XV. yüzyılda daha ziyade şifahi kaynaklara dayalı menakıbname ve destanlarla başlayan Osmanlı tarihçiliği II. Murad ve II. Mehmed devirlerinde gazaname takvim anonim Tevarihi ali Osman ve şehname türü eserlerle devam etmiş ilk standart örneklerini ise II. Bayezidin saltanatı döneminde vermiştir. Gerçekten bu dönemde bir yandan geleneksel gazaname ve anonim Osmanlı tarihleri meydana getirilirken diğer yandan da bu padişahın şifahi emriyle ilk umumi Osmanlı tarihleri kaleme alınmıştır. Geleneksel gazaname g

XV. yüzyılda daha ziyade şifahi kaynaklara dayalı menakıbname ve destanlarla başlayan Osmanlı tarihçiliği II. Murad ve II. Mehmed devirlerinde gazaname takvim anonim Tevarihi ali Osman ve şehname türü eserlerle devam etmiş ilk standart örneklerini ise II. Bayezidin saltanatı döneminde vermiştir. Gerçekten bu dönemde bir yandan geleneksel gazaname ve anonim Osmanlı tarihleri meydana getirilirken diğer yandan da bu padişahın şifahi emriyle ilk umumi Osmanlı tarihleri kaleme alınmıştır. Geleneksel gazaname g

OSMANLI VATANDAŞI Suriyeli mütefekkir bir alim ve geazeteci olan Reşid Rıza (1865-1935), çağdaş İslâm düşüncesinin en tanınmış simalarından biridir. Sultan Abdülhamid yönetiminin basıkısından kaçarak yerleştiği Kahire´de, 1898´den vefatına kadar neredeyse aaralıksız çıkardığı ve yayınladığı dönemde Fas´tan Java´ya, İstanbul´dan Sibirya´ya kadar geniş bir coğrafyada takip edilen Menar dergisi, İslâm dünyasının en etkili yayın organlarının başında gelir. İslâm dünyasının ıslahına yönelik düşünceler üreten ve

İslâm düşünce tarihinin en canlı tartışmalarının konusunu din-felsefe ilişkileri oluşturmuştur. Bu alanın en önemli akımı olan Meşşâîler, mantıktan fiziğe, metafizikten ahlâk ve siyasete uzanan bir felsefe anlayışı geliştirmişlerdir. Öte yandan Gazzâlî ile başlayan bir süreçte Meşşâî filozofların özellikle mantık, metafizik ve psikoloji alanlarındaki görüşleri eleştirilmiş; İbn Rüşd, bu eleştirileri felsefe adına cevaplandırmaya çalışmış; böylece düşünce tarihimizde, felsefe eleştirisi ve savunusu çerçevesi

Cumhuriyet döneminin en etkili âlim ve müfessirlerinden birisi olan Elmalılı M. Hamdi Yazırın yazdıkları arasında tefsirinden sonraki en önemli çalışmaları, başta Sebilürreşad ve Beyânülhak olmak üzere dönemin çeşitli dergilerinde yayımlanan makaleleridir. 2. Meşrutiyetin hemen akabinde, 1908 yılında yayımlanmaya başlayan ve Hak Dini Kuran Dilinin yazıldığı yıllara kadar uzun bir zaman dilimine yayılan bu makaleler arasında, dönemin siyasî havasını yansıttığı kadar bu havayı İslâmî esaslar lehine etkilemeye

Elinizdeki eserin asıl amacı, insanı incelemek, onun varlığına ve özüne ilişkin temel sorunlara kapsamlı bir izah getirmek, diğer bir deyişle insanın anlamına dair kuşatıcı bir yaklaşım ve açıklamada bulunmaktır. Bu amaç doğrultusunda, burada insan, modern dönemlerde kendini gösteren parçacı ve indirgeyici yönelimlerin aksine, ontolojik bütünlük içerisinde ele alınmaktadır. Zira bu çalışmanın temel iddialarından biri, insanın anlamının ancak varlığın anlamının kavramasıyla birlikte ortaya çıkacağı şeklinded

Yaygın olarak Divan Edebiyatı adıyla bilinen klasik dönem Osmanlı edebiyatı üzerine Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları üstbaşlığıyla dokuz yıldan bu yana gerçekleştirilmekte olan akademik çalıştay dizisi, kendi alanındaki en nitelikli, kapsamlı ve istikrarlı toplantılardan biridir. Temelini bu toplantılarda sunulan bildirilerin oluşturduğu makale derlemeleri ise sekiz yıldan beri düzenli bir şekilde yayımlanmakta olup her yıl Osmanlı edebiyatının farklı bir yönünü geniş bir perspektif içinde tartışan yerli ve

