Firavun ve ihtişamlı ordusu, şehirlerden bir ağacın köklerinden sökülürcesine toplanmış ve kaçmakta olan İsrailoğullarını yakalamıştı. Onları öyle bir yere kıstırmıştı ki önlerinde deniz arkalarında güçlü ordusuyla Firavun vardı. Fakat birden sular birer dağ gibi duvar oluşturmuş, İsrailoğullarına kupkuru bir yol açılmıştı. Firavun dağ gibi duran su duvarlarına baktı: “Şimdi dedi elimden kurtulamayacaksınız, benim hükümranlığımı tanımamak, bana baş kaldırmak neymiş göreceksiniz. Sizi kendi ellerimle öldürec

Bu kitap, iki makale hariç 13-14 Mayıs 2022 Uluslararası Kemalpaşazâde (İbn Kemal) Sempozyumu Bildirileri (Ankara: Fecr Yayınları, 2022) ile Kemalpaşazâde: Felsefe-Din-Edebiyat Araştırmaları (Ankara: Fecr Yayınları, 2022) adlı kitaplarda yer alan metinlerden oluşmaktadır. Bu haliyle kitabımız bir derleme hüviyetindedir. Bu derleme yoluyla, Kemalpaşazâde’nin görüşleri ve bilimdeki konumu hakkında genel bilgi sahibi olmak isteyen okuyuculara bazı araştırmaların sunulması amaçlanmıştır. Kemalpaşazâde’nin (İbn

Bu çalışmada, ilmî disiplinler arası etkileşim bağlamında tefsir-mantık ilişkisi incelenecektir. Çalışma, tefsir ilminin, kaynağı itibarıyla yabancı kültürlere dayanan ve zaman içinde İslami ilimler içerisinde önemli bir yer edinen mantık ilminden nasıl etkilendiğini ve müfessirlerin mantık ilminden ne şekilde yararlandığını ele aldığı için bir taraftan da tefsir tarihini ilgilendirmektedir. Bizi, tefsir ve mantık disiplinleri arasındaki ilişkiyi farklı boyutlarıyla araştırmaya sevk eden sebep, mantık ilmin

Birçok müfessirin, geniş ilmi birikimleriyle muradı ilâhîyi ortaya çıkarma gayretinde oldukları bilinmektedir. Zemahşerî de söz ettiğimiz âlimlerdendir. Tefsiriyle daha çok şöhret kazanan Zemahşerî, nahiv, hadis, fıkıh, belagat gibi birçok alanda eserler vermiş, çok yönlü ilmi kişiliğini tefsirine de yansımıştır. Onun tefsiri, nahiv, kıraat, tarih, kelâm, fıkıh gibi farklı ilimlere dair bilgiler içermektedir. Bu çalışmada Zemahşerî’nin ahkâm âyetleri yorumlama yöntemi ele alınmıştır. Onun, ahkâm âyetlerine

Çıldır Eyaleti, yurtluk-ocaklık sistemine göre kurulduğu 1579 yılından Erzurum Eyaleti’ne bağlı sancak haline getirildiği 1833 yılına kadar aynı aileden birçok kişi tarafından yönetilmiştir. Bu kişiler arasında, beylerbeyi olduğu 1695 yılı ile vefat ettiği 1748 yılları arasında arada fasılalar olsa da yarım yüzyılı aşkın bir dönem eyaletin beylerbeyliğini yapmış bir isim ön plana çıkmaktadır. Bu isim, kurucu beylerbeyi II. Menûçihr’in kardeşi Sefer Paşa’nın soyundan gelen Vezir İshak Paşa’dır. Mezkûr tarihl

Elvan Çelebi XIII - XIV. yüzyılda yaşamış olup o dönemin alimlerinden İslami İlimler ve Tasavvuf konusunda eğitim almıştır. Kendisi Kırşehir’de doğmasına rağmen geldiği şeceresi Horasan ve Orta Asya’ya kadar uzanmaktadır. Mutasavvıf olmasının yanısıra edebiyatta, şiirde, hadis ve fıkıh ilimlerinde de söz sahibi olmuştur. Elvan Çelebi “Menakibu’l-Kudsiyye fi Menasibi’l Ünsiyye” isimli eserinde tasavvufi konuları mesnevi ve beyitler halinde ele almıştır. Eserde şeriatın koyduğu ölçülerde ilimle amel etmek hus

Siraceddin es-Sekkâkî’nin, Miftâhu’l-‘Ulûm adlı Arapça eserinin meânî ve beyân bilimlerini ele aldığı üçüncü bölümü daha sonra yazılacak eserler için temel oluşturmuştur. Eserin bu üçüncü bölümünü açıklamak üzere birçok şerh yazılmış, bunlardan Hatîb el-Kazvînî tarafından yazılan Telhisu’l-Miftâh adlı çalışma en çok dikkat çekeni olmuş, farklı dillere tercüme ve şerh edilmiş, bunun yanı sıra başka bağımsız çalışmalar da yapılmıştır. Osmanlı dönemi 20 yüzyıl âlimlerinden Mustafa Behçet b. Muhammed Sâlim tara

