Yeterli Temel İlkesinin Dörtlü Kökü, bir nevi temelsizliğin kitabıdır. Zira bu kitap, temellendirmelerin sadece ve sadece tasavvurlar arası mümkün olduğunu; tasavvur dünyasının oluş ve yok oluşların akıp giden rüyavarî sonsuz sahnesi olduğunu; bu varoluş içerisinde tek işlevi somut olanı soyut kavramlara dönüştürmek olan "aklın" ise, insanı bu gerçekliğin ötelerinde olduğu varsayılan bir yerlere asla ulaştıramayacağını iddia etmektedir. Tüm bu düşünceler ise "kendi kendinin nedeni" ya da "bir ilk neden" ol

Vicdan, genellikle merhamet, etik veya ahlâk sözcükleriyle beraber dile gelir. Ama onların yetersizliğini, sınırlarını da işaretler. Vicdanı sızlatan olay, "sözün bittiği yerde", "akıl almaz", "insanlığa sığmayan", "kan donduran" karşılaşmaların sonucudur. Bu sırada, etik, ahlâk, yasa veya kurumlar hükümsüz kaldığından, onları birleştiren adaletin kurulmasına yönelik güçlü bir ses işitiriz. Özgür Taburoğlu, vicdan üzerine düşünürken, bu kavramlarla ilgisini de yeniden düzenliyor. Örneğin vicdan ve merhameti

Albert Camus "zamanımızın tek büyük ruhu" olarak selâmlar SimoneWeil'i. Birçok sadık Weil okurunun söylediği gibi, zamanın tek büyük yüreği ve saf ışığı... İnsanın sefaletini ve düşkırıklığınıPascal'dan sonra dile getiren belki en derin seslerden biridir SimoneWeil. Onda düşüncenin kendisi hiçbir zırha bürünmez, tam anlamıyla duru ve çıplaktır. Yalnızca içsel arınma arzusu taşır. Yüce alçakgönüllülükle dökülür her şey. Weil'deki cümleler ruh için doğaüstüne taşınan bir besindir ve âdeta gnostiklerin ‘seçilm

Bu kitap anlamlılık olgusunu açıklayan bir varlıkbilim sunuyor. Anlamlılığın evrimsel bir gelişim olduğunu, insan dillerindeki anlamlı tümcelerin, doğadaki yalın belirtilerden başlayarak, aşamalarla karmaşıklaşıp içerik zenginliği kazanan iletişim biçimlerinin son basamağında yer aldıklarını savunuyor. Anlamlılığın, dile getiren ile dile getirilen şeyler arasındaki bağıntılarda keşfedileceğini, böylesi bağlantıların en temel biçimlerinin özsel ve nedensel bağlantılar olduklarını öne sürüyor. Anlamın kaynağı

20. yüzyılın Ortaçağ'a dönük aydınlık ve bilge yüzü olan Fransız düşünür Étienne Gilson, bu dönemin kültürünü daha yakından tanımak isteyenlerin başlıca kaynağıdır. Batı düşüncesine yeni bir soluk katan Ortaçağ, uzun süre "karanlık" ve "geri" bir zaman dilimi olarak nitelendirilmiştir. Gelgelelim Platon ve Aristoteles ile doruk noktasına ulaşan Antikçağ felsefesini, çağdaşı İslâm medeniyetini ve Yahudi düşüncesini felsefesine katmayı başlıca hedefi haline getiren Ortaçağ düşüncesi, Gilson'un bu başyapıtıyla

Neden hâlâ Hegel? 1960lardan sonra dünyada, 2000li yıllardan sonra ise ülkemizde Hegele duyulan artan ilginin gerçek kaynağı nedir? Felsefe tarihinde metafiziğin kapanışı, tarihin sonu ve sa¬natın ölümüyle adı özdeş kılınan, düşüncenin bundan sonra ger¬çekleşmesi gerektiği söylenmek suretiyle tarihin oldu-bittileri arasına gönderilerek ölü köpek muamelesine tâbî kılınan Hegel, öğretisindeki derinliğin günışığına her geçen gün daha bir çıkma¬sıyla birlikte, varlığa dair geliştirilmiş düşüncelerin hemen her a

Johann Gottlieb Fichte (1762-1814), Kant sonrası Alman felsefesinin en önemli filozoflarından biridir ve Alman İdealizmi diye bilinen felsefî devinimin kurucu figürüdür. Kant'ın Eleştirel Felsefesini bütünlüklü ve sistematik bir İdealist Metafiziğe dönüştürme yönündeki çabasıyla tanınır. Alman İdealizminin başlatıcısı olarak Schelling ve Hegel üzerindeki etkisi görünür olmakla beraber, 18. yüzyıl Aydınlanma düşüncesi ile felsefî ve edebî Romantizm arasında düğüm noktası olmuş, Marx'tan Sartre'a kadar birçok

