Ufki Şehir kitabı son beş yılda sürekli dillendirilen ama ne'liğine dair bilginin dolaşımda olmadığı bir kavram setinin mimari araştırmasıdır. Kitaba temel oluşturan araştırmaya, şehir, mahalle, medeniyet, Osmanlı, geçmiş, bugün, gelecek, yatay şehir gibi sözüne aşina olunan fakat eylemi hakkında sınırlı bilgi bulunan kavram yumakları hakkında anlamlı düşünce güzergâhları açma niyetiyle başlanmıştır. Kitabın başlığı muhakkik mimar Turgut Cansever'in şehir hakkındaki düşünce ve projelerinden ilhamla Ufki Şe

1910 yılından itibaren Dârulfünûn'da ders vermeye başlayan Babanzâde Ahmed Naim, Dârulfünûn'da verdiği felsefe dersleri için hazırladığı notlarını 1329/1913-4'te Hikmet Dersleri adıyla, 1330/1914-5 yılında ise yaptığı ciddi miktardaki ilave ve değişiklikle birlikte, bu defa Felsefe Dersleri ismiyle yayınlamıştır. Elimizdeki nüshaları itibariyle her ikisinin de tamamlanamadan eksik kaldığı anlaşılan Hikmet/Felsefe Dersleri bileşkesi, bir tür telif-uyarlama olmasına rağmen, Ahmed Naim'in felsefe tasavvurunu t

Osmanlı ilim ve fikir dünyası, kendisinden önceki İslâm ilim ve fikir geleneğinin temsilcisi olarak neşv ü nemâ bulmuş, VIII/XIV. yüzyıldaki ilk kurumsallaşma adımlarından sonra bilhassa İstanbul'un fethiyle etkileri yüzyılları aşan bir gelenek olarak tezahür etmiş ve bu geleneğe ilim ve düşüncenin her alanında köklü katkılar sağlamıştır. Bununla birlikte Osmanlı ilim ve fikir mirasının, fetih öncesi bağlantılarını da dikkate alarak çok yönlü olarak incelenmeye muhtaç olduğunu söylemek mümkündür. Böyle bir

Orta Çağ İslâm İktisat Düşüncesi, Aquinalı Thomas'ın da dâhil olduğu Latin Skolastiklerinden önceki beş asır boyunca, bazı öncü Müslüman âlimlerin yazılarında keşfedilen iktisadî düşüncenin kökenleri üzerine yazılan makalelerin derlemesidir. Bahsi geçen zaman dilimi Joseph Schumpeter tarafından iktisat tarihinde büyük kayıp halka olarak tanımlamıştır. Bu zaman diliminde sadece İktisat değil; Felsefeden Bilime, Tıptan Coğrafyaya, Matematikten Metafizik'e kadar birçok sahada İslâm âlimleri tarafından üretilmi

İcâreteyn kavramı, çift kira anlamında olup biri peşin diğeri vadeli bedel karşılığında, belgelerdeki ifade ile icâre-i muaccele ve müeccele ile bir mülkün kiraya verilmesini ifade eder. Ancak Osmanlı toplumunda vakıf arsaların mukâtaa ile kiraya verilmesi, mirî arazilerin tapu ile verilmesi, vergi dilimlerinin iltizâmla verilmesi, gedik hakkının devri gibi farklı birçok akitte benzer şekilde çift kira bedeli söz konusudur. Osmanlı hukukçularının, icâreteyn kavramını özel olarak vakıf mülkün, kayd-ı hayat

Medine Vesikası ile başlayan İslâm gayrimüslim hukuku, fıkıh ekolleri ile daha da gelişmiş, fıkıh tarihinde Siyer ya da Ahkamü'z-zimmiyyîn ve'l-müste'menîn başlıklı müstakil eserlere konu olmuş, fıkıh külliyatı içerisinde de özel başlıklar altında incelenmiştir. Hanefî mezhebini kendisine esas alan Osmanlı Devleti de kuruluşundan itibaren iç içe olduğu gayrimüslim tebaasına bu hukuku uygulamıştır. Osmanlı'nın gayrimüslim tebaası kendi aralarında ya da Müslümanlarla olan ilişkilerinde yaşadıkları hukukî pro

İbn Sînâ'dan (ö. 428/1037) sonra pek çok düşünce geleneği bu filozofun felsefî mirasıyla bir şekilde ilişkiye geçmek durumunda kalmıştır. Bu noktada bir mütekellim olarak Fahreddin Râzî (ö. 606/1210) ve onun İbn Sînâ felsefesiyle ilgili çalışmalarının ayrı bir yeri vardır. Râzî'nin, eserlerinde kullandığı kendine özgü tasnifi, meseleleri ele alış tarzı ve ulaştığı sonuçlar ile farklı entelektüel disiplinler arasında kurduğu yakın ilişki, kendisinden sonra hâkim bir yaklaşıma dönüşmüştür. Râzî sonrasında bu

