Siyasi ve idari açıdan gerçekleştirdikleri faaliyetlerle kendilerinden sonraki pek çok İslâm devletinin kurumsal yapısında kalıcı bir etki bırakan Abbâsîler, Emevîler'den tevarüs ettikleri kurumların bir kısmını geliştirerek bir kısmına ise yenilerini ekleyerek devleti daha merkezî ve bürokratik bir yapıya kavuşturmuşlardır. Bu yöndeki çabaların en önemlisi kuşkusuz İslâm tarihinde resmî bir kurum olarak ilk defa vezirlik müessesesinin tesis edilmesidir. Kurulduğu ilk dönemlerde idari açıdan nispeten basit

İçinde de, dışında da hayır olmayan karanlık bir deniz olarak tanımlamış onu Ortaçağın büyük coğrafyacısı İdrîsî. Kuzeyinde amansız girdapları, güneyinde matem tutulan Bâbü'l-Mendep Boğazı ile suyun âdeta rahmet özelliğini yitirdiği, ters akıntıları, yüzeyin hemen altına gizlenmiş keskin kayalıkları, yağmur yerine kum taşıyan fırtınaları, gemilere kucak açmayan sahilleri ile çok sayıda kurban almış tuzaklarla dolu bir deniz... Diğer yandan tarih boyunca çöl imkânsızlığında çok sayıda dini ve kültürü beslemi

Bu kitapta, Türk dünyasında ihmal edilmiş olan geometrik desen analizlerine Mimar Sinan'ın Şehzade, Süleymaniye ve Selimiye camileri üzerinden bir girizgâh yapıldı. Klasik dönem Osmanlı mimarisinin bu üç abidevî eserindeki kare ve altıgen esasına dayalı desenler hem tespit edildi hem de oluşum prensipleri farklı analiz disiplinleri ışığında aşama aşama ele alındı. Ayrıca İslam sanatında geometrik desenler hakkında birincil kaynaklar ve dünya üzerinde yapılmış araştırma ve yayınlar incelenerek geometri ve g

İnsan için söz konusu olan mutluluk nedir, nasıl elde edilir? İnsanların insan olmak bakımından ortak olduğu mutluluk nedir? Söz konusu mutluluk, üzerinde anlaşmaya varılmış tek bir mutluluk mudur, bu konuda farklı görüşler var mıdır ve muhtelif mutluluklar söz konusu mudur? Mutluluklar arasında bir hiyerarşi var mıdır? Mutluluk, gayret ve çalışma ile elde edilebilir mi, bu konuda âlimlerin görüşleri nelerdir? Mutluluk ne kadar bir sürede elde edilir, insan ömrü bunun için yeterli midir? Kişinin bu yolda ed

Felsefe varlığı kendinde nasılsa öylece akla alma çabası, burhan teorisi ise varlığı kendinde nasılsa öylece akla almaya çabalama öğretisidir. Varlık olmadan bir şeyin felsefesi yapılamaz ve belli bir tür doğaya sahip akıl olmaksızın bir şey felsefe yapamaz. Cenâb-ı Hakk her şeyi bilir, insan aklı ise gücü ölçüsünde bilmeyi sever. Aklın varlığa nasıl nazar edeceği, varlığı nasıl tahsil edeceği burhan teorisinin konusudur. Burhan teorisi akıldan varlığa ve varlıktan akla doğru uzanan bir yoldur, bir tarîktir

Felsefenin en eski ve temel sorularından biri olan Çokluk içinde birliği ve birlik içinde çokluğu sağlayan şey nedir? sorusu, İbn Sînâ tarafından surete müracaatla cevaplanır. Değişim boyunca özdeşlik ve birliğini koruyarak bir şeye değişmez niteliklerini kazandıran suret; bu vasfıyla, Bir şeye özünü veren nedir?, Bilmek, neyi bilmektir? ve Bir şey iyiliğini ve güzelliğini neyle elde eder? sorularına cevap teşkil eder. Esasen Eflatun'dan Aristoteles'e, Aristoteles'ten Fârâbî'ye kadar birçok filozof için sur