Sahibinin, vazifesi bittikten sonra, geceleyin mum ışığında kaleme aldığı bu günlüğün önemi, Filistindeki en mühim tarihî dönüşüm kavşaklarından birisine Kudüslü sıradan bir asker ve vatandaşın dünyasını yansıtmasından kaynaklanmaktadır. Söz konusu dönem, dört asırlık Osmanlı idaresinin sona erişi ve o zaman için kimliği belirsiz bir geleceğin başlangıcıdır. Bu, Gazze ve Birüssebden akın eden İngiliz ordusunun Kudüse girmek üzere olduğu ve İngiliz donanmasının Yafa ve Hayfayı denizden bombalamaya başladığı

ON ALTINCI yüzyıl Osmanlı dünyasının en velud müelliflerinin başında gelen Kınalızâde Ali Çelebi, özellikle başyapıtı olan Ahlâk-ı Alâî isimli eseri ile tanınmaktadır. Bir ahlak kitabı olan Ahlâk-ı Alâî ile Kınalızâde, bir yandan döneminin düşünce dünyasını tafsilatıyla resmederken öte yandan bireylerin kendileriyle, aileleriyle, içinde yaşadıkları toplumla ve devletle ilişkilerini ne şekilde kurmaları gerektiğine dair önemli bilgiler verir. Bu noktada özellikle aşırılıklara dikkat çekerek hem bireysel, hem

Ehil kimselerin fıkhî meselelere verdikleri cevaplardan oluşan fetvalar zaman zaman konu, müftü ya da kurum bazında derlenerek fetva mecmuaları vücuda getirilmiştir. Osmanlı dönemi sözkonusu olduğunda şeyhülislam fetvalarını içeren mecmuaların yanı sıra devletin muhtelif bölgelerinde görev yapan müftülere ait mecmualar da görülmektedir. Fetva mecmualarının, başta hukuk tarihi olmak üzere Osmanlı tarihi çalışmalarının hemen her alanında birinci el kaynak olarak önemli bir yeri olduğu aşikâr. Buna rağmen gün

Batı hukuk sistemi içinde, farklı inanç sahiplerinin hak ve özgürlüklerinin tanınması için 20. yüzyılı beklemek gerekti. İslam hukuk sisteminde ise farklı din ve inanç sahiplerine dokunulmaz ve ihlal edilmez bir çerçeve içinde hukukî bir koruma sağlandığı görülür. Bazı istisnalar bir yana bırakıldığında bu teminatlı hukukî yapı gayrimüslimler için eşine rastlanmayan bir uygulama olmuştur. Osmanlı Devleti de bu uygulamayı devam ettirerek çok kültürlü bir sosyal yapıyı mümkün kılmıştır. Ancak, Osmanlı uygulam

Tahir b. Hüseyin, din, dünya, yönetim, re'y ve siyaset işleri ile devlet ve tebaanın ıslahı, devlet başkanının muhafazası, halifelere itaat ve hilafetin dört dörtlük olabilmesiyle ilgili ne varsa hepsini hakkıyla yazmış ve tavsiye etmiştir. -Abbâsî Halifesi Me'mûn (v. 218/833)- Aklî siyaset hakkında gördüğüm en güzel metin budur. -İbn Haldûn (v. 808/1406)- Bu çalışma Abbâsî veziri Tahir b. Hüseyin'in (v. 207/822) Rakka ve Mısır valisi olan oğlu Abdullah'a (v. 230/844) yazdığı mektup çerçevesinde gelişen b

Yahya Kemal, şiirimiz kadar resmimiz ve nesrimiz olsaydı geçmişimizi daha iyi tanır ve anlardık, diyor. Edebî nesir türlerinden hikâye, roman ve tiyatro bir nispette geçmişi aydınlatacak ipuçları verirse de onların hedefi herşeyden önce estetik değildir. Bana göre geçmişi tanımak için en değerli malzeme hatıralar, günlükler ve mektuplar içindedir. Ne var ki geçmiş yüzyıllarda edebî nesir türleri gibi hatıra ve günlük tutmak ve mektup saklamak gibi âdetlerimiz de pek yok. Bu alanda geçen yüzyıllardan kalan m