Klasik İslam felsefesi geleneğinde Aristoteles'in İkinci Analitikler'i bağlamında gelişen burhân çalışmaları, sadece bilimsel bilgiye ulaşmak için teorik bir çerçeve sunmakla kalmamış, aynı zamanda en temel ilkelerini metafizikten alan ve vardığı bilimsel sonuçları yine metafizikte sorgulayan bir bilim ve felsefe zihniyetinin de inşa edilmesini sağlamıştır. Bu bilim ve felsefe zihniyeti, İslam dünyasında XII. yüzyıldan sonra özellikle mantık biliminin diğer konularına ilgi duyan düşünce geleneği tarafından,

Mu'tezile düşüncesinin anahtar kavramlarından olan tevlîd, mezhebin uluhiyet, tabiat ve insan fiilleri hakkındaki görüşlerinin anlaşılması bakımından merkezi bir öneme sahiptir. Erken dönemden itibaren, en çok tartışılan konu olan kader ve insan filleri hususunda cebr ve ihtiyar arasında sıralanan çeşitli izah denemelerinden bir de tevlîd teorisidir. Adalet ilkesi gereği insan özgürlüğü ve sorumluluğuyla ilgilenen Mu'tezile, failin kudret mahallinde doğrudan gerçekleştiği fiile mübaşir, onun dış dünyada seb

İslam düşüncesinde Allah-âlem ilişkisi bağlamında beliren en büyük sorun, ezeli varlık ile yaratılmış varlıkları arasındaki nedensel ilişkiyi izah noktasında ortaya çıkmaktadır. Meselenin bir ucunu, sonsuz varlığın naslar çerçevesinde nasıl doğru bir biçimde anlaşılacağı oluştururken, diğer tarafta ise sınırlı varlığın kendini ve içinde olduğu tabii düzeni anlamlandırma çabası durmaktadır. Kelâmda Nedensellik, ilk dönem kelâmında Müslümanların tabiat ve insan hakkındaki fikir yürütmelerinin teolojik arka p

Basri Bey, Enver Bey ve Kazım Karabekir gibi isimlerle birlikte İttihat ve Terakki'nin II. Meşrutiyet'in ilanında önemli rolü olan Manastır örgütünün kurucuları arasındadır. Basri Bey süreç içinde küçük bir kliğin etkisinde kaldığını düşündüğü İttihatçıların inkılap ideallerinden uzaklaştığı iddiasıyla muhalefet saflarına geçmiş ve onlara yönelik ağır eleştiriler dile getirmiştir. Elinizdeki hatıralarında yaşanan gelişmeleri Yıldız Monarşisi'nden Selanik Oligarşisine geçiş olarak nitelemekte, İttihatçı kabi

GİRİŞ Selim S. Kuru Metinlerle yaşayanlar I METİNLERE YAKLAŞIRKEN Walter Andrews Osmanlı metin çalışmaları: geçmişe meydan okuma, geleceği tasarlama LeRoy Searle Estetik, filoloji ve sensus communis II METİNLER ARASINDA İLİŞKİLER Guy Barak Sansür, kanonizasyon ve Osmanlı imzâ-takrîz pratikleri üzerine düşünceler John Curry Bir kütüphanede ne olabilir ki? Osmanlı metinlerine bireysel eserlerdense derlemeler merceğinden bakış Meredith Quinn On yedinci yüzyıl İstanbulu'nda ucuza okumalar III BAŞKA MET

Arap edebiyatçılarının ve Mu'tezilî din bilginlerinin önde gelen simâsı olan Câhız'a ait Saray Âdâbı başlıklı eser devlet başkanlarının yaşamları söz konusu olduğunda mahrem olarak nitelenmesi mümkün olan ve hakkında geniş bilgiler elde etmenin pek de imkân dâhilinde olmadığı bir kesite odaklanmaktadır. Eserde halife/hükümdarların gündelik yaşamları ve özellikle eğlence hayatlarına yer verilmekte; yöneticilerin huzuruna çıkma yetkisi bulunanlara bu çerçevede bir davranış rehberi sunulmaktadır. Dört halife

