Bir pseudo-Aristoteteles eseri olan Sırru’l-esrâr İslam siyaset düşüncesinin pek çok farklı ‎türüne kaynaklık etmiş tarih, tabakat ve âdâb gibi çok çeşitli türde eser üzerinde etkili olmuştur. ‎Yalnız İslam dünyası değil Batı’da da neredeyse bütün Avrupa dillerine çevrilmiş ve Mirror for ‎Prince türüne ilham vermiştir. Bu eser Osmanlı dönemi ilim sahasında da geniş bir yankı ‎uyandırmış, Osmanlı Türkçesine beş ayrı tercümesi yapılmıştır. Bu tercümelerden biri, XVI. ‎yüzyılda, şehzade hocası, âlim, edip ve ş

el-Kelimü’s-semân [Sekiz Kelime], Mısır ulusal bilincinin şekillenmeye başladığı XIX. yüzyılın ikinci yarısında yeni anlam boyutları kazanmış sekiz siyasi anahtar kavramın Ezherli bir âlim tarafından yorumlanma biçimini göstermesi bakımından oldukça önemli bir metindir. Bu kavramlar ümmet, vatan, hükümet, adalet, zulüm, siyaset, hürriyet ve eğitimdir. Yazar bu kavramları incelerken bunlara bağlı olarak gündeme gelen muhtelif fikirleri ele almakta, toplumdaki problemleri tespit etmeye çalışıp bunlara çözüm y

III. Selim dönemi müelliflerinden Muhammed b. Ali Birgivî, dönemin önde gelen ulemâsı ve devlet ricaliyle yakın bir ilişki kurmuş, özellikle askerî alandaki gelişmeleri dikkatle takip etmiştir. Çerkes Hasan Paşa’nın musahibi olarak katıldığı Mehâdiye Savaşı’nda Avusturya ordusuna kaşı galip gelinmesindeki en önemli payı kendi hanesine yazan müellif, Nizâm-ı Cedîd’le ilgili elinizdeki risalesini muhtemelen 1792-1794 tarihleri arasında, III. Selim’in ıslahat layihalarıyla ilgili çağrısının hemen akabinde Arap

III. Selim dönemi ricalinden Ömer Fâik Efendi, Sır Kâtibi Ahmed Efendi’nin “Nizâm-ı cedîd-i müstahsene hakkında sen ne dersin?” sorusuna, “Nizâm-ı cedîdin bir kısmının münasip olduğu, diğer kısmının ise öyle görünmediği” şeklinde cevap vermesi üzerine “da‘vâ bilâ-delîl olmaz” itirazıyla karşılaşmıştır. Elinizdeki bu eser, Ömer Fâik Efendi tarafından, Ahmed Efendi ile yaşadığı bu gerginliğin ertesi gününde sözlerine açıklık getirmek ve nizâm-ı cedîdin maddi ve manevi eksikliklerini ortaya koymak üzere kaleme

İslâm İktisat Düşüncesi Tarihi serisi, İslâm medeniyetinin iktisat düşüncesi boyutunu aydınlığa kavuşturmak ve bu düşüncenin akımlarını belirlemek suretiyle bir “düşünsel soy kütüğü” çıkarma amacıyla hazırlandı. İslâm iktisat düşüncesinin konumunu ve değerini yadsıyan savların sorgulanmasını da hedefleyen bu dizinin ilk iki kitabı İslâm İktisat Düşüncesi Tarihi: Harâc ve Emvâl Kitapları ve İslâm Pazarları ve Hisbe Teşkilâtı başlıklarıyla yayımlandı. Serinin üçüncü kitabını teşkil eden elinizdeki eser, teori

İslâm İktisat Düşüncesi Tarihi serisi, İslâm medeniyetinin iktisat düşüncesi boyutunu aydınlığa kavuşturmak ve bu düşüncenin akımlarını belirlemek suretiyle bir “düşünsel soy kütüğü” çıkarma amacıyla hazırlandı. İslâm iktisat düşüncesinin konumunu ve değerini yadsıyan savların sorgulanmasını da hedefleyen bu dizinin ilk kitabı İslâm İktisat Düşüncesi Tarihi: Harâc ve Emvâl Kitapları başlığıyla yayımlandı. Serinin ikinci kitabı olan elinizdeki eserde, “hisbe” ve “ihtisab” kavramlarının anlam ve kapsamı açıkl

Dine sonradan dâhil olan uygulamaların ortadan kaldırılıp dini ilk sahih haline döndürme ameliyesi olarak tanımlanan tecdîd meselesini farklı boyutlarıyla ele alan bu çalışmanın ilk bölümünde tarih boyunca müceddid siyasiler olarak takdim edilen devlet başkanlarının hangi özelliklerinin bu vasıfla anılmalarını sağladığı meselesi incelenmektedir. İkinci bölümde meselenin Osmanlı hanedanıyla ilgisi kurulmaktadır. Osmanlı müelliflerinin kullanımında “siyasi tecdîd” daha ziyade sultanlarla ilgili bir kavram olu