Fıkıh usûlü, naslardan hüküm çıkarmanın ilmidir. Fıkıh usûlü tarihine baktığımızda, kapsamlı olarak Hanefi usûl teorisinin Cessâs’la başlatıldığım görmekteyiz. Elimizdeki ilk sistematik fıkıh usûlü eserinin ona ait olması, usûl-i fıkh birikiminin Cessâs’la başladığı izlenimini uyandırmaktadır. İmam Şafiî’nin er- Risâle isimli eserinin usûl-i fıkhın bilinen ilk eseri olması hasebiyle Hanefi fıkıh usulü oluşumuna etki ettiği inkar edilemez. Hanefi imamlarının görüşleri ile başlayan birikimin, Hanefi fakihi İs

Gözümüzün nûru namaz! Hayatımızı ve zamanımızı düzenleyen namaz! Kulluğumuzun göstergesi namaz! İnsanlık tarihi boyunca değişmeyen namaz! Üşenmeden, savsaklamadan kılman namaz! Özenle ve sürekli kılman namaz! Savaşta bile ertelenemeyen, vaktinde kılınan namaz ve Allah’ın kitabı Kur’ân’da dosdoğru anlatılan namaz! Namaz hakkında doğru bilgi edinmek isteyenler için kelime köklerine dayanan bu çalışmayı hazırladık. Kelimeler hem zihin karışıklığını önlüyor, konunun sınırlarını çiziyor hem de konu hakkında en d

İbnü’l-Vezîr el-Yemânî (H. 775-840) Örneği Yemen’de ilmî duruma bakıldığında Kuzey’de Zeydî-Mu’tezilî, Güney’de ise Sünnî anlayışın etkin konumda olduğu görülmektedir. Bu gruplaşmalar ilmî ortamları da etkilemiş, Kuzey Yemen’de kelâm çalışmaları, Güney’de ise hadis çalışmaları ön planda tutulmuştur. Siyasî çatışmalar sebebiyle bu iki bölge arasında ilmî tartışmalar yeterince bulunmamaktadır. Hicri IX. Asrın başlarında ise Kuzey Yemen’de yetişmesine rağmen oradaki ilimle iktifa etmeyerek hadis ilmi için Mekk

13-14 Mayıs 2022 Şemseddin Ahmed Kemalpaşazâde (ö. 1534), kadılık, kazaskerlik, müderrislik ve Şeyhülislamlık gibi yüksek görevlerde bulunmuş bir 16 yüzyıl Osmanlı âlimidir. Şeyhülislam olması onun fakih ve hukukçu yönünü hatırlatsa da o, felsefeden edebiyata, dinî ilimlerden tarihe kadar birçok değişik disiplinde araştırma yapmış ve eser yazmıştır. Onun Türkiye’de ve Türkiye dışında yayımlanmış birçok fıkıh-hukuk eseri vardır. Tefsîru İbn Kemal Paşa adlı tefsir kitabı yanında bağımsız sure tefsirleri de bu

Şemseddin Ahmed Kemalpaşazâde (ö. 1534), kadılık, kazaskerlik, müderrislik ve Şeyhülislamlık gibi yüksek görevlerde bulunmuş bir 16 yüzyıl Osmanlı âlimidir. Şeyhülislam olması onun fakih ve hukukçu yönünü hatırlatsa da o, felsefeden edebiyata, dinî ilimlerden tarihe kadar birçok değişik disiplinde araştırma yapmış ve eser yazmıştır. Onun Türkiye’de ve Türkiye dışında yayımlanmış birçok fıkıh-hukuk eseri vardır. Tefsîru İbn Kemal Paşa adlı tefsir kitabı yanında bağımsız sure tefsirleri de bulunmaktadır. Sult

Hicrî ilk asırdan günümüze kadar ister dilsel ve bağlamsal olarak Kur’an metninin kendisinden kaynaklanan sebeplerle ister siyasî, sosyal, kültürel, iktisadî ve coğrafî başka birçok nedenlerle Kur’an’ın çok farklı şekillerde yorumlandığını görüyoruz. Bu farklı yorumların bir neticesi olarak İslâmî gelenek, geçen süre içerisinde birçok kelâmî-felsefî düşünce sistemi, fıkıh temelli amelî mezhep ve sayısı çok daha fazla tasavvuf merkezli oluşumlar meydana çıkarmıştır. Bu düşünsel ve pratik çeşitlilik çerçevesi

