Osmanlı modernleşmesinin matbuât ve tedrisât sahalarındaki tezâhürlerinden
biri, hiç şüphesiz, Tanzimat’tan itibaren resmî kurumlar ve teşvikler
aracılığıyla ivme kazanan tercüme faaliyetleridir. Bu bağlamda dikkat çeken
temâyüllerden biri, hassaten II. Abdülhamid döneminde, yeni ilmî-kelâmî-
felsefî eserlerin telifinin yanı sıra, Osmanlı klâsik ilmî geleneği çerçevesinde
Arapça asıllarından tedrîs edilen kadim mirasın aslî eserlerinin Türkçe
tercümelerinin yaygınlaşmasıdır. Söz konusu klâsik kaynakların, 19 yüzyılı
etkisi altına alan Batı kökenli felsefî-fikrî cereyanlar karşısında yeni bir
bakışla gündeme getirilmesi ve modern usûlde eğitim gören daha geniş bir
okur çevresine sunulması bu temâyülün ortaya çıkmasında belirleyici
olmuştur.
Latin harfleriyle ilk defa yayınlanan elinizdeki bu eser, Osmanlı döneminde
daha önce birçok eseri Türkçeye tercüme edilmiş Gazzâlî’nin Tehâfütü’l-
Felâsife’sinin II. Abdülhamid dönemi ser-küttâblarından mütercim Hasbî
Süleymân Efendi tarafından 1891 senesinde tamamlanan tercümesidir.
Dibâce’sinde “sultanın emriyle” kaleme alındığı belirtilen bu tercümenin
ehemmiyeti, İslâm klâsik ilim geleneğinden henüz kopmamış bir idrâkin,
ilmin ve lisânın tezâhürü olmasında yatmaktadır.