Rus edebiyatının en önemli isimlerinden olan Dostoyevksi; politika, sosyal çatışmalar, din, ahlak ve insanlık gibi düşüncelerini hayatının çeşitli dönemlerinde kaleme aldığı kısa öykülerinde yer verir. 1847-1877 yılları arasında yazılmış ve çevirisini yaptığımız bu kısa öykülerin, Dostoyevski'nin sonraki yıllarda yazacağı büyük romanlarına olan etkisi inkâr edilemez.

“Şimdi sokaklarda kendi sessiz mabedinden gürültülü şehre çıkmış bir yabancı, bir münzevi gibi dolaşıyordu. Her şey ona yeni ve tuhafgörünüyordu. Ancak etrafında gürleyen ve hareket eden bu dünyaya öyle yabancıydı ki…”  Dostoyevski’nin ilk dönem eserlerinden olan Ev Sahibesi, ilk olarak Ekim 1847’de, ünlü Rus edebiyat dergisi Otechestvennye Zapiski’de iki bölüm halinde yayımlandı. Rus folklorundan izler taşıyan ve otobiyografik ögeler içeren bu uzun öykü, yarattığı karakterlerle ve kişilik analizleriyle, ya

Genel olarak Dostoyevski için ilk olarak kabul edilen Ev Sahibesi, ilk olarak 1847'de yazarın klasik romanlarının yazılmasında daha yıllar varken yayınlandı. St. Petersburg'da geçen roman, kara kara düşünen, münzevi bir bilim adamı olan Vasily Mihayloviç Ordynov'un genç Katerina'ya olan saplantısının nasıl geliştiğini anlatıyor. Ordynov, Katerina ve yaşça büyük kocasıyla bir kilise görevinde karşılaştıktan sonra, evlerine kiracı olarak gider. Çiftin gizemli geçmişini araştırırken Katerina'nın kocasının üzer

Hayalperestin tekiyim ben, gerçek hayattan çok uzakta yaşıyorum. Dostoyevski’nin ilk eserlerinden olan Beyaz Geceler, hayalperest bir adamın, tesadüfen tanıştığı, kendisi gibi yalnız ve mutsuz genç bir kadınla yaşadığı dört günlük aşkının anlatıldığı öyküdür. İlk kez 1848 yılında yayımlanan bu eser, yazarın gençlik yıllarını geçirdiği ve pek çok eserinde hayranlıkla sözünü ettiği St. Petersburg şehrinde geçer. Şehrin sokaklarını ve mimarisini oldukça iyi bilen öykünün kahramanı; evleri, mekânları, sokak

Dostoyevski, ruhsal çözülmelere örnek teşkil eden bu öyküsünde, karısının kendisini aldattığı düşüncesine paranoyakça saplanan ve ruhsal bir bunalımın eşiğinde olan İvan Andreyeviç'in, kıskançlık içgüdüsünün sosyal yaşantısına nasıl işlediğini ve karısını suçüstü yakalamaya çalışırken düştüğü durumları, trajikomik bir üslupla anlatıyor. Öyküde, kıskanç bir kocanın hastalık boyutlarına ulaşan evhamları tahlil edilirken, okura Ahlâk ve erdem! gibi kavramlar da sorgulattırılıyor.

Ben hasta bir insanım Huysuzum. Hiçbir cazibesi olmayan biriyim.

Yeraltından Notlar, Dostoyevski'nin 1864'te yayımlanmış hikayesidir. Birçok kişi tarafından ilk varoluşçu eser olarak kabul edilen hikaye, on dokuzuncu yüzyılın ortalarında Petersburg'da yeraltına çekilip insanların dünyasını küçümseyerek yaşayan isimsiz emekli bir memurun, yani diğer bir deyişle "yeraltı adamının" anılarından bir alıntıdır. Dostoyevski, kahramanının durumunu ve düşüncelerini etkileyici bir şekilde açıklayarak yeraltı insanının fikirlerinin karmaşasını, ruhundaki derin çelişkileri ortaya

