Yüzyılımız, bir önceki yüzyılın daldığı bir uykunun kâbusunu görüyor hâlâ. Sanayi Devrimi'nin, Teknoloji Devrimi'nin yarattığı kırılmalar, Sanat'ın akış düzenini altüst etmeye yetmişti: Hüner ve ustalık hızla "makina"nın hışmına uğramış, fotoğraftan sinemaya, ses kayıt araçlarından oto-mobil'e peşpeşe devreye giren yenilikler, yaratıcı kişilerin odağını parçalamaya yetmişti. Modernler, işte bu kavşakta doğdular. Onlar, başka bir canlı türünün temsilcileri mi sayılmalıydılar, geçici bir hastalığın sonuçları

Enis Batur ve Yiğit Bener, şanlı edebiyat tarihimizin asr-ı kabusu Latin elifbalı yılların faydasız eserler verdikten sonra hafızalardan silinmiş, kitabevi raflarından kaybolmuş iki edip müsveddesi. Bu müşterek kaleme alınmış risalelerini, bir vakitler mütercimler dünyasında vuku bulmuş mütecennin faaliyetlerin mahiyetini samimiyyet ile itiraf etmiş olmaları sebebiyle, ibret vesikası olarak neşretmeyi görev bildik.

Adım Enis biri kısa biri uzun iki hece, ben seçmedim o harfleri, özel isim cins isim derin sıfat her neyse sıralarını kendim kurmadım. Dîvan'ım gün gelsin öyle anılsın, sözüm tıpkı onun gibi kaybolmuş fısıltı dolaşsın, bir anlamın yakınına sokulmuşsam, boşlukta dilsiz ama mürekkepsiz anılsın, yankısın. Bırakalım geçip gitsin Zaman, içinde başka zamanlar başka ölçülerle durma karşılaşsın.

"Sonuncu tekil şahıs şiirler yazıyorum sabahları, tüy kadar hafif kelimeler, duyulur duyulmaz sesler, bir gözüm kan çanağı. Günün gerisi aheste adımlarla geçiyor, akşam yaklaşırken kabarıyor yeniden içim, akşam kan çanağı. Benim asıl yurdum oysa gece: Sağlam direklerin üstüne çatılmış karanlığın dibinden sökün ediyor ağrılı sahneler. Herkes uyuduğunda çıkıyorum dışarıya, dışarı içeri dinlemiyor gece, öbür gözüm kan çanağı."

"Yazı hayat değildir, imgelem ürünü gerçeğin ta kendisi değildir, hikâye deneyim değildir, gezmek gezmek(ten ibaret) değildir, yazmak gezmek, gezinmek, kaybolmak, bulmak ve buluşmaktır: Ben buraya ondan geldim." ENİS BATUR 1995'ten bu yana peşpeşe yolculuk metinleri yayımlanan Enis Batur'un bu kitabı bir yol romanı: Düşün, imgenin, gözlemin içiçe geçtiği, hikâyeden hikâyeye sıçrayarak, sahici mi kurmaca mı olduğu kestirilemeyen bir Zaman-Uzam kesitinin içinde okura izini kaybettiren bir anlatı.

Enis Batur Seyahatnâmesi'nin yeni bir eşiğini sunuyoruz. Bu kitabın merkezinde Bordeaux yer alıyor: Montaigne'in kulesinden, şarap bağlarından başlayan, ama kuzeyde Loti'nin evine, güneyde Benjamin'in mezarına, Lascaux mağarasına ve Gaudi'ye kadar genişleyen bir güzergâh...

Bu yıl, Oktay Rifat, doğumunun 100. yıldönümünde anılıyor. Enis Batur, yıllar önce "Türkçe Şiirin Doruğunda" konumladığı Oktay Rifat'ın şiirini bir defa daha okumaya girişti. Bu girişimden birkaç yeni yorum ipucunun doğduğuna inanıyor. Oktay Rifat'a Doğru'nun "ek"leri çok önemli: Garip üçlüsünün yeni yetmelik ürünleri ilk kez burada kitaplaşıyor. Ve Oktay Rifat'ın kitaplarına girmemiş bazı yazıları onları bütünlüyor. Büyük ustaya bir saygı duruşu.

