Jules Payot, özellikle gençler için kaleme aldığı İrade Eğitimi isimli kitabında entelektüel ilerlemenin önündeki engelleri, zihinleri gündelik işlerle oyalamanın zararını ve derinleşebilen düşüncenin önemini anlatıyor. Fikir ve duyguların irade üstündeki etkisini de gündeme getirerek tembelliğin, sefil tutkuların ne derece zarar getireceğini bir eğitimci olarak gözler önüne seriyor. Payot'tan güncelliğini hâlen koruyan bir metin!

Günümüzün biyoteknolojik ve genetik gelişmeleri, insan doğasının geleceğine ilişkin pek çok tartışmayı beraberinde getiriyor. Bu gelişmelerin felsefi, etik ve siyasal sonuçlarını ele alan Habermas'ın yönelttiği en çarpıcı soruların başında, insanın tasarımcısının yüce bir varlık değil, yine bir insan olmasının, insanın kendini tanıyıp bilmesi açısından nasıl bir sonuç doğuracağı geliyor. Pratik felsefenin adalet kuramları tartışmaları içinde tıkanmasını eleştirip, ahlakın "tür etiksel" bir anlayış iç

Dünya tarihinde birçok felaket yaşandı.Bu seferki felaket ne gökyüzünden ne de yerin içinden geliyor.Bizzat insanın neden olduğu çevre kirlenmesi ve özellikle küresel ısınmadan geliyor.1950 yıllarında denizlere dökülen zehirli kimyasal maddelerin miktarı 1 milyon tondan 650 milyon tona ulaştı.Dünyadaki ısı düzenlemesini tuttuğu karbondioksitle sağlayan resiflerin %30’u bu kimyasal maddelerden öldü.Dünyadaki sıcaklığı güvenli sınırlar içinde tutacak karbon- dioksit partiküllerinin atmosferdeki miktarı 380 ol

"Ahlaki Duygular Kuramı gerçek bir bilimsel atılımdı. Ahlaki düşünce ve eylemlerimizin sosyal canlılar olarak bizlerin doğasının birer ürünü olduğunu bizlere gösterdi. Aynı zamanda bu eser, sosyal psikolojinin ahlaki eylem için akıldan daha iyi bir rehber olabileceğini öne sürdü. Toplumun ayakta kalabilmesi için gerekli sağduyu ve adaletin temel prensiplerini tanımladı ve gelişmesini mümkün kılacak hayırlı eylemleri açıkladı." -Eamonn ButlerAhlaki sistemlerin temeli denilebilecek 1749 tarihli bu çalışma, ah

Pasajlar Sosyal Bilimler Dergisi, 9. sayısında; Talha Dereci‘nin genel yayın yönetmenliği ve Erhan Demircioğlu‘nun sayı editörlüğünde, “Yapay Zekâ” temasına odaklandı. Çalışmada yer alan makaleler: Talha Dereci — İnsan Olmayı Gündemde Tutmak Erhan Demircioğlu — Yapay Zekâ: Açmaz ve İmkân Alan Turing — Hesaplama Makineleri ve Zekâ Hubert L. Dreyfus — Bilgisayarların Akıllı Olması İçin Neden Bedenleri Olması Gerekir? Thomas Nagel — Yarasa Olmak Nasıl Bir Şeydir? Christof Koch — Makineler Bilinçli Olabil

Metafizik, insan bilgi ve düşüncesinin temelini oluşturur. İnsan zihninin ortaya koyduğu bütün bilgi ve düşünceler, bu temel üzerinde yükselirler. Bu temel olmadan, sağlıklı bir bilgi ve düşünce sistemi kurmak mümkün değildir. Daha doğrusu, ortaya konulan fikir ve düşünceler, bir temele dayanmadığı için kalıcı olamazlar. Sadece bilgi ve düşüncelerimiz değil, uygarlıklar da metafizik bir temel üzerinde yükselirler. Bütün büyük uygarlıkların arka plânında mutlaka metafizik birtakım kabuller vardır. Tıpkı bir

Akıl, insanın en önemli ve en değerli yetisidir. Akıl, ne kadar değerliyse, onu doğru ve etkin bir biçimde kullanmak da o kadar önemli bir konudur. Bunun için de bilgi, yöntem, eğitim vb. hususlara ihtiyaç vardır. Aklın doğru kullanılması konusunda yeterli bir bilinç düzeyine ulaşmadan, aklı doğru ve etkili bir biçimde kullanmak mümkün değildir. Bu konuda bizi aydınlatacak değerlerin başında da felsefe gelir. Ayrıca, din (vahiy), bilim, sanat, ahlâk vb. değerlerin ışığına gereksinim vardır. Bütün bunları bi

