AYNANIN İÇİ, AYNANIN DIŞINA KARŞI Attilâ İlhan Üzerinden Cumhuriyet Kültür Tarihi Alper Akçam Attilâ İlhan, Türkiye Cumhuriyeti kültür geçmişini, kendisinin de bir ömür yakından tanığı olduğu sınıflar çatışmasının ve sosyal karmaşanın en ince ayrıntılarını, farklı yazın türlerinin parodilerini de katarak, yapıtlarının sayfalarına, hem de rengârenk bir yelpaze içinden farklı bakış açılarını yan yana tutarak aktarmayı başarmış çok önemli bir romancıdır… Bir yandan “aynanın içinde” gördüklerini romanları arac

Amin Maalouf, imgelem alanını geçmişten bugünlere kadar taşırken, her çağ açılış ve kapanışında, tarih zincirini kırmadan, hayatla edebiyat arasında bir çizgide yürümüş, duyguları ve edebi kurguları dışında politik düşüncelerini de paylaşmaya çalışmış başarılı bir aydın. Onun “Doğunun Limanları” adlı romanını okurken, yaşamım boyunca okuduğum binlerce kitap içinden ayrılıp başköşelere gelen bir başyapıtla sarsılmıştı ruhum… Maalouf, baştan sona okunmayı hak eden bir yazardı…Onun bir bütünmüş gibi duran, geç

*Yemişim lan büyüsünü* dedi adam. Eli, köpeğin açlıktan kemik torbasına dönmüş boynundaydı. *Büyü bilsem kendime yaparım önce yavşak!* Bir yudum daha çekti elindeki gazete kâğıdına sarılmış şişeden. *Bıraktık büyü yapmayı, adam bile sayılmam ben. Adam olsam şu mereti içmem. O kadar da söz verdik başkana…* Köpek, adamın elindeki şişeyi saran gazete kâğıdını yaladı, sonra adamın yüzüne derin bir minnetle baktı. Adamın başka bir kâğıt içinde getirdiği kıymayla ekmek karnını doyurmaya yetmemişti. Gece yarısı, k

Suçun ve pişmanlık duygusunun tarihiyle yazının tarihi aynı gün başlamış olmalıydı. Ah benim suskun kahramanlığım… Telleri koparılmış bir keman gibi suskun kalmak… İçindeki ses olma taşkınını susarak düşünmeyi başarabilmek… Göz, söz, yazı, düş, düşlem, tutku, heyecan, eylem… Yanılgı, suçluluk duygusu, pişmanlık... Baskılanmış bir isyan; gören göz, yasaklanmış bir dilin kekemeliği… Suskunluk… Nasıl sığar bunca duygu bir ruhun karanlık kuyusuna… Unutulmak istenen en unutulmayacak olandır belki… Yazı, pa

GÜLE GÜLE SEVGİLİM! dün gece yağmur yağmış perdeleri sıkı sıkıya kapalı kapkara trenler geçerken içimden ağırdan ağarırken tan / sessiz ve derinden bilemedim / nasıl ve nereden selamın çıkıp geldi / ölü bir kuşun tüylerinden yalnızlıkların sarıp sarmaladığı bir geceden bir sapan lastiğinde taş oldu yüreğim sonu gelmeyecek bir günahın telaşı doldu içime ağladım / içimdeki tutsaklığına açtım yeryüzünün tüm pencerelerini güle güle sevgilim…

‘Sen benim kirazımsın,’ dedi Ayhan. Uyandığında aklına gelmişti bu benzetme. “Bu da nereden çıktı sabah sabah?” dedi Melisa. Elinden tuttu kızın, kapalı kepenk aralarından güneş ışınlarının sızdığı pencereye götürdü. Yüzyıllardır karanlıkta kalmış bir dünyaydı sanki aydınlanmakta olan... Yüzyıllardır parça parça duran bir yapboz tamamlanmıştı sanki; artık el ele çıkacaklardı yola…”

Alper Akçam bu çalışmasında, henüz savaş bitmeden, top sesleri kesilmeden edebiyatımıza yansımaya başlayan Kurtuluş Savaşı’nı tema olarak seçmiş romanlara yoğunlaşıyor. Edebiyatın, öncelikle bir dil işçiliği ve estetik bir uğraş olduğunu göz önünde tutarak, her yazarın kendi özgün bakışı ve biçemi ile yansıttığı Kurtuluş Savaşı temasına hangi toplumsal sınıfları, grupları, etnik toplulukları hangi tavırlarıyla kattığını incelerken, romanın ‘gerçeği’ ile tarihin ‘gerçeği’nin örtüşmesini beklemiyor elbette.