İbn Sînâcı bir felsefî geleneğe mensup ve daha çok tabib olarak tanınan İbnü’l-Ekfânî’nin hem amelî felsefe hem de özelde siyaset bilimi çalışmaları daha çok yaşadığı tarih diliminin tabiatıyla alakalıdır. Moğol işgali sonucunda doğduğu coğrafyayı terk etmiş ve Memlük Devleti sınırları içinde yerleşmiş bir filozof-bilim adamı olan İbnü’l-Ekfânî’nin çalışmaları ideal ve başarılı bir siyasî çerçevenin nazarî sınırlarının belirlenmesi kadar doğrudan gerçeklikle ilgili pratik uygulamalarla da ilgilidir. İbnü’l-

Gazzâlî, modern dönemde İslam düşünce tarihiyle ilgili yapılan çalışmaların kendisinden en çok bahsettiği isimlerin başında gelmektedir. Onun bu şöhreti bir Şâfiî fakîhi ve Eş‘arî mütekellimi olarak fıkıh ve kelâm disiplinlerinin gelişimindeki etkisi yanında bâtınîlere ve filozoflara yönelik güçlü eleştirilerinden ve nihayet yaşadığı entelektüel buhranın neticesinde bir sûfî olarak hayatına devam etmeye karar vermesinden kaynaklanmaktadır. Gazzâlî’yi daha dikkat çekici hale getiren bir başka husus ise onun,

İbn Rüşd, İslam felsefesinin yaklaşık beş asır süren altın çağının en başarılı ve en önemli isimlerinden biridir. Gerek antik ve helenistik felsefe, gerekse İslam ilim ve düşüncesi alanında o güne kadar oluşmuş bulunan zengin birikimi, yeniden ele alıp tartışarak farklı yorumlar getirmiş; geride bıraktığı ölümsüz eserler ve açtığı yeni ufuklarla Latin ortaçağını etkileyerek Batı'da rönesans fikrinin uyanmasında önemli katkı sağlamıştır. İbn Rüşd, tabiat felsefesinden psikolojiye, bilgi ve varlık felsefesind

Modern Türkiye bugüne dek Osmanlı geçmişi ile soğukkanlı bir yüzleşme içerisene girebilmiş değil. Türkiye'de resmî ve akademik çevrelerde hâlâ geçerli olan olumsuz Osmanlı imajı tarihî gerçekliklere değil, ideolojik beklenti ve yönetimlere dayanıyor. Türkiye'yi tarihi birikiminde koparan bu durum onu sağlıklı bir gelecek inşasından da yoksunn bırakıyor. Osmanlı geçmişi ve tarihi birikimi ile yüzleşmek sadece Türkiye'nin geleceğini ilgilendiren bir mesele değil.Osmanlı tecrübesi bütün insanlığın, yirmi birin

"Balkan Gözüyle Osmanlı" dizisinin ilk kitabı olan bu çalışma; Arnavutluk'un Osmanlı'ya katılmasından Osmanlı'nın son günlerine kadar üst düzey devlet kademelerinde görev yapmış çok sayıda insan yetiştiren mahalli bir eşraf ailesine mensup olan Avlonyalı Süreyya Bey'in, Arnavutluk Milli Kütüphanesi'nde Osmanlıca olarak bulunan yazma halindeki "Hatırat ve Teracim-i Ahval" başlıklı hatıralarını içeriyor. Hatırat, Arnavutluk'un Osmanlı Devleti'nden ayrılarak bağımsızlığını ilan ettiği 1912'den 1920'ye kadar ol

Gazzâlî’nin Mişkâtü’l-envâr’ı, onun, temelde, kelâm, felsefe ve tasavvuf çerçevesinde geçen entelektüel serüveninin en dikkate çekici ve son ürünlerinden birisidir. Bir dostunun, “Allah göklerin ve yeryüzünün nurudur” (en-Nûr 24/35) âyetindeki sembolik anlatıma dair sorusu üzerine bu eseri kaleme alan Gazzâlî, sadece bir te’vil teorisi ortaya koymamakta, bize epistemolojik ve psikolojik verilerle temellendirilmiş bir ontoloji teorisi sunmaktadır. “Nur” kavramı bağlamında geliştirdiği ve Tehâfütü’l-felâsife

