Bu yazılar ilk görünüşte kutuplar kadar birbirinden uzaktır. Belki gerçekte de öyledir. Ama bu yazarlar, büyük trajedide, pek genç olduğu için rol alamayan, fakat açlığı, tifüsü, ölümü, yani Büyük Savaş’ı (1914-1918) bilen ve yirmi yaşına geldiği vakit, dedelerinden kalmak değerler tablosunun silindiğini görerek, bu kez de, ruhuna ekmek bulabilmek için inancı ile ahlâkını olduğu gibi gerçeği ile idealini de, yalnız başına yontmaya zorlu kuşağın, bir kişisi olarak kimi vakit isyan, küçük görme ile, idealini

Yirminci yüzyılın trajik kahramanı için, bu ölümlülüğü anlamlı hale getirecek tabiatüstü ilâhî bir gizem yoktur. Kadere karşı korunmak için bir zırh da yoktur. O, suçlu ya da suçsuz olsun, cezalandırılır. Suçlu ve masum terimleri, iyi ve kötü gibi, ironik çok anlamlılığın veya belirsizliğin imalarıyla yüklüdürler. Trajik kahraman bugün, kahraman olmaktan çıkarılmıştır, çünkü o, saf bir tutkunun bulunmadığı, kurban oluşunun haklılığının olmadığı, herhangi bir zafer imkânının yer almadığı ve bütün motiflerini

Poetika Dersleri uzun yıllar üniversitelerde lisans ve yüksek lisans öğrencilerine verilmiş derslerden oluşmaktadır. Burada Cumhuriyet dönemi şiiri ve şairleri üzerinde etkili olmuş üç büyük şairin şiiri üzerinde teorik yazıları tahlil edilmektedir. Ahmed Haşim’in “Şiir Hakkında Bazı Mülâhazalar”ı, Orhan Veli’nin Garip Önsözü ve Necip Fazıl’ın Poetika’sı esas metinler olarak ele alınmışsa da gerektikçe bu şairlerin konuyla ilgili diğer yazıları da değerlendirilmiştir.

Bediiyatçılar haklı olarak meselelerini bazen riyazi veya mihaniki, bazen fizyolojik veya psikolojik bakımlardan en nihayet de, içtimaiyat bakımından ortaya koymuşlardır. İdraki kıtreybiler, bu çokluğun insicamsızlıktan ve iktidarsızlıktan geldiğine kanidirler. Hâlbuki bu kesret, yeni başlayan ve teşekkül etmeye uğraşan bir ilmin zenginliğindeki feyzi gösterir: Elbette beşeriyetin manevi ilimlerinin en zengini ve şüphesiz en zoru! Vakıaların bu son derece çapraşıklığı, bediiyatın müspet veyahut ilm

İnsan, Devlet ve Türkiye... Bu kitap işte bu üç ana meseleyi tartışmaktadır. Teorik bir çaba ve tecrübi bir birikimin bir araya geldiği bölümler boyunca meseleler teorik çerçeveler içinde ele alınmış ve hipotetik bir anlatımla okuyucuya interaktif bir okuma-düşünme imkanı sağlanmaya çalışılmıştır. Okuyucunun bu çalışmadaki tez ve tespitlere getireceği itirazlar ne kadar fazla olursa, maksat o derece hasıl olmuş olacaktır. Çünkü, bilimi reddetmeyen ama cari bilimsel kriterleri çok fazla dikkate almayan bu ça

Sen demişsin gibi söylüyorum: her belâ kendi iblisini tecrübe eder ve nazlar, şımartır hafriyat kalp huyunu

Yaşadığı dönemi duymak ve bu duyarlığı en kestirme yolla dillendirebilmek bakımından sanatçının ayrıcalığı elbette tartışılamaz. Bilimin hipotezlerle, teorilerle, laboratuar ortamındaki yüzlerce deneyle ulaşmaya çalıştığı sonuçları sanat, bilginin çoğu zaman tırmanmakta güçlük çektiği sezgi denen zirvelerden küçük bir temâşâyla, öz itibariyle kavrar. Bu kavrayış, son sınırına büyük sanat adamlarında ulaşır. Alman edebiyatını, neredeyse, tek başına temsil edebilecek bir yetenekle donanmış Goethe, bu anlamd