İlk Felsefe Aristoteles’in etkinliğinin değişik dönemlerinden kalan paha biçilmez taslakların Aristoteles’in kendisi tarafından yayıma hazırlanmış olmayan bir derlemidir. Bütün içeriğin Aristoteles’in kabul etmeyeceği yollarda düzenlenmesi, eldeki metinlerin ‘Kitaplar’ ve ‘Kesimler’ olarak sıralanması sonraki editörlerin işidir. Derlem herhangi bir zamansal düzenden yoksundur. Ama Aristoteles’in henüz oluş sürecinde olan ve tamamlanmadan kalan bu çalışmasını yakından tanımak için bu kronolojik bilgi önemli

Kant’ın ahlak felsefesini de kapsayan törel felsefesi başlıca üç kitabında toplanır: Töre Metafiziği İçin Temellendirme (Grundlegung zur Metaphysik der Sitten), 1785, Kılgısal Usun Eleştirisi (Kritik der praktischen Vernunft), 1788, ve Töre Metafiziği (Die Metaphysik der Sitten), 1797 Kant özgür istenci, istencin özgürlüğünü ya da saltık kendiliğindenliğini doğrulamada Rousseau’yu izler. Bundan sonra kendini izler ve tikel, göreli istenci evrenselleştirir. Temellendirme çalışması en yüksek ahlak ilkesini sa

John Stuart Mill’in Faydacılık isimli bu ese­ri, etikte faydacılığın klasik bir sunumu ve savun­masıdır. Makale ilk olarak 1861’de Fraser’s Maga­zine’de yayınlanan üç makaleden oluşan bir dizi olarak ortaya çıktı; Makaleler 1863 yılında top­lanmış ve tek bir kitap olarak yeniden basılmıştır.

DÜŞÜNCE DÜNYAMIZDA DAHA FAZLASINI BİLME KIVILCIMININ PARLADIĞI İLK ANDAN BUGÜNE FELSEFENİN ÖYKÜSÜ İnsanı diğer türlerden ayıran en önemli özelliğin düşünme yetisi olduğunu bilsek de bu meziyeti temel alan felsefe kavramıyla daima mesafeli bir ilişkimiz olmuştur. Peki, esasen attığımız her adımda bir izi olan bu disiplini araştırma ya da hayatımıza uygulama gayretinden geri durmamıza sebep nedir? Dünyayı Değiştiren Düşünürler adlı kapsamlı felsefe tarihi serisiyle tanıdığımız Sadık Usta, olabilecek en yalın

Modern Batı düşüncesinin kendi dönemindeki fikri tartışmalarını tarihsel perspektifi içinde, kendi entelektüel yönelimleri ve çatışmalarını da yansıtacak şekilde yorumlayarak aktaran Hilmi Ziya Ülken, 20 yüzyılın önemli filozofları ve düşünceleri üzerinden idealizm ile realizm arasında yaşandığını düşündüğü bunalımı tüm yönleriyle ele alıyor. Bir yandan baş döndürücü bilimsel gelişmeler ve onların felsefedeki izdüşümlerini, mesela Viyana Çevresi’nin merkezde olduğu, Schlick, Carnap, gene Einstein, Mach ya d

“Nasıralı İsa’nın çağdaşı, Yunanistan ve Avrupa için MS 1 yüzyılın spiritüel ana pınarı olan ‘Tyanalı’ Apollonius gerçekte kimdi ve neydi? Ciltlerce kitap ve kütüphanelerdeki sayısız eser vereceğimiz yanıtı desteklemek için yazılabilirdi. Yine de kısaca aktarmak gerekirse, ölçülemez derecede önemli bir insandı. İsa’nın doğumuna denk gelen zamandan MS 96’ya ve hatta biraz daha ötesine giderek ve belki de ölümlü yılların bir asırlık hedefini geçerek, on iki büyük Roma İmparatoru’nun hükümdarlığı boyunca yaşam

Son dönemlerde sık sık şu türden deyişler duyuyoruz: 'Bu senin görüşün', 'her şey öznel göreceli', 'her şey perspektife bağlı', 'hakikat diye bir şey yok', 'nesnellik imkansız bir hayal', 'her şey önyargılı ve ideolojik'. Bu türden deyişler neden yaygınlaştı? Bunun temelinde üç nedeni var. İlki, gelişen kitle iletişim araçlarının ve sanal dünyanın oluşturduğu doğru-yanlış ayrımı içermeyen enformasyon borbardımano; ikincisi, kuantum fiziğinde ya da mikro gerçeklik alanında yaşanan kimi gelişmeler ve bu geliş