Bu kitabın amacı İslâm-Osmanlı-Türk entelektüel tarihine ilişkin bir okumanın nasıl yapılabileceğini bir beyit üzerinden göstermeye çalışmak; edebî ve meşhur bir beyit olduğu için de, elden geldiğince, geniş bir kesimle irtibat kurabilmektir. Söz konusu amacın gerçekleştirilmesi için, mahsûs olmadan Doğa üzerine, makul olmadan Tanrı üzerine, menkûl olmadan Din üzerine, mısdâk olmadan Kavram üzerine konuşulmaz ilkesi benimsendiğinden, öncelikle, mefhumların dünyasına kısa bir seyahat gerçekleştirildi, daha s

İslâm felsefesinin mahiyet ve muhtevasını doğru bir şekilde anlayıp düşünce tarihi içinde işgal ettiği yeri nesnel ölçütlerle tespit etmenin en verimli yollarından birisi, bu felsefî geleneğin kilit kavramları hakkında mukayeseli çalışmalar yapmaktır. Ancak bu mukayese denemelerinin sağlıklı sonuç vermesi için özgünlük-taklit ikileminin baskısından kurtulmak gerekmektedir. Gerek İslâm felsefesinin kendi içindeki farklı yaklaşımlar ve gerekse felsefî gelenekle İslâm düşüncesinin diğer boyutları (özellikle ke

İnsanlığın ortak değerleri olarak tanımlanan medeniyetler üzerine yapılan tartışmalar günümüzde özellikle de AB bağlamında stratejik ve politik bir boyut kazandı. Avrupalı liderler uluslararası platformda medeniyetler çatışması tezine karşı çıkmakla birlikte, iç meselelerin alevlenmesi ikircikli tavır takınmalarına yol açmaktadır. 19. yüzyıl Avrupa kapitalizminin başat sosyal grubu ve Avrupa sosyal biliminin anahtar kavramı sınıf idi. 20. yüzyıl dünya kapitalizminin katalizörü ve dünya sosyal biliminin an

Robert Wisnovsky'nin, özgün adı Avicenna's Metaphysics in Context olan ve müellifin de tavsiyesiyle İbn Sînâ Metafiziği: Kaynakları ve Gelişimi başlığıyla tercüme edilen bu eseri, İbn Sînâ metafiziğini kendisine özgü bağlamına yerleştirerek değerlendirme yönünde önemli bir adım olma iddiasındadır. Bunu yaparken Wisnovsky, indirgemeci yaklaşıma olduğu kadar incelenen filozofun bütün görüşlerinin özgün ve yeni olduğu şeklindeki tutumu ifade eden kendi adlandırmasıyla öncü bulma yaklaşımına da mesafeli durmakt

İBN SÎNÂ, sadece İslâm medeniyetinin değil, tüm zamanların en büyük zekâlarından birisidir. Âlem ve insana dair bütüncül bir resim ortaya koyan felsefî sistemi, hem muhteva hem de yöntem açısından İslâm felsefesinin zirvesini teşkil etmektedir. Bu felsefî sistem İslâm dünyasında olduğu kadar Batıda da uzun süre etkinliğini sürdürmüştür. İslâm dünyasında 18. yüzyıla kadar devam eden İbn Sînâcı felsefe geleneği ile Batıda ortaya çıkan Latin İbn Sînâcılığı bunun en açık göstergesidir. İbn Sînânın Mirası, İsl

İslâm siyaset düşüncesi, İslâm düşünce ve ilim geleneğindeki muhtelif disiplinleri ilgilendiren bir alandır. Siyaseti Yeniden Düşünmek başlıklı bu alt-dizi bir yandan İslâm medeniyeti içerisinde varlık bulan ve siyasetin konularını içeren bu disiplinlere ait birikimi ihya etmeyi hedeflerken öte yandan günümüz dünyasına hitap edebilen farklı bir siyaset dili geliştirmeye matuf yayınlara yer vermekte¬dir. Telif, çeviri ve derleme kitaplardan oluşacak alt-dizi kapsamında, aynı zamanda Osmanlı Türkçesiyle kalem

Tez ... kendi nevinde orijinal, ciddi ve mühim bir boşluğu doldurmağa namzet bir araştırma mahsulüdür. Memleketimizin hakikî sanat tarihi bu tarzda ciddî ve sabırlı araştırmaların mecmuuna dayanmak suretiyle vucude gelecektir. Prof. Dr. HİLMİ ZİYA ÜLKEN (1949) Turgut Canseverin doktora tezi, müellifinin yalnız kendi başına ilmî araştırma yapabilecek bir bilgi ve vukufa sahip olduğunu göstermekle kalmayıp, aynı zamanda kendisinin araştırma mevzuuna büyük bir sevgi ile kabul edilmesini ve yabancı bir dildeki