklik çözümü bundan doğmuştur. İslam'ın (veya başka bir dinin) değerlerine inanabilirsin; onları ayakta tutmaya çalışabilirsin; ama, onlar ?adına konuşmaya, mücadeleye, müna

Zihin Yakan Düşünceler İlhami Güler'in, kurşun kalem notları olarak kaleme alıp biriktirdiği İlhamiyyât, farklı zihinlerdeki yanlış ikilemlerin yazarda doğurduğu rahatsızlıktan oluşuyor. Bu rahatsızlıklar, yazarın aşina veya meftun olduğu konulardan ibaret. Vakitli/vakitsiz zamanlarda ve masa başında gelen ilhamlar -vicdan ve ahlak, dindarlık ve din, kadın ve erkek, din ve sekülarizm, gerçek ve hakikat gibi-onlarca temel meseleyi irdeliyor. Elinizdeki kitapta, zihni yanan bir yazarın etrafa saçtığı düşünce

Allah'ın muradını anladığına inanan bir vicdanın sızlamasıdır.

Allah'ın rahmetinden umut kesilmez (39/53). Ancak, insanlığın da Allah'ın rahmetini celbedecek bir çabanın/talebin peşinde olması gerekir. Soru sorma ve hayrete yönelerek Nerden geliyorsun? (86/5), Nereye gidiyorsun? (81/26) ve Burada/dünyada ne arıyorsun/ne işin var? (75/36) sorularının cevabını düşünmesi gerekir. Tanrı, kendini yardıma çağıranlara cevap vermeye her an hazırdır (40/60). Beleş (bi-lâ şey'= karşılıksız), bedava (bî da'va= davasız) kurtuluş yoktur. İnsanlık, Allah'a iltifat etmediği müddetçe,