Felsefenin bilinen tarihindeki temel problemlerin başında bir ile çok arasındaki ilişki yer almaktadır. Antik-Helenistik felsefe birikiminin sekizinci yüzyılın ortalarından itibaren tercüme hareketi yoluyla sistematik bir tarzda İslam dünyasına aktarılması sonucunda bir-çok ilişkisi ilk defa yaratıcı tanrı tasavvurunun hâkim olduğu bir coğrafyada felsefî olarak tartışılmaya başlanmıştır. Bu yeni felsefî ortamda yetişen filozoflar, yaratıcı tanrı anlayışını, gelişme sürecindeki kelamî bakış açısından farklı

İslam sanatına ve İslam tasvir sanatlarının mirası olan görsel kültüre dair araştırmalar, birbiri ile ilişkili ve ancak birbirinden farklı alanları incelemeyi zorunlu kılmaktadır. İlgili literatür bir yönden ilahiyat, felsefe ve İslam düşünce geleneğine, diğer yönden antropoloji, tarih, sosyoloji, sanat tarihi ve modern imge bilimi gibi disiplinlere temas etmektedir. İslam medeniyetinin yarattığı, geniş bir coğrafyaya yayılan, çok dilli ve çok kültürlü varlık alanı, geniş bir perspektifi zorunlu kılmaktad

İslam sanatına ve İslam tasvir sanatlarının mirası olan görsel kültüre dair araştırmalar, birbiri ile ilişkili ve ancak birbirinden farklı alanları incelemeyi zorunlu kılmaktadır. İlgili literatür bir yönden ilahiyat, felsefe ve İslam düşünce geleneğine, diğer yönden antropoloji, tarih, sosyoloji, sanat tarihi ve modern imge bilimi gibi disiplinlere temas etmektedir. İslam medeniyetinin yarattığı, geniş bir coğrafyaya yayılan, çok dilli ve çok kültürlü varlık alanı, geniş bir perspektifi zorunlu kılmaktad

Giriş Ali Emre Özyıldırım Bir metni neşretmek 1 Bir Problem Olarak Edebi Metin Neşirleri Mehmet Arslan Metin neşrinde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri M. Fatih Köksal-Gıyasi Babaarslan Cumhuriyet döneminde Türkiye'de yapılan dîvân neşri çalışmaları üzerine bir değerlendirme Ali Emre Özyıldırım Tarihî seyri içinde divan şiiri metinlerinin popüler yayınları: amaç neydi, sonuç ne oldu? Fatih Altuğ Dil içindeki aralıklar ve eleştirel basımlar: Arap harfli Türkçe modern edebiyatı neşretmek 2 Metin

Siyaset Âdâbı, İbnü't-Tıktakâ'nın el-Fahrî fi'l-âdâbi's-sultâniyye ve'd-düveli'l-İslâmiyye adlı tarih eserinin mukaddime kısmıyla siyasete dair birinci bölümünün çevirisi ile kitaba ve müellifine dair bir inceleme yazısından oluşmaktadır. Kitabın ele aldığı belli başlı konular arasında hükümdarda bulunması uygun olan vasıflar, hükümdarın hak ve vazifeleri ile erdemli bir siyasetin özellikleri yer almaktadır. Tarih-siyaset düşüncesi ilişkisi açısından merkezî bir yerde bulunan bu eser, aynı zamanda İslam dü

TAKDİM Osmanlı taşrasının tarihi yazılmamıştır; garip bir tezat burada ortaya çıkar. Bazı eserler -özellikle tapu tahrir defterleri- üzerindeki tetkikler, üniversite dışında kalmış bazı değerli tarihçiler, Balkan ve Orta Avrupa ülkelerinin Osmanistleri sayesinde on beşinci ve on sekizinci asır Osmanlı taşrası, on dokuzuncu yüzyıl Osmanlı vilayetlerinden neredeyse daha iyi tanınmaktadır. Asıl önemlisi, dış devlet raporları, seyahatnameleri ve yazışmaları kadar, çektirdiği ve tertiplettirdiği fotoğraf albüm

Mezheplerin teşekkülünden sonra ictihad faaliyeti form değiştirmiş, şer?î kaynaklardan hüküm üretmekten ziyade, şer?î açıdan meşru kabul edilen ve kendilerini mezhebe nispet eden âlimlerin ürettikleri fıkhî malzemeden/mezhep birikiminden hüküm elde etme çerçevesinde yürütülen bir faaliyete dönüşmüştür. Fakih ile mezhep birikimi arasında kurulan bağ ve ilişkinin önem kazandığı bu süreçten sonra tahrîc, tercîh ve ittibâ? manasındaki taklîd kavramları, mezhep içi fıkhî istidlâl faaliyetinin temel unsurları ola