Amerika'ya özgü varoluşun edebi ve felsefi olarak dillendirilmesinde belki de en etkili olan düşünür Emerson'dır. O, sadece Avrupa edebiyat, kültür ve düşünce gelenekleriyle, Antik Yunan ve Roma'yla bağ kurmakla kalmamış, daha kapsamlı ve geniş bir ilgiyle Hint ve Orta Doğu klasiklerine dair hayli derin ve kuşatıcı okumalar da yapmıştır. ?Nasıl yaşamalıyız?" sorusu etrafında geliştirdiği ve son derece veciz ifadelerle kaleme aldığı bu denemeler toplamı hem onun çok yönlülüğünü ortaya koyar, hem de döneminin

Yavaşlık felsefesi, hızlanmış varlıklar ve olaylar arasında yavaşlamanın olanakları üzerine düşünmenin bir yoludur. Bireyin ruhsal, bedensel dinginliğini sağlamanın yanında, daralan bir gezegende diğer canlılara yer açmak için durmayı bilmektir. Modern düşüncenin, sanatın önerdiği gibi trajik, romantik veya avangard öznenin dolaysız fiillerine ara verip, dolaylı eylemlerin imkânlarını araştırmaktır. Yavaşlığın öznesi, hızlanmasına sebep olan etkenlerle ilişkisini yeniden düzenlemeye çalışır. Yavaşlık, yenid

Anarşinin bugünkü anladığımız şekli için milat 18. yüzyıl olarak alınabilir, işte Godwin'in önemi bu noktada ortaya çıkar, zira çağdaş dönemin bilinen ilk ismidir. Peter Marshall'a göre, "Godwin anarşizmin en büyük düşünürüdür. Seksen yıllık ömründe onlarca kitap, binlerce sayfa kaleme alan Godwin, yaşadığı dönem göz önünde bulundurulduğunda radikal bulunabilecek bir felsefeye sahiptir. Godwin'e göre dünyadaki kötülüğün temel kaynağı yerleşik yönetimleri ve kurumları olan devlettir, olması gereken şey devl

Herder gelecekte yazmayı tasarladığı başyapıtı için günlüğüne şu notları kaydedecektir: "İnsan türü üzerine nasıl bir yapıt! İnsan ruhu üzerine! Dünyanın kültürü! Bütün mekânların! Zamanların! Halkların! Güçlerin! Karışımların! Biçimlerin kültürü! Asya dini!... Yunan'a dair her şey! Roma'ya dair her şey! Kuzey dinleri, hukuku, töreleri, savaş, onur! Papalık dönemi, keşişler, bilgelik!.. Çin, Japon politikası! Yeni bir dünyanın doğa öğretisi! Amerikan töreleri vs. İnsanlığın eğitiminin evrensel tarihi!" Bu a

"Kendinden daha bilgin olmak aynı zamanda kendinden daha cahil olmaktır ve öğrenmek anımsamak demekse, aynı zamanda unutmadan nasıl öğrenilebilir?" Platon Descombes'un sözleriyle, Platon'u okumak, her felsefeci için, "bütün filozofların felsefesini, bizatihi felsefeyi" okumaktır. Diyaloglar'da takipçisi olunacak bir doktrin değil, diyalektik sanatının alıştırmaları izlenmelidir. Zira Platon'un anladığı anlamda diyalektik, ayırımlar koyma sanatıdır, bu ayırımlar olmadı mı çelişkiye düşeriz. Bu anlayışla yo

Her çağ kendine özgü felsefi bir kaderi paylaşır. Mengüşoğlu?na göre zamanımızın problemleri artık yeniden tanımlanmalıdır. Bugünkü felsefe birbiriyle ilgisi olmayan kadim bir tin (geist) felsefesiyle yola çıkamaz. İlk bakışta, özneye hiçbir ?autonomie? (özerklik) tanımayan felsefeler sonunda insanı silikleştirmiştir. Akıl ve tabiat ikiliğinde hapsolmak yerine insan varoluşsal ve somut bir bütün olarak görülmelidir. O içinde bulunduğu ?varlık şartları? altında değerlendirilmeli ve bu sayede özgürlüğün imkân