Dostoyevski, hapishane günlerinden edindiği deneyimlerden yola çıkarak kendi nihilizmini ve iyiyle kötü arasındaki mücadeleyi, ezilen yoksul bir öğrenci olan Raskolnikov'un hikayesiyle anlatıyor. Raskolnikov, insani amaçların, aşağılık araçları meşrulaştırdığına inandığından açgözlü yaşlı bir kadın tefeciyi öldürüyor. Okur, bu andan itibaren Raskolnikov'un bilincine kilitleniyor; kendinden nefret etme ve gurur, başkalarını küçümseme ve onlara ihtiyaç duyma, korkunç umutsuzluk ve kurtuluş umuduyla ilgili çel

Dostoyevski’nin ilk dönem öyküleri... Daha önce yayımladığımız Beyaz Geceler ve İkiz gibi uzun öykülerden sonra Dostoyevski, kısalı uzunlu bir dizi metin kaleme almıştı. Yazarın sürgün dönüşü öncesi yazdığı öykülerin tamamı, böylece, bu öykü kitabıyla birlikte yeniden çevrilip Can Yayınları’nın Klasikler dizisinde yerini almış oluyor. "Dokuz Mektuplu Roman", "Yufka Yürek" gibi ünlü öykülerin de yer aldığı bu kitap, Dostoyevski’nin gençlik yıllarında edebiyata bakışını, etkilendiği kaynakları, konu edindiği

Çarlık rejiminin yıkılmaya başladığı yıllarda, İvan İlyiç adında bir general, davet edilmediği hâlde alt düzey bir memurun düğününe katılır ve herkesin kendisi hakkında “Ne kadar yüce gönüllü bir insan olduğunu!” düşündürmek adına Hümanizimden bahseder ve yenileşen Rusya’da soylu ve sıradan halk ayrımının kalkması gerektiğini savunur. Fakat işler istediği gibi gitmez söylemleri ve davranışlarıyla kendisini komik duruma düşürdüğü gibi davetlilerin ve düğün sahiplerinin de huzurunu kaçırır. Dostoyeveski, ins

Sovyet dönemi edebiyat eleştirilerinde, toplum ve bireylerin yaşamında ruhsal ve ahlâksal sınır noktalarına başarılı bir şekilde değinen Dostoyevski, bu öyküsünde de halkın batı hayranlığını, makam hırsını ve şöhret tutkusunu, özgün bir anlatımla kaleme alıyor. Devleti, bürokrasiyi, basını, yabancı sermaye sevdasını ve kapitalist düzeni Ivan Matveitch’ı yutan timsah üzerinden baskın bir kara mizah ile eleştiriyor. Söz konusu düzeni, timsah ile sembolize eden yazar devletin içini tamamen boş bir çuvala be

Hayatındaki tek dostu hayalleri olan a-sosyal bir adamın, aşk acısı çeken genç bir kadınla yaşadığı dört gece...Bir gece vakti yolları kesişen Nastenka ve ismini gizleyen kahramanımız, birlikte geçirdikleri bu dört gece boyunca, birbirlerine hikayelerini ve hayallerini anlatırlar. Kahramanımız, bu beyaz geceler olarak adlandırdığı zamanlar da Nastenka'ya ya aşık olur fakat duygularını gizler. Nastenka ise hâlâ bir yıldır haber alamadığı eski aşkını beklemektedir ama kahramanımıza da onu sevdiğini söyler.Kah

Hayatını bilime adamış, hastalıklı ve a-sosyal bir karakter olan Ordinov, bir gün kiralık oda aramak için evden dışarı çıkar ve kilisede gördüğü evli bir kadına âşık olur. Hikâyenin olay örgüsünü Ordinov'un, bu yasak aşkı üzerinden gelişen hadiseleri belirler. Dostoyevski, toplumun dışında kalmış, çevresi tarafından yalnızlaştırılmış ve aşk acısı çeken bir insanın, yaşadığı buhranları ve karmaşık duyguları derin analizleriyle gözler önüne seriyor ve okuyucuya, tüm bu yaşanılanların gerçek mi yoksa kahrama