Alper Akçam son romanı Kaçaklar...'da günümüzün yakıcı bir sorununu kurmacaya taşıyor; iç savaştan kaçan Suriyeli bir işçi ile kocasının şiddetine maruz kalmış ve boşanmak için mücadale veren evin kölesi bir kadının "yasak" aşkını; direnme, emek, çalışma, dayanışma ve toplumun genelgeçerli olumsuz önyargıları gibi temalarla birlikte ele alıyor. Sahibim yoktu çünkü dedim. Okutmadılar da beni... Ne anam sahip çıkardı bana, ne babam, ne kardeşlerim. Onlara kalsa kocama karşı çıkıyorum diye basarlardı bana sopa

Herkes bir gün kendi öyküsüyle karşılaşabilir... Zaman, bedelsiz ve beklentisiz seven, hep bir şeyler umut eden insanın üzerini küllediğinde, öyküler gelir ve solu­ğunu üfler, diye yazmıştı Adnan Özer, özgün adı Vurdu Günahını Sırtına adlı ki­tabın arka kapağına... Gün gelir, ustaların aydınlığa serdiği anlar öykülerde parça parça dilini bulur... Ömür bütünlüğüne kavuşur, diye sürdürür Gidenler Gelenlerdi... 2008 Yunus Nadi Öykü Ödülü almış Kiev'de Aşk, hikâyeci Anadolu analarının gün yanığı yüzleriyle da

Aslan Asker Arslan, bir kuşağın daha doğar doğmazkendini içinde bulduğu, bir daha içinden çıkılamamış bir burgacın romanıdır. Kıbrıs mitinglerinde, üniversite işgallerinde, sınav hakkı boykotlarında, hazine arzilerinin konduculara dağıtımında, toprak ağalarının topraklarını köylülere pay etmede, üniversiteleri bırakıp işçi yazıldıkları fabrikalarda... Başkaları için savaşmak göreviyle yazgılı doğmuşlardı sanki. Çoğunluğu taşradan, kırsal bölgelerden çıkıp gelmişti. 1960'ların görece özgürlük ortamında fil

Karagöz, Anadolu kültürünün en önemli ögelerindendir. Yabancı araştırmacılar olmazsa biz değerini pek bilemeyecektik sanırım. Büyük kentlerimizin birinde bir avuç çocuk inat etmiş, mahallede Karagöz oynatacağız diye... Öykü Buya.... Başardılar mı; bunu öyküyü yazan biliyor belki.... Bu kitap Karagöz oyununun derinliğini, güzelliğini seriyor gözler önüne. Önemli araştırmaları da bize aktarıyor. Öz kültürümüze oyun tadında bir pencere açıyor.

'Ben sana demedim mi baba?' diye seslendi Ömer, üzgündü... Elindeki kırık ağacı kaldırdı Sefer, karşısında bilgiçlik taslayan oğluna fırlattı. Odun Ömer'in kafasının tam ortasına indi! İnledi Ömer, yere yıkıldı! Kanlar boşandı Ömer'in yüzüne, boynuna. Her yanı kıpkırmızı oluverdi birden. Arap öküz acıyla inledi! Boyunduruğu zorlayıp Ömer'e ulaşmak istedi, başaramadı. Sefer dondu kaldı. Neye uğradığını şaşırdı. Kim atmıştı odunu tek oğlunun kafasına, kim koymuştu yavrusunu kanlar içinde böyle? Kendisi mi,

Evet, bu gördüğünüz tablomun adı Çalı Çiçeğidir. En çok beğeni toplayan, en çok dikkat çeken tablomun bu olduğunu söylüyor sergimi gezenler. Haklıdırlar! Benim de en beğendiğim, en çok değer verdiğim tablom budur. Bende çok derin ve çok güzel anıları olan bir insanı içimdeki sevgiyle, özlemle, sıcak duygularla desene, renge dönüştürmeye çalıştım bununla... Bendeki, düşlemimdeki Gülperi'dir gördüğünüz. Belki gerçek Gülperi'nin kendisinden biraz eksik, belki biraz fazla. Birebir kendisi asla değil onun...Bu t

Edebiyat yapıtlarımız, yani, masalımız, öykümüz, romanımız ve diğer türler; düş ve düşünce dünyamızın en ışıltılı, en heyecan verici, en değişken, en yaratıcı alanında yer bulur kendisine. Ünlü bilgin Einstein'in düş gücü bilgiden daha önemlidir sözü de, düş ve düşlem dünyamızdaki zenginliğin bizi ne kadar üretken kılacağına, başarılı bir insan olabilme yolunda hangi önemli kapıları açacağına işaret ediyor gibidir. Nal Sesleri, uyaran, şaşırtan, düş gücümüzü zorlayan bir öykü dosyası... Televizyonlarla, t