Husserl için fenomenoloji bütün bilimlerin temelidir. Husserl, "Mevcut felsefelerden ya da onların kritiğinden değil, fenomenlerden hareket etmelidir", "Fenomenlere, şeylere dönmeli" çağrısını yaparken, felsefenin kendine özgü alanına işaret etmiştir. Artık felsefe eski sistemleri, onların kritiğini ya da herhangi bir bilime yönelmeyi bırakarak, fenomenler alanına dönecektir. Felsefe, psikoloji ve mantık için bu temel olma, doğrudan doğruyadır. Fenomenolojinin temel olması öteki bilimler için dolaylıdır; çü

İslâm felsefesinin özgün tarafına nüfuz etmek ne zaman mümkündür? İslâm felsefesini sadece Meşşaîlik olarak adlandırılan okul ile, yani El-Kindî, Fârâbî, İbnSînâ, İbnRüşd gibi filozoflar ve onların felsefi mülâhazaları etrafında dönen tartışma ve yorumlar ile sınırlı tutmak doğru mudur? H. Ziya Ülken, ?İslâm felsefesinin kaynakları ve etkileri ile birlikte Batı düşüncesinin bir halkası gibi ele almak ve ?filo¬zoflar' diye sınırlanmış kadroyu mümkün olduğu kadar aşmak"tan bahsederken, alanında artık bir klas

İlkçağ felsefesi, her şeyden önce doğaya yöneliktir. Doğada gözlemlenen değişim olgusunu tartışarak zenginleşir ve somut varlığın açıklamaları olarak iki doruğa yükselir. Doruklardan biri MÖ 5 yüzyılın son yarısında Demokritos tarafından ortaya atılan atomculuk, öbürü de ondan yaklaşık bir yüzyıl sonra geliştirilen Aristoteles felsefesidir. Bu kitabın önde gelen amacı, İlkçağ doğa felsefesinin yalın açıklamalarla başlayıp göz kamaştıran bir hızla iki, üç yüzyıl içinde böyle bir kuramsal düzeye ulaşmasını, b

İşte insan! Çarmıha gerilmeden hemen önce İsa için söylenmiş bu sözü şimdi Dionysos karakterine sahip olanlar için söylüyor Nietzsche. Bugüne kadar işitilmemiş yepyeni bir çağrı ve haykırıştır bu insan için. Her şeyden önce Nietzsche kendisini okuyacak insanlara değil, onun seslenişini duyabilecek kulaklara ihtiyaç duyar. Çok az düşünür onun çapında uyarıcı bir filozof olabilmiştir. Tüm tehlikeleri işaret ederek, tam bir bozulmaya ve insanın dekadan değerlerine karşı gerçek bir panzehir olarak... Ecce Homo'

İlk olarak 1895 yılında yayımlanan Deccal ile Nietzsche, Hıristiyanlıkla ilgili eleştirilerini altmış iki kısa bölümde açık ve net bir şekilde dile getirir. Daha önce tanrının öldüğünü duyuran yazar bu kitabında Hıristiyanlık değerlerinin, bu tür değerleri ortaya koymak için gerekli niteliklere sahip olmayan insanlar tarafından yaratıldığını söyler. Bu değerleri gerçeğe aykırı olarak niteler ve bunların insanı zayıf kıldığından bahseder. Ona göre insanlığı çürüten ve yok olmaya götüren, sonradan uydurulmuş

Antik Yunan'dan 20. yüzyıl ortalarına kadar psikolojinin düşünsel geçmişini Batı felsefesi eksenli ortaya koyan bu çalışma, yalnızca antik dönemden yakın döneme kadar insana dair en temel düşünceleri keşfetmekle kalmıyor, aynı zamanda geniş bir toplumsal ve bilimsel çerçevede cereyan eden fikirleri, akımları ve tarihsel süreçleri irdeliyor. Bu uzun tarihsel yolculukta Antik Yunan, Rönesans Floransası, Aydınlanma Çağı Fransası vb. daha birçok önemli tarihî durak noktası, günümüz psikolojisinin hangi kaynakla

Bu kitap tarih felsefesi üzerine bir denemedir. ´Tarih felsefesi´ terimini, on sekizinci yüzyılda, onunla eleştirel ya da bilimsel tarihten, tarihçinin eski kitaplarda bulduğu öyküleri yinelemek yerine, kendi kafasında kendi kendine kurduğu bir tarihsel düşünme tipinden başka bir şey kastetmeyen Voltaire buldu. Aynı adı Hegel ile on dokuzuncu yüzyıl sonundaki başka düşünürler de kullandı; ama ona çok farklı bir anlam verdiler ve tarih felsefesini evrensel tarih ya da dünya tarihi anlamına gelen bir şey olar