Hicrî beşinci asırda yaşamış olan Abdülkâhir el-Cürcânî, dil ilimlerinin gelişimi noktasında üstlendiği önemli role binaen imâmun-nuhât (dilcilerin öncüsü) ve şeyhul-belâga (belâgat otoritesi) gibi sıfatlarla anılmıştır. Esrârul- belâga ve Delailul-icâz gibi eserleriyle öne çıkan ve ansiklopedik bir âlim olan Cürcânî, Kur’ân’ın i’câzının (mûcizevî yönünün) ortaya çıkarılmasını eserlerinin temel gayesi olarak görmüştür. Bu bağlamda nazm (sözdizimi) teorisini ortaya atmış ve i’câzı bu teori üzerinden temellen

Bu çalışmada Senûsî’nin, yaşadığı coğrafyada ve İslam âleminde miras bıraktığı ilmî ve tecrübî külliyatının tespitini yapmak, metot ve yöntemini belirlemek, böylece tarihî bir kişilik olarak görüş ve yaklaşımlarını ilmî bir çalışma ile ortaya koymak amaçlanmıştır. Senûsî’nin, Cezayir, Tunus, Mağrib, Libya, Mısır, Hicaz gibi pek çok yerde yaşamış, böylece dönemindeki siyasî, fikrî ve ilmî atmosferden de etkilenmiştir. Nitekim onun bu yolculukları ve intikalleri, dönemindeki kaynaklara ulaşmasına, bu ülkelerd

Kesin ve herkes tarafından kabul görmüş bir tanımı yapılamasa da “zaman” insanın hem en büyük güç kaynağı hem de en zayıf noktasıdır. İlginçtir ki insan varmak istediği tüm yaşamsal hedeflere belirli bir zaman içerisinde ulaşıyorken, bir anlamda zamanı kendi hedefleri için kullanıyorken, diğer taraftan onu biriktirememekte ve onun tüketici, yıpratıcı, yok edici gücünün önüne geçememektedir. Bu bakımdan insan zamanın belirli bir süre için hâkimi imiş gibi görünse de son tahlilde onun mahkûmudur denilebilir.

Mevlânâ, bakmanın-görmenin önemine binaen “İnsan gözdür ve geri kalan cesettir” der. Görmek çeşit çeşittir. Halk kültürünün aksine tasavvuf düşüncesinde nazarın pozitif etki gücü ön plana çıkmaktadır. Kalbi Allah muhabbetiyle dolu Allah dostları, nazar ve teveccühleriyle talebelerinin manevî eğitimine yardımcı olur, bakışlarıyla müridlerinin gönüllerindeki aşk ateşini tutuştururlar. Bu öyle bir ateştir ki, kalpte Allah sevgisinden başka her şeyi kül eder. Mürid uzun zaman ve çaba gerektiren makamlara şeyhin

Gnostisizm hem bir bilgi sistemi olarak hem de zihnî bir tavır ve ahlâkî tarz olarak İslâm’dan önce yakın doğuda, bilhassa Mısır, Suriye, Irak ve Filistin gibi bölgelerde baskın olan kültürlerin mistik, dinî ve felsefî boyutunu oluşturmuştur. İslâmiyet’in yayılmasıyla beraber Müslümanlar bu tarz mistik ve felsefî akımlarla tanışmış ve kısmen etkilenmişlerdir. Neticede Gnostisizm/irfânîlik, İslâm düşünce geleneğinde yeni bir takım tarz ve formlar edinerek devam etmiştir. Hermetizm ve Gnostisizmde Tanrı, evre

Arapçanın ses bilgisini, dil bilgisinin alt dalı olarak klasikten moderne karşılaştırmalı olarak inceleyen bu çalışma, Arapça öğretiminde fonetik unsurların da ne denli önemli olduğunu göstererek yeni bir bakış açısı sunmaktadır. (Doç. Dr. Derya ADALAR SUBAŞI) Bu eser, özellikle ülkemizde Arap Dili, Belagatı, Edebiyatı alanlarında eksik olan önemli bir boşluğu dolduracaktır. Zira asırlardan beri iç içe yaşadığımız Arapların diline, kültürüne, adet ve kültür mirasına vakıf olmakla birlikte özellikle modern ç

Hz. Muhammed (s.a.v.) hayatı boyunca söz, fiil ve takrirleriyle açıklığa kavuşturduğu Kur’ân-ı Kerim’in müteakip nesillerce de anlaşılması için tebliğ görevini uzman ilim erbabına bırakmıştır. İlim adamları da, asırlar boyunca bu eşsiz ilahi kitabı değişik açılardan ele almış ve farklı perspektiflerden yorumlamışlardır. Kur’ân’ın yorumlandığı en önemli alanlardan biri de şüphesiz tasavvuftur. Tasavvufî tefsir alanında Sülemî, Tüsterî ve Kûşeyrî gibi yetkin alimler yetişmiştir. Ancak şurası muhakkaktır ki