Bilir bilmez konuşup her konuda kesin hükümler verene Ahkâm kesme! deriz. Yersiz zamansın bir biçimde üstelik bilmediği bir konuya girip düşünce ileri sürene kızar Hariçten gazel okuma! diye azarlarız onu. Bilgiçlik taslayan ya da herhangi bir konuda kendince birtakım düşünceler ileri sürerse biri, Felsefe yapma! diye uyarırız. Dilimizde sıkça kullandığımız bu üç deyim de felsefeye karşı geliştirdiğimiz olumsuz tutumumuzu göstermektedir. Oysa bu karşı çıkış ve alaya alışlarımız da felsefe yapmaktan başka bi

Elinizdeki kitap, 20 yüzyıl düşüncesinin iki büyük ismi Levinas ve Lacan’a, öteki, iyi, arzu ve yüceltim başlıkları üzerinden karşılaştırmalı bir okuma sunmaktadır. Bu, hem psikanaliz ile etiğin, trajedi ile metafiziğin bir araya geldiği bir yeniden düşünme olanağı hem de Hegel, Freud, Heidegger, Derrida ve Irıgaray’ı birlikte okuma imkânı sunan bir karşılaşmadır. İnsan arzusu ile ötekilik arasında nasıl bir ilişki vardır? İnsan deneyimi bağlamında kökensel olanın kaybı ne anlama gelmektedir? Kişisel tarihi

Felsefe nedir? Nasıl felsefe yapmalıyız? Felsefenin bir özü var mı? Bu soruları sorarak ‘metafelsefe’ye, yani ‘felsefenin felsefesi’ne adım atmış oluyoruz. Günümüzde felsefe, kafa karıştırıcı ve göz korkutucu bir dizi felsefi yöntem ve yaklaşımla kuşatılmış durumda. Peki bunlar ne kadar ‘felsefe’? Frege, Carnap, Husserl, Heidegger ve Derrida için felsefenin neliği tartışması Sokrates ile Sofistlerden beri süregelen bir çatışmanın ürünü müdür? Analitik ve Kıta felsefesi ayrımı neye dayanıyor? Fenomenoloji, b

Schopenhauer kimdir? Belki de kendi çağının en büyük felsefe yazarıdır; Kant ile birlikte bir metafizikçi olarak rakipsizdir. Platon ve Buda’nın öğrencisi, Goethe’nin dostu, Nietzsche, Freud ve Wittgenstein’ın manevi hocasıdır. Varoluşun sıkıntısını ilk elden duyumsayan birisi olarak, doğuştan gelen bir kötümserliğe sahipti. Dünyada hiçbir kalıcı tatmin sağlamayan arzu nesnelerinin peşinden koşmayı beyhude bir gayret olarak görürdü; ve bu görüş bize bir ‘kurtuluş felsefesi’ olarak miras kaldı. Bu kitap Scho

Arkadaşlarını Tusculum'daki evine toplayan Cicero onlardan akıllarına takılan herhangi bir konuda kendisine sorular sormalarını ister. Ölümden korkan bir adamın bu konuda ne yapması gerektiğini Cicero'ya sormasıyla birlikte beş gün sürecek olan düşünsel yolculuk başlar. Her yeni soruyla birlikte daha önceki sorularda değinilen öğretilerin doğruluğu somutlaştırılır. Beş kitap halinde rapor edilen beş gün boyunca ölümden kedere, arzulardan nefrete ve mutlu bir yaşam için gerekenlere kadar her çeşit konu, Cice

‘Romulus ve Remus adlı iki çoban tarafından kurulmuştur Roma. Doğal olarak Roma’ya dair her şeyin temelinde kırsal yaşam vardır. Hattâ Roma soylusu şehir hayatını küçümser. Ona göre kırsal yaşam gerekliliktir ve fazla şehirlileşmek, bozulmak demektir. Oysa Varro bu eseri yazarken Roma o safhaları çoktan aşmıştı. Eserin adı Ziraat İşleri olsa da ziraat bu eserde aslında bir çerçeve görevindedir. Bu eser ölüm döşeğindeki Roma Cumhuriyeti’ne dair, Varro’nun bir bakıma son sözleridir. Ziraat çerçevesinin içinde