Ortaçağ tarihçileri ve o dönemin haritacıları, dünya haritasını çizerken genellikle bildikleri anakaraları, denizleri işledikten sonra, bilmedikleri bölgeleri canavarlar bölgesi, insan yiyen kabilelerin yaşadığı bölgeler diye kendilerince tehlikeli isimlerle geçiştirirlermiş. Türk Düşünce Tarihiyle ilgili çalışmalar bugüne kadar genellikle ortaçağ tarihçilerinin bu bakış açısıyla yürüdü. Bilinen veya bilindiği varsayılan bölgeler işaretlendikten sonra bilinmeyen, tanınmayan bölgeler bir tehdit alanı olarak

Şiir uzun ve serüvenli bir yolculuktur; lâkin, bazen yolculuk olduğu farkedilmez, bazen de ne kadar uzun sürdüğü... Kimi zaman maceraları anlaşılmaz, kimi zaman da varılmak istenen menzile ulaşıldığı... Klâsik Osmanlı şiirinin sergüzeşti, Topkapı Sarayı'nın cümle kapısı önünden başlar. Dîvanyolu'ndan âheste-beste bir yürüyüşle Haliç'e kadar gelişi üç asrı bulan şiir, Azapkapısı kıyılarında şöyle bir soluklanır. Karşıya geçmek için üççifte kayık aramakla oyalanırken cisr-i cedid de tamamlanıvermiştir. Dört a

Öykünün geçmişi insanlık tarihi kadar eski. Tarihin bir çeşit minyatürü olan insan ömründe de gözlenir bu. Çocuk olsun, genç olsun, yaşını başını almış olsun herkes birbirine sürekli öykü anlatır. Ta Habil’den, Kabil’den beri de böyledir. Öyleyken öykü tekniği, öykü eleştirisi, daha kestirme bir dille: öykü üzerine kitap sayılıdır Türkçede. Düşündürücü, kaygı verici bir durum. Yazılanların el yordamıyla yazıldığını düşündürmekte çünkü. Elinizdeki Öykü Yazmak öykü üzerine bir kitap. Amacı öykü eşiğindeki gen

Dilin rasyonellikten kopup irrasyonele doğru kaymasıyla birlikte bizim de gerçeklik algımız değişir. Görünürün, göründüğü kadar olmadığını; ancak başka bir bilgiyle tevile muhtaç olduğunu kavrarız. Çünkü bize gerçeklikten haber veren kelimelerin bağlamı değişir. Onlar asal anlamlarından uzaklaşırken, gerçeklik de alışageldiğimiz bağlamından çıkar. Farklı bir bağlamda kelimeyle gerçeklik birbirlerini değiştirip dönüştürerek yeni bir anlam kazanırlar. Yukarıda sözünü ettiğimiz Hakikat yolculuğundaki insan içi

Kadın ve kadının toplumsal konumu hakkındaki tartışmalar Osmanlı kültür hayatına, batılılaşma hareketi ile bağlantılı olarak girmiştir. Bu konudaki tartışmalardan biri olan çokeşlilik sorunu, 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren özellikle roman ve inceleme türü eserlerde geniş biçimde ele alınır. Ancak günümüzde çok eşlilik bağlamında yapılan bazı araştırmalar sorunu çağdaşlaşma tarihinde yer aldığından daha fazla öne çıkarmakta, dolayısıyla gerçekliğin tasvirinden çok, Şarkiyatçı geleneğin taleplerine y

Kitle ileşitim araçlarının yaygınlaşması ve etki gücünün anlaşılması, özellikle 1980'li yıllardan başlayarak yoğunlaşan medya teorileri araştırmalarına neden oldu. Medya üzerine kuramsal araştırmalar, kimi yerde edebiyat biliminin yanı sıra, kimi yerde de genel edebiyat biliminin çatısı altında yürütülmekte. Amerikalı araştırmacıların başı çektiği iletişim bilimi yayınlarının yanı sıra, Alman edebiyat bilimcilerini konuya yaklaşımlarının ortaya koyan çok sayıda Almanca kitap veya bilimsel makaleden yararlan

Şiir, roman, hikaye, deneme, fıkra, tenkit ve edebiyat tarihi alanlarında tekrar tekrar okunacak ve her okuyuşta insan ruhunu zenginleştirecek eserler kaleme almış olan TANPINAR'ın sanatının ve estetiğinin oluşumunda mûsikinin çok önemli, işlevsel bir rolü ve eksilmeyen bir tesiri vardır. Mekânsızlığın ve kâinata açılmanın sarsıcı atmosferinde tezâhür eden musiki, Tanpınar'ın düşünce sistemindeki anahtar kavramlardan ve estetiğinin önmli unsurlarından biridir. Böyle bir oluşun ve oluşumun büyüsünü yakalay

