John Desmond Bernal, bilim felsefesi ve bilim tarihi üzerine yapmış olduğu çalışmalarla dikkatleri üzerine çekmiş yirminci yüzyıl düşünürlerinden birisidir. Bilim ve bilimin sosyal bağlamları üzerine geliştirdiği özgün düşünceleriyle yeni bir bilim ve toplum felsefesi inşa etmeye çalışmıştır. Yirminci yüzyıl boyunca yaşanan bireysel, toplumsal ve küresel sorunlarla bilimin ilerlemesi ve gelişmesi arasındaki ilişki bilimi bir bütün olarak değerlendirmeyi gerekli kılmıştır. Çünkü bilimi pozitivistlerin veya m

İzmirli İsmail Hakkı Külliyatı'nın 6. parçası olan Yeni İlm-i Kelâm Tartışmaları isimli eser, İzmirli'nin en meşhur ve etkili eseri Yeni İlm-i Kelâm'ın anlaşılmasına katkı sağlayacak bir giriş mesabesindedir. İzmirli söz konusu eserini kaleme almadan evvel kendi dönemindeki ilim erbabı ile kelâmda yenilik girişimine gerek olup olmadığına dair bir dizi tartışma gerçekleştirmiştir. İşbu çalışma Yeni İlm-i Kelâm neşredilmeden hemen önce gerçekleşen tartışmaların çeviri, değerlendirme ve kısmî tenkidini ihtiva

Nutku, akademik felsefenin sınırlarıyla kendini sınırlı görmeyip yaşadığı ülkenin ve dünyanın sorunlarını da yakından takip eden ve aynı zamanda yazılarında ve felsefi çalışmalarında güncel problemleri de irdeleyen, felsefenin genelliği ile güncelliğini buluşturan bir filozoftu. Ortaya koyduğu düşünceler insanlık ve dünya sorunlarına ilişkin çözüm arayışlarında yol gösteren ve özgünlük taşıyan düşüncelerdi. Düşüncesini geliştirirken yalnızca felsefe tarihinden değil aynı zamanda kendi tarihimizin ve kültürü

Günümüz dünyasının çok büyük sorunların pençesinde kıvrandığı ve bu sorunların insanların unuttukları sorumluluklarla ve çiğnedikleri etik değerlerle de ilgili olduğu sıkça dile getirilmektedir. Bu nedenle ahlak felsefesinin/etiğin konusunu oluşturan sorunlar yalnızca filozofları değil herkesi ilgilendiren sorunlardır. Öğretmenlik etiği ya da eğitim etiği adı verilen meslek etiğinin hangi nitelikleri taşıdığı ve nasıl tanımlanabileceği de önemli tartışma konularından biridir. Bu kitap Eğitimde Ahlak ve Eti

Deleuze'ün felsefe tarihine vakfettiği hiçbir kitabının odağında antik felsefe yoktur der Miguel de Beistegui. Bununla birlikte, yirminci yüzyıl düşünürlerinin çok azının antik felsefeyle Deleuze kadar yakın ilişki kurduğu ve ondan sistematik olarak faydalandığı öne sürülebilir. Bu ifadeler, Deleuze'ün görece ihmal edilen antik felsefe (Platon/culuk hariç) ile ilişkisini göstermesi açısından oldukça çarpıcıdır. Deleuze'ün Platonculuğu reddetmesi, eserlerinin en üstünkörü okumasında bile açıkken, Platonculuğ

Analoji tartışması, Platon ve Aristoteles'in argümanlarında sıklıkla önemli rol oynamaktadır. Ve dahi bu argüman türü Sokrates'e kadar uzanmaktadır. Fakat gerçek bir çıkarım olarak görülmemesi, olası sonucu salık vermesi ya da benzer vakalar arasında yetersiz sayıda benzer özelliğe dayanması sebebiyle, analojik akıl yürütme üzerinde kayda değer çok az çalışma yapılmıştır. Oysa analojinin, ortak bir niteliği paylaşan türlerin bir cins altında birleşmesi olarak, bir türden başka bir türe çıkarım olarak anlaşı

Günlük yaşamda herkes yapıyor ben de yaparım anlayışı üzerinde temellenen, bilim insanlarının doğa araştırması veya doğa bilimlerinin vazgeçilmez akıl yürütme yöntemi tümevarımdır. Her ne kadar olası bilgiyi salık vermesine rağmen, insanın sınırlı aklı doğa karşısında ancak olasılık mantığını kullanabilmektedir. İşte tümevarımın problem olmasının altında yatan sebep, bu olasılığıdır. Öncüllerin sonucu garantilemediği bir akıl yürütme olarak tümevarımın farklı şekillerde ele alınmasının önünü açan yine onun