Bu çalışmada Sünnî gelenek içinde yer alan ve son araştırmalarla amelî yapısı kadar kendine has itikadi boyutunun olduğu da anlaşılan Hanbelîlik ile yine Ashâb-ı hadîs’ten Şâfiîliğin itikadi görüşlerini sistematik bir yorumla kelamlaştırdığı kabul edilen Eş‘arîliğin teşekkül dönemindeki ilişkisi ele alınmıştır. IX-XI. yüzyıllar arasını kapsayan bu üç yüz yıllık süreç, felsefi ve tasavvufi düşüncedeki tekâmül ve siyasi, sosyal açılardan hayli hareketli bir döneme işaret eder. Eserde, Hanbelîlik ile Eş‘arîlik

İnsan için söz konusu olan mutluluk nedir, nasıl elde edilir? İnsanların insan olmak bakımından ortak olduğu mutluluk nedir? Söz konusu mutluluk, üzerinde anlaşmaya varılmış tek bir mutluluk mudur, bu konuda farklı görüşler var mıdır ve muhtelif mutluluklar söz konusu mudur? Mutluluklar arasında bir hiyerarşi var mıdır? Mutluluk, gayret ve çalışma ile elde edilebilir mi, bu konuda âlimlerin görüşleri nelerdir? Mutluluk ne kadar bir sürede elde edilir, insan ömrü bunun için yeterli midir? Kişinin bu yolda ed

Elinizdeki çalışma, İbn Rüşd’ün (ö. 595/1198) fakîh kimliğiyle din karşısında felsefenin meşruiyetini, dinî bilgi ile felsefî bilgi arasındaki uyumu ve dinî nasları yorumlamada felsefî/bilimsel bilginin değerini büyük bir vukûfiyetle ele aldığı Faslu’l-makâl’in tercümesini içermektedir. Din-felsefe ilişkisini özel olarak ele alan ilk eser olma özelliğine sahip olan Faslu’l- makâl’de ele alınan meseleleri derinleştirmeyi sağlamak üzere bir metin de ek olarak yer verilmiştir: İbn Rüşd’ün Allah’ın tikelleri bi

Allah’ı yaratılmışlara ait her türlü nitelikten arındırmak anlamındaki tenzîh ile O’na yaratılmışlarda da bulunan birtakım nitelikler atfetme manasındaki teşbîh arasında kelâm ekolleri Allah’ın zâtı ve sıfatları arasındaki ilişkiyi ve sıfatların mahiyetini farklı yönlerden incelemişlerdir. Bu noktada kelâm ekollerinin üzerinde durduğu en önemli meselelerden biri de naslarda Allah’a nispet edilen ve haberî sıfatlar olarak nitelenen insanbiçimci sıfatların nasıl yorumlanacağıdır. Elinizdeki kitap, İslâm düşün

İbn Sînâ sadece İslam felsefe tarihinin değil, küresel çaptaki felsefe tarihinin de en etkili filozoflarından biridir. Onun hem Antik-Helenistik felsefî birikimden hem de İslam düşüncesinin kendi iç dinamiklerinden yararlanarak inşa ettiği felsefî sistemin farklı entelektüel çevreler üzerindeki doğrudan veya dolaylı izlerini yüzyıllar boyunca takip etmek mümkündür. Varlık- mahiyet ve zorunlu-mümkün kavramları etrafında kurguladığı ontolojisi, “özü itibariyle zorunlu varlık” olarak Tanrı’nın varlığını ispatı

Osmanlı devlet düzeni on yedinci asırdan itibaren hissedilmeye başlanan bozulmalar, on sekizinci asırda bütün kurumlarında açıkça görülür olmuştur. Bilhassa savaşlarda uğranılan bozgunlar bu bozulmaları inkâr edilemez biçimde açığa vurmaktadır. Rumeli Kazaskerliği gibi ilmiyenin yüksek bir makamını işgal eden Abdullah Efendi de, devletin geçmişi ile o anki vaziyeti ve geleceği arasındaki irtibatı sağlam bir mantıkla kurarak, yeniden kuvvetlendirmenin yollarını gösterir. Bu bağlamda Tatarcık Lâyihası, on sek

İslam dünyasının, öncelikle felsefî bilimlerin “aleti” olarak tanıştığı mantık, yüzyıllara yayılan özümsenme sürecinin sonunda, İslam düşünce geleneklerinin pek çoğu için ortak bir metodolojik zemine dönüşmüştür. Mağrip’ten Leknev’e uzanan geniş İslam coğrafyasındaki bütün önemli eğitim kurumlarında mantık, müfredatın ayrılmaz bir parçası haline gelmiş, hemen her öğrencinin bu alanda en azından temel bilgilere sahip olması hedeflenmişti. Bu durum, medresede okutulmak üzere farklı seviyelere hitap eden pek ç