İslâm İktisat Düşüncesi Tarihi, ilk dönemlerinden itibaren iktisadî olgular, olaylar ve sorunlar üzerine pek çok müstakil kitap yazılan İslâm medeniyetinin iktisat düşüncesi boyutunu aydınlığa kavuşturmak ve bu düşüncenin akımlarını belirlemek suretiyle bir düşünsel soy kütüğü çıkarma amacıyla hazırlandı. İslâm iktisat düşüncesinin konumunu ve değerini yadsıyan savların sorgulanmasını da amaçlayan bu çalışma, Sünnî ve Şiî kamu maliyesi yazarlarını tarihdizinsel sırayla ele alarak İslâm iktisat düşüncesinin

Sünnîlikten sonra en çok müntesibe sahip itikadi grup olan Şîa, doktrin, tarihî gelişim ve literatür açısından akademik düzeyde çalışılabilecek fırkaların başında gelmesine rağmen, bu mezhebin kültürel yapısı bugün pek çok okuyucu için biliniyor olmaktan hâlâ uzaktır. Şîa'nın dinî telakkilerinin şekillenmesinde mühim rol oynamış hadis anlayışı da detaylı biçimde incelenmeyi bekleyen alanlardan biridir. Şiî mezhebinin dinî ilimlere yaklaşımını hadis özelinde ortaya koymayı, ayrıca Sünnîlikten farklılaşan ve

Geniş bir zaman-mekân kesitinde vücut bulan Osmanlı felsefesi, genel olarak felsefenin özelde ise İslâm felsefesinin en seçkin tezahürlerinden biridir. Kendinden önceki etkin felsefe geleneklerinin son derece yaratıcı ve özgün sentezlerini içeren bu felsefe, tevarüs ettiği felsefî imkânları en üst seviyede gerçekleştiren eşsiz bir entelektüel birikimi ifade eder. Bununla birlikte bu birikim, çok katmanlı karmaşık bir yapının etkisiyle henüz gereken ilgiyi görebilmiş değildir. Kronolojik bir sıra içerisinde,

Seyyid Şerif Cürcânî (ö. 816/1413), aklî ve naklî ilimler sahasında kaleme aldığı pek çok eseriyle kelâm, tasavvuf ve felsefe arasındaki katı duvarların yıkılarak daha geçişken bir anlayışın hâkim olduğu klasik sonrası dönemin kuşkusuz en önemli isimlerinden biridir. Etkisi sebebiyle es-sened (otorite), üstâzü'l-beşer (insanlığın hocası) ve on birinci akıl gibi sıfatlarla nitelenen Cürcânî'nin şaheseri Şerhu'l-Mevâkıf'ı okumak, anlamak ve üzerine hâşiye yazmak, asırlar boyunca bir âlimlik göstergesi olarak

Gazâlî, İslâm düşünce tarihinin en dikkat çekici isimlerinden birisidir. Onun kelâm, felsefe, tasavvuf ve fıkıh gibi disiplinlerin tarihinde bir dönüm noktası teşkil ettiği, hatta eserleriyle İslam toplumlarının dini algılayış ve yaşayışlarında da derin izler bıraktığı, bilinen bir gerçektir. Etkileyici hayat hikâyesiyle o, zihinlere, ömrü boyunca hakikatin peşinde koşmaktan vazgeçmeyen bir entelektüel, tarih boyunca filozoflara yöneltilmiş en derinlikli eleştiriyi kaleme almış bir kelâmcı, dinî ilimlere di

Bilim, felsefe ve medeniyet tarihinde ortaçağ Batı için karanlık sayıldığı halde İslâm açısından tam tersi bir durum sözkonusudur. Zira İslâm bu çağda doğmuş; İslâm toplumu da tarihinin en bereketli ürünlerini ve en büyük başarılarını bu çağda ortaya koyarak insanlığa bir medeniyet armağan etmiştir. Elinizdeki kitap bu iddianın bir kanıtı sayılabilir. Bu çalışma, İslâm felsefesinin klasik döneminde (IX.-XIII. yüzyıllar) ortaya çıkan ve farklı felsefe akımlarını temsil eden 13 filozofun eserlerinden seçilen

İbrahim Kalın'ın Molla Sadrâ ve bilgi meselesine yönelik enfes tahlili, bu son derece önemli düşünür ve mesele bakımından gerçekten çığır açıcı nitelikte. Kalın, İşrâkî düşünceyle alakalı açıklamaların anlaşılmasını güçleştiren teknik jargondan mümkün olduğunca kaçınarak, Molla Sadrâ'nın meşgul olduğu bağlamı açık ve anlaşılır bir biçimde ortaya koyuyor. İbrahim Kalın, Molla Sadrâ'yı epistemoloji konusunda ciddi bir şarih ve epistemolojiyi ise İslâm felsefesinde daimi bir araştırma konusu olarak sunuyor ve