Yetim bir kızdır Varvara Alekseyevna ve başına gelmeyen kalmamıştır. Uzaktan bir akrabası olan Makar Devuşkin sahip çıkar bu zavallı kızcağıza ama Makar Aleksiyeviç de üç kuruş kazandığı memur maaşıyla zar zor geçinen bir adamdır. Yine de sırf Varvarasını, meleğini mutlu etmek için varını yoğunu onun uğruna harcar ta ki elinde hiçbir şey kalmayana kadar. İkisi de yoksuldur, çaresizdir, zavallıdır ama birbirlerini ayakta tutmayı başarırlar. Birbirlerine her gün mektup yazarlar, her gün üzüntü ve sevinçlerini

Dostoyevski'nin bir gazete ilanından esinlenerek yazdığı ve psikolojik tahlillerin ön planda olduğu bu öyküde, 16 yaşındaki genç bir kızın çaresizlik sonucu 41 yaşındaki bir adamla evlenmesi ve kadının intiharıyla sonuçlanan bir son anlatılıyor. Sevgisini dile getiremeyen ve karısını sürekli aşağılayan, aşağıladıkça daha çok aşık olan hastalıklı bir adam bastırdığı duygularını, hastalıklı bakış açısını vicdani bir sorgulamaya dönüştürüp, kendi kurduğu mahkemede, okuru bir yargıç gibi görüp, vicdan muhaseb

Mali olarak çökmüş bir generalin yanında özel öğretmen olarak çalışan Aleksey Ivanoviç, gönlünü generalin üvey kızı Polinaya kaptırmıştır. Polinanın gönlünü kazanabilmek için bu yoksul gencin tek çaresi, kumar oynayıp zengin olmaktır. Fakat bilmediği şey paranın bir insanın aşkını satın almaya yetmeyeceğidir.

Dostoyevskinin bir anti-kahraman başyapıtı olan bu eserde, kendisiyle çelişkiler yaşayan, hayata tutunamayan ve ağır çöküntü yaşayan bir karakter ele alınır. Özellikle varoluşunun kökenlerini sorguladığı bölümlerde yazar, hayal ürünü olarak nitelendirdiği bu anti-kahramanla hem kendini hem de zamanının insanlarını sorgulamaktadır. Yeraltından Notlar, belki de Dostoyevskinin hem bir itirafı hem de döneminin boş insanlarına olan nefretini kustuğu bir kitaptır.

Dostoyevski'nin gençlik yıllarında kaleme aldığı Yufka Yürek te, insan ruhu üzerinde yapılan derin psikolojik tahlilleri görmekteyiz. Kişilik bölünmesi yaşayan uyumsuz karakterlerin yer aldığı öyküde, kadın-erkek ilişkilerinde sıkışan duygusal dalgalanmalar göze çarparken, ani ruhsal değişkenliklerin sadece insan yaşamının zemini ile değil, zeminin altıyla da ilgili olduğunun saptanması yapılıyor.

Fyodor Mihayloviç Dostoyevski (1821-1881): İlk romanı İnsancıklar 1846'da yayımlandı. Ünlü eleştirmen V. Byelinski bu eser üzerine Dostoyevski'den geleceğin büyük yazarı olarak söz etti. Ancak daha sonra yayımlanan eserleri çağımızda edebiyat klasikleri arasında yer alsa da o dönemde fazla ilgi görmedi. Yazar 1849'da I. Nikolay'ın baskıcı rejimine muhalif Petraşevski grubunun üyesi olduğu gerekçesiyle tutuklandı. Kurşuna dizilmek üzereyken cezası sürgün ve zorunlu askerliğe çevrildi. Sibirya sürgününden son

Sosyal ilişkileri zayıf bir yeraltı adamı, yerin üstüne çıkmaya çalışırsa (yani sosyalleşirse) ne olur? Kendisini toplumdan soyutlamış, kendi deyimiyle "hasta" bir insan olan isimsiz kahramanımız, "yeraltı" diye adlandırdığı karanlık ruh dünyasından okuyucuya sesleniyor. Asosyal bir yapısı olan, samimiyetten uzak arkadaşlarıyla ilişkilerinde ezilmemek için kendini şartlandıran ve bunun için çabalayan, fakat her defasında gururunu ayaklar altına alan biri... Ezilen gururunu, bir başkasının gururunu ezerek b