Abdülkâhir el-Cürcânî bilim hayatının ilk dönemlerinde sesbilimden cümle yapısına dilbilimin her alanında eserler veren uzman bir dilbilimci iken, sonraki dönemlerde iktidar ve bilim çevrelerindeki gelişmelerin de etkisiyle edebî eleştiri, belâgat ve dil felsefesi alanlarına yönelmiştir. Onun bilim kariyeri dikkat çekici gelişim ve dönüşümlere sahne olmuştur. Fakat geldiği son noktadan geriye dönüp bakıldığında bu kariyerin sanki tek bir şeye adandığı gözlenir: sözdizimi nazariyesi. Cürcânî'nin ilk dönem es

İslam felsefesiyle ilgili modern çalışmalar içerisinde mantık alanındaki araştırmaların diğer disiplinlere yönelik araştırmalar karşısındaki nisbi yetersizliği yanında bu araştırmaların genelde İslam mantık tarihinin İbn Sînâ sonrası dönemini ihmal etmiş olması da dikkat çekicidir. Mantıkla ilgili bu manzaranın ortaya çıkmasında muhtemelen İslam felsefesi tarihinin İbn Sînâ-Gazzâlî sonrası dönemi hakkındaki özgünlük tartışmalarının etkisi bulunmaktadır. Söz konusu dönemde özgün İslam düşüncesinin üretilmedi

Batı'nın Müslüman toplumlara yönelik siyasi, askeri ve kültürel tehdit ve işgaliyle ortaya çıkan kriz, farklı tepkileri doğurmuş ve bu tepkiler, İslam coğrafyasının merkezi bölgelerinden başlamak üzere birçok ülkede farklı vurgulara sahip çözümler ve programlar geliştiren dini oluşumların ve hareketlerin ortaya çıkmasına yol açmıştır. Bir ders kitabı olarak hazırlanan Çağdaş İslami Akımlar, son iki asırda ortaya çıkan İslami oluşum ve hareketleri sadece tanıtmakla kalmayıp onların tepki ve tavırlarını anl

İslam Hükümdarları İçin Siyaset Rehberi Memlük ulemasının siyasi-fıkhi hükümlere dair konuları birarada ele aldığı metinlerin bir halkasını teşkil eden Tahrîrü's-sülûk fî tedbîri'l-mülûk başlıklı risaleyi konu edinmektedir. Aynı zamanda bir ahlak risalesi mahiyetinde olan bu eser, İslam siyaset düşüncesi araştırmalarındaki problemlerin mevcut halini resmetmesi bakımından temsil gücü yüksek bir metindir. Zira tespit edebildiğimiz kadarıyla henüz detaylı bir incelemeye tabi tutulmayan bu metne ve müellifine d

Bu kitap öznenin ahlâkî açıdan kendisini inşa etmesini konu edinmektedir. Elbette ki böyle bir inşayı gerçekleştirmek de onu ele almak da zordur. Çünkü öznenin ahlâkî bir yaşam biçimini edinmesini izah etmek için; beslenme, cinsellik, arzu, öfke ve düşünmek gibi insanı özne kılan bir çok etken hakkında düşünmek ve bu etkenlerin ilişki ağını ve çevreyle olan ilişkisini çözümlemek gerekmektedir. Dahası özneyle barışık olan bir yaşam biçimini sıradanlaştıran birtakım kendilik pratikleri örnekleri ortaya koymak

Ortaçağ İslâm'ında Mesihçi İnançlar ve İmparatorluk Siyaseti, Abbâsî hilafetinin ilk dönemlerini ele almakta ve el-Me'mûn'un tahta geçmesiyle sonuçlanan el-Emîn ile el-Me'mûn arasındaki iç savaşın, sıklıkla gözden kaçırılan bir yönünü, o dönemde Müslümanlar ve Müslüman olmayanlar arasında dolaşımda olan geleceğe dair rivayetler bağlamında Me'mûn'un dikkat çekici siyasetini izah etmeye çalışmaktadır. 809-833 yılları arasındaki dönemi daha yakından incelemesine rağmen, Ortaçağ İslâm'ında Mesihçi İnançlar'ın