M. Ö. 3 yüzyılda Atina'da Kıbrıslı Zenon tarafından kurulmuş ve yaklaşık beş yüzyıl gibi uzun bir süre boyunca varlığını sürdürmüş olan Stoacılık, günümüzde genellikle ahlaka ilişkin kuramlarıyla anılır. Oysa okulun erken dönem düşünürleri, felsefeyi mantık, fizik ve etikten oluşan bir bütün olarak ele alırlar ve her bir araştırma alanının "doğaya uygun yaşama" amacını gerçekleştirmek için zorunlu olduğunu öne sürerler. Bu ayrımdan ve zorunluluktan hareketle nesnesi bizzat doğa olan fiziği ele alan bu k

Bilginin üzerine kurulu bulunduğu ilkeleri, yani yasaları ve yönteminin kurallarını incelemek, diğer bir deyişle 'insan nefsi'nin hakikati araştırma, keşif ve ispat için takip ettiği yolu denetlemek bilim felsefesinin konusudur. Bilim felsefesi bir tür 'bilimin bilimi'dir ... Geometri ve mekânikte büyük bir öneme sahip olan 'mekân' ve 'zaman' kavramlarına mutlak surette kayıtsız kalan bir matematikçi tasavvur edilemeyeceği gibi, âdeta yeryüzünün dayanaklarını oluşturan 'madde' ve 'kuvvet'e dair kafa yormamı

Ahlak felsefesinin gerekliliğini ispata neredeyse ihtiyaç yok gibidir; çünkü insan sırf içgüdüye tabi bir canlı değildir; bilakis hareketlerini ve sosyal ilişkilerini anlamayı arzu eder. Çünkü meşhur Cicero'nun dediği gibi, insan, ödevin hakiki sahibi olmadıkça, 'erdemin şiiri' denilen şeyin hayatında varlığa gelişini göremez... Hareketlerini ve sosyal ilişkilerini kendi görüşüne uygun olarak düzenlemek ve hayatını da yine kendi idealine yöneltmek ister ise bu kimsenin her şeyden önce bir düşünceye ve bir i

Bilimi önceleme ve bilgi bağlamında üstünlük atfı, epistemolojik çerçevede pozitivist olmanın yeter koşulu değildir, ancak 'dışarıdan' ya da 'uzaktan' pozitivist olarak görülür; yani bilimle kurulan ilişkinin gerçekliği ve imajı ayrışır. Bu bağlamda ve daha geniş bir yayılımda bilimsel düşünce (düşünme) temelinde politikalar üretmek olanaklıysa, 'gerçeklik' ve 'imaj' ayrımı hayati hale gelir. Pozitivist bilgi kuramsal modelleme evrensel olarak bir temel oluşturma iddiasındayken, 19 yüzyılın ikinci yarısında

Tüm varlığı kendisine konu edinen bağlantısal bütünsellik yönteminin kurucu unsuru olan sistem yaklaşımının önerdiği algoritmik yol bize, metafizik bir sistem ve varlık felsefesi inşa etmenin yolunun evrenin eğittiği akıl, sezgi, öngörü ve duygulardan, bunlar sayesinde edinilen sistemler arası dönüşüm ilke ve yöntemlerinin tespit edilip kullanılmasından geçtiğini; evrene ait bir bilim, onun felsefesi, biyolojik, psikolojik ve sosyolojik bağlamda insana ait niyet, söylem ve eylemlerini inşa etmenin yolunun d

Uyuşmazlık bağlamında politik olana ilişkin bir soruşturma yürüten bu çalışma, Antik Yunan'dan günümüze yönetsel pratiklerle politikayı özdeşleştiren bakış açısını, Jacques Rancière'in önerdiği kavramlarla birlikte aşmanın imkânını sorgular. Politik faillerin üzerine kapanma eğilimi gösteren yapıları yerinden edecek yaratıcı var oluş koşullarını Rancière'de politik olan nosyonu çerçevesinde ele alır. Politik olan aracılığıyla Rancière, egemenlerin ve ezilenlerin dünyasını birlikte düşünmeyi önerir. Düzenin