Yaşadığı dönemi duymak ve bu duyarlığı en kestirme yolla dillendirebilmek bakımından sanatçının ayrıcalığı elbette tartışılamaz. Bilimin hipotezlerle, teorilerle, laboratuar ortamındaki yüzlerce deneyle ulaşmaya çalıştığı sonuçları sanat, bilginin çoğu zaman tırmanmakta güçlük çektiği sezgi denen zirvelerden küçük bir temâşâyla, öz itibariyle kavrar. Bu kavrayış, son sınırına büyük sanat adamlarında ulaşır. Alman edebiyatını, neredeyse, tek başına temsil edebilecek bir yetenekle donanmış Goethe, bu anlamd

Kaygı, Kierkegaard’ın bulguladığı bir kavramdır. bu kavramın ilk defa ve en ileri derecede ortaya çıktığı Kaygı Kavramı ise Kierkegaard’ın en önemli yapıtlarından biridir. Bu çalışmanın özelliği, ilk günah bağlamında, insanı kendi kökeninde, en aza ve en yalına indirgeyerek tüm gizil güçleri içinde anlama denemesi olmasıdır. ele aldığı günah, özgürlük, olanaklılık, kaygı, zaman, tarih, benlik gibi kavramlarla insanın yeryüzündeki varoluş sorununa güçlü bir bakış getirir. Onu modası geçmiş bir düşüncenin kö

Son dönemlerde dikkatlerden kaçmayan bir olgu var: Bu topraklar üzerinde yaşayan Müslümanların edebiyata ilgisi büyüyor. Edebiyat üstüne kafa yoran, edebiyatla ilişkisini daha bir koyulaştıran Müslüman okuyucuların sayısı gün gün artıyor. Sürecin öbür yönündeyse Müslümanların edebiyata ve onun temel girdilerinden sayılan kültüre değgin faaliyetleri git git yoğunlaşıyor. Müslümanların çıkardığı dergiler çoğalıyor. Dergilerle birlikte yeni yeni isimler, yeni yeni ürünler çıkıyor okuyucunun karşısına. Bununla

Bizim fiziksel ve zihinsel varlığımız, herkesin bağlı olduğu ortak kanuna bağlıdır. Zamanın bedenimiz üzerindeki yıkımı gözler önündedir: Vals yapan sarışın bir genç kızı, bir müddet sonra saçları ağarmış ve güçlükle yürüyebilen bir kadına çevirmek için, bir “kubbeyi minarenin ucundaki ok şekline döndürmekten daha fazla yıkım yapar. Değişken ruh yaşantımız, zaman dilimlerinin art arda gelmesi biçiminde gözükür. Bir önceki zaman diliminde bulunan herhangi bir şey, bir sonrakinde yer almaz. “Benin parçalanıp,

Ekonomiye öylesine bağlandık ki eğitim ve öğretimleriyle insandaki gerçek derinlikten -aşk ve ölüm dramı, alın yazısı sorunu- var olan şeyle ilgili en kaygılı olması gereken kimselerin bizzat kendileri korkunç bir burgaca sürüklendiler, yakalandılar, toplumsal mekanizmaya tamamen kapılıp gittiler ve daha dün, uğruna her şeyi vermiş oldukları bu sonsuz insanı unuttular. Bu kimseler zannediyorlar mı ki dünyanın izahı bu fabrikalarda, bu imalatlarda, bu bankalarda olsun; insanın izahı işlerinde, ekmek ve kazan

Günümüzde atom çağının tehlikeleriyle ilgili bir gerginlik, hatta bir panik havası mevcut: fakat kamunun vicdan muhasebesi, mevzunun pek de özüne doğru yönelememektedir. Zira bizler, bizi tehlikeyle karşı karşıya bırakan şeyin, uygarlığımızın arkaplanındaki değerler olduğunu kendimize hiç sormuyoruz; aynı şekilde insanlığın icat ettiği bu şaşırtıcı alet edevat yığını arkasındaki insan karakterini de araştırmıyoruz: kısacası felsefi olmaya çalışmıyoruz... Heidegger, kendimiz düşünmeye başlamadan Nietzsche’ni

Asaf Hâlet Çelebi'nin hayat hikâyesi, yaşıtları olan pek çok aydınınki gibi, aynı medeniyet ve kültür krizinin ortalarında yer alır. Türkiye'nin kabuk değiştirmeğe başladığı on dokuzuncu yüzyıla, milâdî tarih henüz fazla yaygın olmadığından, on üçüncü karn-ı hicrî (veya rumî) demek daha yakışıyordu. Çelebi'nin nüfustaki kaydında ise tevellüdü rumî tarihle 1323 olarak görünse de o artık milâdî yirminci yüzyılın çocuğu olarak doğmuştur. Avrupa'nın Belle Époque dediği, 'yakın Batı'nın son mutlu çağında, ama Tü

