Türk Devletinin yaşam sırrı, Cumhuriyetten önceki Os-manlı Devletinde özgüvenin kibre dönüşmesi, kibrin ay-mazlığa bürünmesi evrelerinde unutulmuş gitmişti. Yaşam sırrının unutuluşu yok oluşa götürüyordu onu. Sona bir adım kala Mustafa Kemal adlı bir bilirkişi çıktı ortaya. Yitmekte olan o sırrı, yüreğindeki yurt sevgisine zekâsının enerjisini katarak keşfetmişti. Türk Devletini yeniden yaşama geçirmenin en iyi aracı Cumhuriyet Güneşiydi. Ne var ki o mutluluk, ululuk güneşi, rezeleri körlenmiş, kilidi yuvasında erimiş, ışık sızdırmayan, paslı, koca, kalın bir demir kapının ardındaydı. Bu kapıyı açıp aydınlığı yakalamak olanaksız gibiydi. Olanaksızı tanımıyordu özgürlük âşığı o insanlar. Mustafa Kemal´in önderliğinde, yürek karartıcı, umut kırıcı o kara kapıyı yıkabilme başarısını bedenlerinin her hücresinde yokluğun, yorgunluğun; kanın, gözyaşının dayanılmaz sancılarım duya duya, zorlu, yıpratıcı bir uğraş vererek elde ettiler. Böylece vardıkları Cumhuriyet Güneşini sonraki kuşaklara kıvançla bıraktılar.