Okur, Edebiyat Yazıları'nda Heidegger'e Göre Sanat ve Sanat Eserinin Kökeni, Metne bağlı Eleştri ve wolfgang Kayser, Okuma ve Metin Seçimi Sorunu, kullanımlık Metin Türü Olarak Ulusal Marş Kavramı ve İşlevleri, İki Yazar - İki Roman: Büyülü Dağ ve Dokuzuncu Hariciye Koğuşu, Zaman ve Thomas Mann, Almana Edebiyatında Romantik Bir Yolculuk, Genel Edebiyat Bilimi, Edebiyat Bilimine Davet, Priska Furer: Sevgi Soysal, Okur olarak Türk Gençleri ve Genel Edebiyat konularında yetkin ve doyurucu yaklaşımlar bulacaktı

Bir sanatı, sanatçının kişisel tasavvuru değil, muhteva, sembolizm, üslup ve bunlardan dolayı da objektif unsurlar kutsal kılar. Muhteva kutsal kılar; kâh dini model açısından, kâh daha geniş anlamda, ama daima dini tarzda belirlenen konu işlenirken de böyle olmalıdır, başka türlü değil. Sembolizm kutsal kılar: kutsal kahraman -ya da insan biçimli sembol- belli biçimde giyinmeli veya süslenmelidir, başka biçimde değil, belli jestler yapabilir, başkalarını değil. Üslup kutsal kılar: imaj belirli bir görkemli

Edebiyat teorisine dair genel ifade, teorik açıdan pragmatik bir düşünceyle başlamaktadır. Bu düşünce edebiyat nedir vb. edebiyatın tanımına yönelik sorular kadar, dilin edebî ya da gayri edebî kullanımı arasındaki mevcut farkın sanatın yazılı ve sözlü formları arasındaki fark gibi tartışılmasını açıklayan bir düşüncedir. Bu durumda değişik edebî türlerden ve değişik bakış açılarından ortaya çıkan tasvirî bir taksonomiden (sınıflandırma bilimi) ve böyle bir tasniften çıkan normatif kurallardan hare

Batı dünyasında edebiyat daima teori ve tenkit düşüncesiyle birlikte gelişmiştir. Edebiyatı anlamak, ancak onun dayandığı temelleri bilmekle mümkündür. Peter V. Zima, bu kitabında çağdaş edebiyat teorilerinin ve tenkidinin genel bir panoramasını ustaca çizmekte ve bu akımların düşünce temellerini büyük bir açıklıkla ortaya koymaktadır. Kitabı Türk okuyucuları için vazgeçilmez yapan ise ele alınan teorilerle ilgili en son görüşleri içermesi ve yazarının sunduğu orijinal okuma yahut yorumlama teorisidir. Must

Yirminci yüzyılın trajik kahramanı için, bu ölümlülüğü anlamlı hale getirecek tabiatüstü ilâhî bir gizem yoktur. Kadere karşı korunmak için bir zırh da yoktur. O, suçlu ya da suçsuz olsun, cezalandırılır. Suçlu ve masum terimleri, iyi ve kötü gibi, ironik çok anlamlılığın veya belirsizliğin imalarıyla yüklüdürler. Trajik kahraman bugün, kahraman olmaktan çıkarılmıştır, çünkü o, saf bir tutkunun bulunmadığı, kurban oluşunun haklılığının olmadığı, herhangi bir zafer imkânının yer almadığı ve bütün motiflerini

Bediiyatçılar haklı olarak meselelerini bazen riyazi veya mihaniki, bazen fizyolojik veya psikolojik bakımlardan en nihayet de, içtimaiyat bakımından ortaya koymuşlardır. İdraki kıtreybiler, bu çokluğun insicamsızlıktan ve iktidarsızlıktan geldiğine kanidirler. Hâlbuki bu kesret, yeni başlayan ve teşekkül etmeye uğraşan bir ilmin zenginliğindeki feyzi gösterir: Elbette beşeriyetin manevi ilimlerinin en zengini ve şüphesiz en zoru! Vakıaların bu son derece çapraşıklığı, bediiyatın müspet veyahut ilm

Poetika Dersleri uzun yıllar üniversitelerde lisans ve yüksek lisans öğrencilerine verilmiş derslerden oluşmaktadır. Burada Cumhuriyet dönemi şiiri ve şairleri üzerinde etkili olmuş üç büyük şairin şiiri üzerinde teorik yazıları tahlil edilmektedir. Ahmed Haşim’in “Şiir Hakkında Bazı Mülâhazalar”ı, Orhan Veli’nin Garip Önsözü ve Necip Fazıl’ın Poetika’sı esas metinler olarak ele alınmışsa da gerektikçe bu şairlerin konuyla ilgili diğer yazıları da değerlendirilmiştir.