Yazmak, her şeyden önce, merdümgirizlerin bütün söylemlerine rağmen, insanı insan yapan bir paylaşma istediğinden doğar. Bu kitaptaki yazılar da benimle paylaşılanları başkalarıyla paylaşmak arzusundan doğdu... Bu kitap, son altı sene içinde Türkçe olarak yazdığım ve Çveneburi, Hece, Kafdağı, Kaşgar, Tömer Edebiyatı ve Yeni Yazı dergilerinde yayımlanan edebiyat konulu yazıların çoğunu içermektedir. Birinci bölümdeki Tanzimat dönemi ve çağdaş Türk edebiyatı üzerindedir. İkinci bölüm, Gürcü edebiyatı ve Gürci

Günümüzde atom çağının tehlikeleriyle ilgili bir gerginlik, hatta bir panik havası mevcut: fakat kamunun vicdan muhasebesi, mevzunun pek de özüne doğru yönelememektedir. Zira bizler, bizi tehlikeyle karşı karşıya bırakan şeyin, uygarlığımızın arkaplanındaki değerler olduğunu kendimize hiç sormuyoruz; aynı şekilde insanlığın icat ettiği bu şaşırtıcı alet edevat yığını arkasındaki insan karakterini de araştırmıyoruz: kısacası felsefi olmaya çalışmıyoruz... Heidegger, kendimiz düşünmeye başlamadan N

Yazmak, her şeyden önce, merdümgirizlerin bütün söylemlerine rağmen, insanı insan yapan bir paylaşma istediğinden doğar. Bu kitaptaki yazılar da benimle paylaşılanları başkalarıyla paylaşmak arzusundan doğdu... Bu kitap, son altı sene içinde Türkçe olarak yazdığım ve Çveneburi, Hece, Kafdağı, Kaşgar, Tömer Edebiyatı ve Yeni Yazı dergilerinde yayımlanan edebiyat konulu yazıların çoğunu içermektedir. Birinci bölümdeki Tanzimat dönemi ve çağdaş Türk edebiyatı üzerindedir. İkinci bölüm, Gürcü edebiyatı ve Gürci

Edebiyat eleştirmeni nasıl yaşıyor? Eleştirmenlik bir tavır adamlığı işidir en önce. Dünyaya, olaylara, giderek edebiyata bakabilme biçimini getirebilmektir. Bu da değişik bir yaşantıyı gerektirir; eleştirmence yaşamayı, irdeleyici, değerlendirici bir kafa yapısını sürekli diri tutmayı gerektirir. Niçin yazdığının hesabını kaç eleştirmen verebilir Türkiye´ de? Ne adına konuşuyorsun eleştirmen kardeş, nesin, kimsin sen? Neden onu ya da bunu beğeniyorsun? Böyle kuramla yola çıkmış eleştirmenlerimiz yok değil

Zaptettiği tarihin ağır ve karanlık günlerini, devlet işlerinin liyakatsiz ellerde oyuncak oluşunu, askerin ve vilâyetlerdeki paşalar ve mütegallibenin mütemadî isyanları neticesinde kopan herc ü merci, huzursuzluğu, milletin çektiği bütün acıları Naimâ çok iyi hissedebilmişti; çünkü yaşadığı devir, zaptettiği tarihin acı günlerinden de acı idi. Çıktığı ikbal ve parlayış devrinden yavaş yavaş izmihlâl ve inhitâta yüz tutan Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküntüsünü o, zamanında daha büyük acılıkla duyabil

‘Simgecilik Nedir?’ sorusunun cevabının, eğer derinliğine anlaşılırsa, bir insanın hayatını baştan sona değiştirdiği bilinmektedir; ve gerçekte de modern dünyanın sorunlarının çoğunun bu cevaba cehaletten kaynaklandığı söylenebilir. Yine de, geçmişe bakıldığında, simge olmayan hiçbir şeyi içermediği için olsa gerek, bu dünyanın simgeler dünyası olduğunu öğreten hiçbir geleneksel öğreti yoktur. Bir insan bu yüzden, hiç değilse sadece yeryüzünde yaşamak durumunda olduğundan değil, her şeyden çok da,