İçimize dışımıza kış indiğinde, uzun geceler boyu, bacalarımız tütsün isteriz. Ocağımızdaki ateş diri kalsın. İlkyaz ufukta göründüğünde, doğa kıpırdamaya koyulur, ağaçlar ve hayvanlar harekete geçer. Can silkinir. Yazla birlikte, açık denizler köpüklenir, ırmaklar kabarır. Su bize erişsin, kıyılarda bekleriz. Neden sonra güz çıkagelir, bütün renkleri elden geçirir, rüzgâr keder tınılarını dener. Kendimizi yoklarız. Şiir bütün mevsimlere, dönüşümlere eşlik etmek için köşesine çekilir ya da köşesinden fırlar

Edebiyat Üzerine Denemeler in bu ikinci cildinde, Enis Baturun Son Modernlerde başlattığı soruşturmayı farklı alanlara yayarak derinleştirdiği, bir bölümü ilk kez burada kitaplaşan yazılar yer alıyor. Çağımız yazarları arasındaki hısımlık ilişkileri, geliştirdikleri sınır ihlalleri, açtıkları söyleşi damarları üzerinden hem ülke edebiyatına, hem dünya edebiyatına yönelen bir ufuk çizgisi taraması. Enis Batur, belki de kuğunun son şarkısını dillendiren has edebiyatın kayıt defterini yoklamayı sürdürüyor.

Kalkıp gitme fikrinin beynimin merkezine çöreklenmesinde pek çok etmen etkili olmuştu, sanıyorum. Her şeyden önce, burada sıkışmış, sığamama koşuluna yapışmıştım. Yakın ve uzak çevremdeki bütün değer yargılarıyla başım dertteydi; çağrıldığım, davet edildiğim gelecek projesinin basmakalıp kentli çerçevesi beni dayanılmaz boyutlarda sıkıştırıyordu. Bir dünyanın, bunun değil de bir başkasının beni beklediğine inanıyordum. Nasıl gidilebilirdi, kestiremiyordum açıkçası, hiç kimsenin destek vermeyeceği bir karar

Coğrafyamızda bulunmuş en eski kafatası iki milyon yaşında. İlk yazı örnekleriyle altı bin yıl öncesinde karşılaşıyoruz. Katlanmış sayfalardan oluşan elyazması kitaplara İsa´dan sonra rastlanıyor. Noktalama işaretlerini ilk kez Bizanslı bir keşiş kullanıyor. Saint-Augustin yazılı metinleri içinden okumaya kalkışınca herkes şaşırıyor, ondan öncesinde kitaplar yüksek sesle okunuyor. Montaigne, Erasmus gibi ´büyük´ kişisel kütüphaneye sahip olanların elinde yaklaşık 300 kitap bulunuyor. Sonrasında: Gütenberg´i

Edebiyat eserlerinin sinemaya uyarlanması çoğunlukla sorunlu olmuştur. Orson Welles'in "Dava"sı bu zorluğu aşabilmiş en çarpıcı örneklerden biridir. Welles Kafka'nın romanını sinema için salt bir edebi malzeme olarak görmemiş, metni kendi dilinde, hareketli imgelerle yeniden yazmaya girişmiştir. Welles'in "Dava" ile bir davası olduğu açıktır. Nasıl işlediğini kestiremediğimiz "Yargı" karşısında, o da her birimiz gibi "davalı"dır: "Suçum benden önce vardı." Üçüncüsünü düzenlediğimiz "Deleuze ve Sinema" başl

New York Seyahâtı Buraya yaşanacak yer diye geliyorlar, oysa burası ölünecek bir şehir. Göçmen başvuru sayısında, bırakalım azalmayı, denetlenmesi güç bir artış söz konusu bugün. Dünyaları hâlâ dar geliyor insanlara. Hâlâ orada, başka bir yaşam seçeneğinin onları genişletebileceği umudunu beslemeyi, büyütmeyi sürdürüyorlar. Buna şimdi kim nasıl gülecek? Paris, Berlin, Bordeaux, Endülüs ya da Bretagne: Enis Baturun Seyâhatnamesinde New York apayrı bir yer tutuyor: Yazar, bu kitapta, kişisel bir çarpışmanın

Cemal Süreya, henüz 1970'lerin sonunda, Ataç'tan hareketle, Enis Batur'u "tam edebiyat adamı" olarak nitelerken bir zar atmıştı. 40 yıl içinde Batur yazı macerasının sınırlarını genişletmeyi sürdürdü; bir yandan da, Türk ve Dünya edebiyatının "son modern"leri üzerinde kapsamlı, öznel bir soruşturma yürüttü. Sel Yayıncılık, Enis Batur'un Edebiyat ve Sanat üzerine bütün deneme ve eleştirel denemelerini dört oylumlu ciltte yeni okur kuşağına sunacak. Geniş bir panorama, tutkulu bir okuma yazma kılavuzu...