Kısacası, İslâmiyet'in sağlamlığı, materyalizm ve natüralizm gibi daha ciddice muhalefetlerle bile sarsılamayacağından, böyle Brahmanizm, Budizm gibi hafif şeylerden hiç endişe edemez. Aksine bu meselenin ortaya çıkışı bizim için büyük büyük ümitler bile doğurur. Çünkü, ilk defa olmak üzere, bu Budistlik dolayısıyla gördük ki, Avrupa fazılları düşüncesini, ruhunu güçlü bir karargâh üzerine rahatlandırmak için hakikat araştırması ardında koşuyormuş. Aradığı hakikati bulacak olursa, Hıristiyanlık unvanını, ye

İslâm felsefesinin Büyük üstadı (eş-şeyhü'r-reis) İbn Sînâ, çoğu elimizde olan bereketli çalışmalarıyla İslâm dünyasındaki Meşşâî felsefesinin zirvesi sayılmış ve hala da sayılmaktadır. Çünkü o İslâm düşünce tarihi açısından, kendinden önceki tüm eğilimlerin doruk noktasını temsil ettiği gibi, kendisinden sonra gelen her eğilimin de kaynağı durumundadır. Dolayısıyla o bu tarih içinde merkezi bir konuma sahiptir. Bu nedenle onun görüşleri bilhassa Gazzâli'den sonra bu düşünce içindeki felsefe eleştirilerinin

Anarşizmin Tarihsel ve Düşünsel Kökleri: Herakleitos, Kinikler ve Erken Stoacılık | Hüseyin Aydoğdu Anarkhia: Antikitede Kazandığı Anlamlar ve Boyutlar | Der., Çev. Hasan Gençcan Kinizm: Anarkhia mı Antiarkhia mı? | Abrim Gürgen William Godwin: İnsan Doğasından Anarşizme | Bahtinur Möngü Max Stirner: Hakikat, Anarşi ve Eğitim | Kemal Bakır Nurettin Topçu Stirner'e Karşı | Hakan Poyraz - Erdal Yıldız Pierre-Joseph Proudhon ve Anarşizmin İki Biçimi | Soner Kavuncuoğlu P.-J. Proudhon Hakkında | Karl Marx Kropo

Mi'yâru'l-Ulûm, İzmirli İsmail Hakkı'nın neşredilmiş ilk çalışmasıdır. Eser, Mekteb-i Mülkiye'nin ikinci sınıfında okutulmak üzere, Ebherî'nin meşhur mantık klasiği olan İsâgûcî'ye bir şerh olarak yazılmış ve 1315/1897 yılında İstanbul'da neşredilmiştir. Bugün halen mantık sahasının başucu eserlerinden olan bu metni İzmirli'nin tercüme ve şerhiyle okumak hem mantık hem de İzmirli İsmail Hakkı meraklıları için son derece keyifli olacaktır.

Bilinç, varlığımızın doğasına yönelik derin bir problemdir. Biyolojik, fizyolojik, nörolojik ve bilişsel boyutlarıyla birlikte bilinç, aynı anda hem epistemolojik, hem ontolojik hem de metafizik bir problemdir. Bilinç nedir? diye sormak Ben gerçekte neyim? diye sormaktır. Bilinç sahibi bir yapay zeka, insanın evrendeki ayrıcalıklı konumunu elinden alması öngörülebilecek ve sosyal, etik ve kültürel bağlamlarda tüm düzenleri yeniden şekillendirebilecek bir varlık türü olacaktır. Fakat yeni bir varlık türüne d

İnsan hem dili olan hem de bilinç sahibi bir varlıktır. Dili önce sözlü sonra yazılı olarak ortaya koymuştur. İnsan bilinci dili, yazının icadıyla beraber konuşmanın yanında okuma ve yazma üzerinden inşa etmeye başlamıştır. Yazı sayesinde binlerce yıl önce ortaya konmuş düşünceler günümüze ulaşmıştır. Bugün hala Thales ya da Sokrates'ten bahsedebilmemiz bu sayededir. Kaldı ki felsefi antropoloji bakımından okumak ve yazmak geçmişte olduğu gibi bugün de insanın varlık koşulları arasında yer alır. Bu iki eyle

Ben şu yasayı dikkate alarak ülkemizde henüz uğraşılmamış, deşilmemiş, duyulmamış bir alanı karıştırmaya ve karıştırdıklarımı, arayıp bulduklarımı toplumun önüne koymaya aczimle beraber teşebbüs ettim. (...) Bütün gayretlerimle açık Türkçe yazmaya savaştığım yazılarım, öncelikle: Mûsîkînin ruha yani merkezi sinir sistemine ve çevresine olan etkilerinden ve bu etkinin kesin sonucu olarak çeşitli hastalıklardaki başarılarından, mûsîkînin, kavimlerin ve milletlerin çeşitli unsurlarına üye kişilerde yarattığı e