İnsan, Devlet ve Türkiye... Bu kitap işte bu üç ana meseleyi tartışmaktadır. Teorik bir çaba ve tecrübi bir birikimin bir araya geldiği bölümler boyunca meseleler teorik çerçeveler içinde ele alınmış ve hipotetik bir anlatımla okuyucuya interaktif bir okuma-düşünme imkanı sağlanmaya çalışılmıştır. Okuyucunun bu çalışmadaki tez ve tespitlere getireceği itirazlar ne kadar fazla olursa, maksat o derece hasıl olmuş olacaktır. Çünkü, bilimi reddetmeyen ama cari bilimsel kriterleri çok fazla dikkate almayan bu ça

Kaygı, Kierkegaard’ın bulguladığı bir kavramdır. bu kavramın ilk defa ve en ileri derecede ortaya çıktığı Kaygı Kavramı ise Kierkegaard’ın en önemli yapıtlarından biridir. Bu çalışmanın özelliği, ilk günah bağlamında, insanı kendi kökeninde, en aza ve en yalına indirgeyerek tüm gizil güçleri içinde anlama denemesi olmasıdır. ele aldığı günah, özgürlük, olanaklılık, kaygı, zaman, tarih, benlik gibi kavramlarla insanın yeryüzündeki varoluş sorununa güçlü bir bakış getirir. Onu modası geçmiş bir düşüncenin kö

Ekonomiye öylesine bağlandık ki eğitim ve öğretimleriyle insandaki gerçek derinlikten -aşk ve ölüm dramı, alın yazısı sorunu- var olan şeyle ilgili en kaygılı olması gereken kimselerin bizzat kendileri korkunç bir burgaca sürüklendiler, yakalandılar, toplumsal mekanizmaya tamamen kapılıp gittiler ve daha dün, uğruna her şeyi vermiş oldukları bu sonsuz insanı unuttular. Bu kimseler zannediyorlar mı ki dünyanın izahı bu fabrikalarda, bu imalatlarda, bu bankalarda olsun; insanın izahı işlerinde, ekmek ve kazan

Asaf Hâlet Çelebi'nin hayat hikâyesi, yaşıtları olan pek çok aydınınki gibi, aynı medeniyet ve kültür krizinin ortalarında yer alır. Türkiye'nin kabuk değiştirmeğe başladığı on dokuzuncu yüzyıla, milâdî tarih henüz fazla yaygın olmadığından, on üçüncü karn-ı hicrî (veya rumî) demek daha yakışıyordu. Çelebi'nin nüfustaki kaydında ise tevellüdü rumî tarihle 1323 olarak görünse de o artık milâdî yirminci yüzyılın çocuğu olarak doğmuştur. Avrupa'nın Belle Époque dediği, 'yakın Batı'nın son mutlu çağında, ama Tü

Günümüzde atom çağının tehlikeleriyle ilgili bir gerginlik, hatta bir panik havası mevcut: fakat kamunun vicdan muhasebesi, mevzunun pek de özüne doğru yönelememektedir. Zira bizler, bizi tehlikeyle karşı karşıya bırakan şeyin, uygarlığımızın arkaplanındaki değerler olduğunu kendimize hiç sormuyoruz; aynı şekilde insanlığın icat ettiği bu şaşırtıcı alet edevat yığını arkasındaki insan karakterini de araştırmıyoruz: kısacası felsefi olmaya çalışmıyoruz... Heidegger, kendimiz düşünmeye başlamadan N

‘Simgecilik Nedir?’ sorusunun cevabının, eğer derinliğine anlaşılırsa, bir insanın hayatını baştan sona değiştirdiği bilinmektedir; ve gerçekte de modern dünyanın sorunlarının çoğunun bu cevaba cehaletten kaynaklandığı söylenebilir. Yine de, geçmişe bakıldığında, simge olmayan hiçbir şeyi içermediği için olsa gerek, bu dünyanın simgeler dünyası olduğunu öğreten hiçbir geleneksel öğreti yoktur. Bir insan bu yüzden, hiç değilse sadece yeryüzünde yaşamak durumunda olduğundan değil, her şeyden çok da,