İkindi Saati Yaklaşırken Görünüyor ikinci kafileyi getiren tekne burnun ucunda; Eco'nun romanı çıktıktan sonra gezmenlerin her gün üşüştüğü manastırın etrafından hareket eksilmiyor: Kartpostal satıcıları mal tazeliyor, restoranda peçetelere sarıp çatal bıçakları kenarına koyuyarlar tabakların, rehberler gülüşerek iniyorlar tepeden iskeleye doğru: Yaklaşan teknede flaşlar patlarken, üç dilden anons yapıyor bir kasetin şimdiden cızırtılı, yorgun sesi. Program belli: Önce a la minute bir yemek yenecek, sonra a

Üç şehir (Berlin-Paris-İstanbul), üç yazar (Benjamin-BaudelaireTanpınar), üç zaman (dün-bugün-yarın) arasından üçgenler kurarak ilerleyen yazar, gezi edebiyatına ve şehir kültürüne farklı bir perspektiften bakıyor fotoğraflar, sanat yapıtları ve belgeler eşliğinde. Kısa sürede 3. baskıya ulaşan Paris Ecekent kitabının devamı olan Siyah Sert Berlin edebiyatı farklı duyarlıklar eşliğinde kent kültürüyle yüzleştiriyor.

Ariassosta, ıssız vadinin ortasına denk gelen bir noktada, etrafını çevreleyen yıkıntıların arasında birbaşına nasılsa ayakta kalmış görkemli bir kapı gördum. Belleğim Pataradan, Pergeden, Efesten başka kapıları çağırdı, bir de kentin mahşerinde, bugun ait olduğu çağdan ve urunu olduğu uygarlıktan fersah fersah uzakta duran, içinden geçenlerin çoğunun kendisine dikkat kesilmediği, önunden akıp giden insan selinde olsa olsa bir avuç çevresine bakma alışkanlığını yitirmemiş bireyin gözlerini yalın cazibesine

Deneme okuru bir adım öne çıksın... Kitap, özerk bir yapı statüsünü kurgulandığında kazanır, düşüncesindeyim. En doğrusu, öyleyse, baştan bir çatı oluşturarak yola koyulmak değil mi? İlk bakışta sağlam bir tanıt olarak görülse de, bir tür akademik kuruluk yaratma tehlikesi barınıyor o çözüm yolunda; deneme kitabının özüyle çelişen bir dayatmacı yanı var planlı programlı yazının - unutmamak gerekir: Deneme yalnızca düşünsel tutarlılığın taçlandırıldığı bir yazı/n türü sayılamaz; üslûp da, yaratıcı yazının t

Bazı yolculuklarımı Geceye benzetiyorum ben. Kendi karan-lığımın, ama bir başkasının uykusunun içinde başlayan, gelişen seferler onlar. Kaybolmaktan, kayboluştan sözetmiyorum tam; aramanın, yaklaşıyor olma duygusunun çekirdeğinden eksik olduğu birkaç yolculuğun yanından geçtiğim oldu, ama hiçbirini Geceyle, gecelerle örtuşturmedim bu nedenle: Karanlığın gunışığıyla doğrudan bağlantısı yok gerçekte; içeride o, en içeride bir yerde, ola ki doğumumu önceleyen, varoluşumu, buraya çıkıp gelişimi hazırlayan aylar

Aztekler mektuplarını neye, nasıl yazar, neyle, nasıl gönderirlerdi? Eskimolar mektup yazmaz mı, bizim gibi mi yazarlar mektuplarını? Karıncaların PTT merkezi var mıdır? Güvercinler taşıdıkarı mektupları okurlarr mı? Çin´de bir horoz yumurtlamıştı ya: Ölüler kendi aralarında yazışır mı, geçen yüzyıl postalandığı halde sahibine hala ulaşmamış bir mektup yok mudur, neden bombalı mektup almıyorum hiç, neden kimi mektupları yazıp yollamıyoruz, bir anda dünyadaki tüm adresler biribirine karışamaz mı, bir günde b