Tam Taşkın abi elinde Zübeyde halanın köşeli bisküvi paketiyle bulundukları vagonun kapısına yetişmiş, trene binmişti ki, tren görevlileri de bitiverdiler koridorda. Nedir kardeşim? Kim kullandı 'İmdat Freni'ni? Merdan amca süklüm püklüm öne çıktı, Ben dedi, ben kullandım ... Suç işlemiş bir çocuk gibiydi... Nedir acil olan? Gereksiz kullanıldığında para cezası vardır; bakın burada yazıyor... Tren görevlisi uyarı yazısını gösteriyordu. Merdan amca söylesin mi, söylemesin mi, bilemiyordu; kararsızlık içindey

Kültürün kaynaklarına yönelmiş bir çalışma, dışarıdan, iktidar egemenlikleri için üretilmiş yapılara karşı kendisi olan yapıları ortaya koyma çabasıdır. Alt ve üst kültür ayrıştırmaları, üstün, insancıl, aydınlatıcı, kurtarıcı ile yaban, saldırgan, ölümcül arasında kurulmuş ben - öteki geriliminden beslenen Batılı-Şarkiyatçı, sömürgeci düşünceye ve bu düşüncenin dolaylı olarak ürettiği, Doğulu tepkici saldırganlığa karşı savaşımın yolu ancak böyle bir bakış açısıyla bulunabilir. Batı romanına Sokrat'ın dey

Yazın dünyasına yirmi yıl önce öyküleriyle adım atan Alper Akçam'dan on iki yıl arayla, dokuzuncu sırada, yeni bir öykü kitabı daha... 2008 Yunus Nadi Öykü Ödülü ve başka ödüller almış öykülerinde yaşamın nabız vuruşlarıyla fantastiğe varan hayalci bir kurgu iç içe geçiyor... Çocukluğunun geçtiği Kuzeydoğu coğrafyasındaki soylu eşkiya Orağazlı Temo'dan, Ankara'nın Pursaklar'ından bir tezgâhtar kıza uzanan zengin insan malzemesi ile bellek ve imgelem kovanlarımıza doğru azdırıcı, kışkırtan bir çubuk uzatıyor

Hayalle hakikat arasında, geçmişten geleceğe doğru uzanmış bir köprü gibi Munise... Yazar Alper Akçam, amca Durmuş'un Cılavuz öğretmen okulu eğitimi ve ekmek parası için Ardahan'dan Muş ovasına dört gün dört gece dağlarda yürüyüp bir ay güneşin altında ağalara tırpan çektiği yıllardan anılarını yazdığı Antep Tırpancılarını almış eline, Hürrem Arman'ın Piramidin Tabanı adlı Köy Enstitüleri anıt yapıtını da açmış, kendini Haymana, Güdül, Beypazarı köylerinde okul yapımına, öğretmenliğe adamış Topal Hasan Ef

Kimseye eyvallah demeden, okur dışında kimseye minnet etmeden... SIĞINTI'nın kahramanı Gülay ve yazarı, edebiyat ve kültür dünyasındaki çıkar ilişkilerine, kadın bireyi ezen toplumsal yapıya karşı bayrak açıyor; Tanzimat'tan günümüze Türk romanının kilometre taşı sayılan tüm yapıtları eleştirel deneme tadında metinleştiren, kimi eleştirmenlerin başucu kitabım dediği, TÜRK ROMANINDA KARNAVAL'dan Orhan Kemal'e adanmış DİLLERİNE KURBAN'a, Vüsat Bener, Bilge Karasu, Leyla Erbil, Oğuz Atay'a eğilen DİLİN DÖRT A

Yanardağ küllerinden beslenen gül; Karanlık viranelerde öten bülbül gibi bir şey olmalı Kimi kez beklenemeyen; Aile yapıları parçalanmış; toplumsal baskılar altındaki İki genci el ele tutuşturan bir öykü; Bulanık, karmakarışık gerçekçilikler içinde farklı seslerin birlikte söylediği bir şarkı; Toprağı, çiçeği, böceği, el emeğini, alın terini, hazla üreteni çoğaltan bir anlam; Hayat, bu metnin ateşini tutuşturabilirse ve bize Ulaştırabilirse Eğer...